گویش افتری
گویش افتری گویشی از خانواده زبانهای کومشی می باشد که توسط مردم روستای اَفتَر (هَفدَر)، از توابع شهرستان سرخه، استان سمنان صحبت می شود که همچون زبان سنگسری تحت تاثیر زبان مازندرانی (طبری) قرار دارد. گویش افتری برای تمامی گویشوران زبان های کومشی همچون سمنانی، سرخه ای و ... قابل فهم می باشد.
گویش افتری | |
---|---|
افتری | |
زبان بومی در | ایران استان استان سمنان شهرستان سرخه افتر |
منطقه | البرز جنوبی |
هندواروپایی
| |
گویشها | افتری
|
الفبای فارسی | |
کدهای زبان | |
ایزو ۳–۶۳۹ | – |
دستور زبان
ضمایر
در گویش افتری ضمیر سه حالت دارد: فاعلی، مفعولی و ملکی.
ضمیر | ۱ مفرد | ۲ مفرد | ۳ مفرد | ۱ جمع | ۲ جمع | ۳ جمع |
---|---|---|---|---|---|---|
فاعلی، افتری | a | to | o | hem | huj | jun |
مفعولی، افتری | monne(monde) | tade | jude | hemde | hujde | junde |
ملکی، افتری | mon | ta | ju | hem | huj | jun |
شناسه
در زبان فارسی دو دسته شناسه داریم: گذشته و حال. اما در گویش افتری پنج دسته شناسه داریم: گذشته(فعل متعدی)، گذشته(فعل لازم)، حال ساده، حال التزامی (فعل متعدی) و گذشته نقلی. (نمونه زیر بر اساس گویش افتر تنظیم شدهاست)
گذشته | ۱ مفرد | ۲ مفرد | ۳ مفرد | ۱ جمع | ۲ جمع | ۳ جمع |
---|---|---|---|---|---|---|
شناسه حال | i | a | e | im | in | en |
شناسه حال التزامی (فعل متعدی) | om | ot | a/∅ | omon | oton | ošon |
شناسه گذشته (فعل متعدی) | om | ot | oš | omon | oton | ošon |
شناسه گذشته(فعل لازم) | i | at | a/∅ | im | in | en |
شناسه گذشته نقلی | ey | eya | e | ehim | ehin | ehen |
صرف فعل (لازم)
در جدول زیر فعل (لازم) خوابیدن (baxoton) بر اساس گویش افتری در زمانهای مختلف صرف میشود.(نمونه زیر براساس گویش افتری می باشد)
زمان/شخص | ۱ مفرد | ۲ مفرد | ۳ مفرد | ۱ جمع | ۲ جمع | ۳ جمع |
---|---|---|---|---|---|---|
گذشته ساده | be-xot-ešt-i | be-xot-ešt-at | be-xot | be-xot-ešt-im | be-xot-ešt-in | be-xot-ešt-en |
گذشته کامل | bexot-bošti | bexot-boštat | bexot-boa | bexot-boštim | bexot-boštin | bexot-bošten |
گذشته استمراری | mi-xot-ešt-i | mi-xot-ešt-at | mi-xot-ešt-a | mi-xot-ešt-im | mi-xot-ešt-in | mi-xot-ešt-en |
گذشته در حال انجام | dabošti mixotešti | daboštat mixota | daboa mixotešte | daboshtim mixoteštim | daboštin mixoteštin | dabošten mixotešten |
گذشته نقلی | be-xot-e-y | be-xot-e-ya | be-xot-e | be-xot-e-him | be-xot-e-hin | be-xot-e-hen |
حال ساده/آینده | xos-enn-i | xos-enn-a | xos-enn-e | xos-enn-im | xos-enn-in | xos-enn-en |
حال در حال انجام | dari xosenni | dara xosenna | dare xosenne | darim xosennim | darin xosennin | daren xosennen |
حال التزامی | bexosi | baxosa | baxose | baxosim | baxosin | baxosen |
آینده | ge-nn-e-m bexosi | ge-nn-e-t baxosa | ge-nn-e baxose | ge-nn-e-mon baxosim | ge-nn-e-ton baxosin | gennešon baxosen |
صرف فعل (متعدی)
در جدول زیر فعل (متعدی) گفتن (bevâton) بر اساس گویش افتری در زمانهای مختلف صرف میشود.(نمونه زیر براساس گویش افتری می باشد)
زمان/شخص | ۱ مفرد | ۲ مفرد | ۳ مفرد | ۱ جمع | ۲ جمع | ۳ جمع |
---|---|---|---|---|---|---|
گذشته ساده | be-vât-om | be-vât-ot | be-vât-oš | be-vât-omon | be-vât-oton | be-vât-ošon |
گذشته کامل | bevât-boam | bevât-botat | bevât-boa | bevât-boamon | bevât-bevât-boaton | bevât-boašon |
گذشته استمراری | mi-vât-am | mi-vât-at | mi-vât-a | mi-vât-omon | mi-vât-oton | mi-vât-ošon |
گذشته در حال انجام | dabošti mivâtam | daboštat mivâtat | daboa mivâta | daboshtim mivâtomon | daboštin mivâtoton | dabošten mivâtošon |
گذشته نقلی | be-vât-e-y | be-vât-e-ya | be-vât-e | be-vât-e-him | be-vât-e-hin | be-vât-e-hen |
حال ساده/آینده | vâ-nn-i | vâ-nn-a | vâ-nn-e | xos-nn-im | vâ-nn-in | vâ-nn-en |
حال در حال انجام | dari vânni | dara vânna | dare vânne | darim vânnim | darin vânnin | daren vânnen |
حال التزامی | bâji | bâja | bâje | bâjim | bâjin | bâjen |
آینده | ge-nn-e-m bâji | ge-nn-e-t baja | ge-nn-e bâje | ge-nn-e-mon bâjim | ge-nn-e-ton bâjin | gennešon bâjen |
منابع
- ↑ BORJIAN, HABIB (2010). "Rev.: Etymological Dictionary of the Iranian Verb". Journal of the Royal Asiatic Society (به انگلیسی): 2.
- ↑ جعفری دهقی، محمود؛ خلیلی پور، نازنین؛ جعفری دهقی، شیما (۱۳۹۳). زبانها و گویشهای ایرانی ( گذشته و حال). تهران: مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی. ص. ۲۶۱. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۶۳۲۶-۶۳-۴.
- ↑ حبیب برجیان، گویش کومشی افتر، ۲.
- ↑ حبیب برجیان، گویش کومشی افتر، ۱۵.
- ↑ حبیب برجیان، گویش کومشی افتر، ۲۳.
- ↑ حبیب برجیان، گویش کومشی افتر، ۲۴.
- ↑ حبیب برجیان، گویش کومشی افتر، ۲۴.