افتر
وبسایت رسمی: کانال صدای افتر
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| کشور |  ایران |
| استان | سمنان |
| شهرستان | سرخه |
| بخش | هفدر |
| دهستان | هفدر |
| ۳۵° شمالی ۵۳° شرقی / ۳۵°شمالی ۵۳°شرقی | |
| مردم | |
| جمعیت | ۱۲۲۲ نفر (سرشماری ۹۵) |
| رشد جمعیت | منفی به علت مهاجرت |
| جغرافیای طبیعی | |
| ارتفاع از سطح دریا | ۱۹۶۰ متر |
| اطلاعات روستایی | |
| کد آماری | ۲۴۰۲۹۵ |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | ۰۲۳ |
| وبگاه رسمی | کانال صدای افتر(تلگرام. ایتا. اینستا. روبیکا) |
اَفتَر یا هَفدَر یکی از روستاهای شهرستان سرخه در استان سمنان ایران است. روستای نمونه گردشگری «افتر»، مرکز دهستان هفت در (افتر) از توابع بخش مرکزی شهرستان سرخه در فاصله ۲۵ کیلومتری شمال غربی شهر سرخه و ۳۵ کیلومتری شمال غربی شهر سمنان و در ارتفاع ۲۱۱۰ متری از سطح دریا قرار دارد.
روستای افتر برگرفته از نام یک قلعه تاریخی و قدیمی در این روستا است، گفت: قلعه «هفتدر» یکی از آثار تاریخی و به جای‌مانده در این روستا است. روستای افتر، در گذشته به نام مرکز دهستان «هفتدر» اشتهار داشت که با گذشت زمان در بین ساکنان و مردم اهالی روستا به «افتر» تغییر نام پیدا کرد. قلعه هفتدر (افتر) در بخش جنوبی روستا و بر روی ارتفاعات واقع شده‌است و ساخت و سازهای بافت اولیه روستا در پایین آن صورت گرفته‌است. این قلعه دارای هفت تونل زیرزمینی وهفت در بوده که یک پله از در سنگی ان هفتاد یا هشتاد سال قبل جهت احداث تخت غسالخانه روستا که بقایای آن هنوز در نزدیکی حمام قدیمی سرچشمه قنات سفلاح قابل مشاهده است مورد استفاده قرار گرفته است.
از آثار قدیمی روستا می‌توان به خانه معرف به خانه سلطان (علیرضا محمودی معروف به سلطان متوفای ۱۳۴۳هجری، شمسی) که از خانه‌های تاریخی و قدیمی در این روستا است، این بنا در قسمت بافت اولیه روستا در قسمت جنوب غربی واقع شده و دو طبقه دارای اتاق‌های زمستانی و تابستانی است. در سر در اصلی و طاق ضربی بنا، گچبری‌هایی به چشم می‌خورد و در چوبی آن نیز دارای کنده کاری‌هایی است از کارهای معماری معمار مشهور سمنان به نام معمار دارایی است. بنا به گفته اهالی، این بنا متعلق به سلطان که بزرگ روستا و نماینده حکومت مرکزی و مالک روستا بوده و در زمان حکومت رضاخان ساخته شده‌است. این خانه مرکز حکومت و دیوانی واداری و محل رتق و فتق مشکلات مردم شکایت وامور اداری وحضور مسئولین اداری، حکومتی، نظامی وشور وهم اندیشی بوده‌است و خیلی از تصمیمات آبادانی و تنازعات و… در این خانه اتفاق می‌افتاده‌است و به روایتی اداره چهل وچهار آبادی در محدوده دهستان افتر از طریق این روستا صورت می‌گرفته‌است. از جمله بقایای تاریخی می‌توان به خانه محمودی که قدمت آن به دوره حاجی آقا سلطان برمی گردد اشاره کرد همچنین به قلعه آستانه در سمت شمال غربی روستا که به صورت تلی قابل مشاهده است وحمام قدیمی و خانه‌های قدیمی اشاره نمود. آبگرم روستای افتر در فاصله ۱۰یا ۱۵ کیلومتری روستا، امامزاده‌ای علی، قاسم و طاهر، قنات آب قدیمی سفلاح و علیا، یخچال طبیعی و سردخانه قدیمی مغار (میم به فتحه و غین با تشدید) محل نگهداری پنیر، ماست چکیده، کره، وسایر فراورده‌های لبنی پوستی دامداران و عشایر البرز مرکزی از خرداد تا شهریور از جاذبه‌های گردشگری این روستاست. افتری‌ها به گویش افتری اصیل افتری که نشأت گرفته از زبان فارسی قدیمی است واز تعاملات اقتصادی وفرهنگی و… از طریق چارواداری. اهالی روستا با استر و قاطر و.. با مازندران، سمنان، سرخه و سنگسر و مراودات اقتصادی برگزار می‌گردند که به این روش مراوده چارواداری می‌گفتند) از گویش مازندرانی، سرخه‌ای و سنگسری (مهدیشهری) متأثر شده تکلم می‌کنند، اهالی روستای افتر، دو طایفه شامل:ولی حمیدی ، محمودی (طایفه اسّاقی) درابتدا به طایفه اسحاقی معروف بوده و در طول زمان به مرور در زبان محاوره افتری به طایفه اساقی تغییر نام یافته‌است و در زمان پهلوی اول که نام فامیلی مرسوم گردید اکثریت این طایفه فامیلی ولی وحمیدی و محمودی و دیگر طوایف فامیلی های عمادی و زیاری و جلالی را برگزیدند، و در سال‌های اخیر نیز طایفه‌هایی چون طیبی، طیبی نژاد، مرادی، حاجتی، حمیدی پور، ضیایی، نوری و… که همگی اصالتاً افتری هستند افزوده شده‌است.
شغل اهالی روستا کشاورزی شامل زراعت، علوفه کاری، شبدر و یونجه، محصولات صیفی، سیب زمینی، گندم، جو و باغداری مرکبات و دامداری، خدمات و صنایع دستی و کارگاهی ورانندگی و… است.
جمعیت
بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵، جمعیت این روستا ۹۱۴ نفر (۲۲۰ خانوار) بوده‌است. بخش قابل توجهی از جمعیت افتر در سال‌های اخیر به شهرهای سمنان، تهران، ساری، آمل، بابل، نور و سرخه مهاجرت کرده‌اند. همچنین زبان بومیان این روستا نیز گویش افتری می‌باشد گویش افتری گویشی از خانواده زبان‌های کومشی می‌باشد که توسط مردم روستای اَفتَر (هَفدَر)، از توابع شهرستان سرخه، استان سمنان صحبت می‌شود که همچون گویش سنگسری تحت تأثیر زبان مازندرانی (طبری) قرار دارد. گویش افتری برای تمامی گویشوران زبان‌های کومشی همچون سمنانی، سرخه ای و غیره قابل فهم می‌باشد.
اقتصاد
به خاطر وجود معدن‌ها و کارخانه‌های گچ در اطراف روستا و وجود مراتع، دامداری مبتنی بر کوچ، کامیون‌داری، باغداری و زراعت از شغل‌های اصلی مردم افتر به‌شمار می‌روند.
آثار باستانی منطقه
آثار باستانی و اماکن مذهبی روستای افتر از این قرارند:
- قلعهٔ افتر
- امامزاده علی
- امامزاده اسماعیل
- امامزاده طاهر
- امامزاده قاسم
- خانه تاریخی سلطان
- بافت باستانی روستای افتر
- حسینیه سرچشمه(لبار)
- مغار افتر(یخچال طبیعی)
- درخت کهن توت سفید(نزدیک ۱۲۰ سال)
- قنات علیا
- قنات سفلا
- حمام قدیمی روستای افتر
ییلاقات افتر
عشایر افتری در تابستان به سه روستای ذیل (به ترتیب وسعت و جمعیت) واقع در شهرستان فیروزکوه کوچ می‌کنند:
- ییلاق طارن: متشکل از طایفه‌های ولی حمیدی ، طاهری، عمادی و زیاری است.
- ییلاق کلارخان: این ییلاق افتری‌ها بیشتر محل اسکان طایفهٔ زیاری و تعداد کمی از اعضای طایفه حمیدی و هاشمی می‌باشد.
- ییلاق گورسفید: متشکل از طایفه‌های ولی حمیدی، حیدری؛ محمودی، جلالی، عمادی، ، طیبی و نوروزی و پلنگی و زیاری و نوری و... .
عشایر
عشایر طایفه مستقل افتری ۴٫۲ درصد از جمعیت عشایری استان سمنان را شامل می‌شوند و تنها عشایر مستقل شهرستان سرخه می‌باشد. بر اساس آمار سال ۱۳۷۷ جمعیت عشایر افتری برابر با ۳۹۲ نفر (۷۹ خانوار) بوده‌است که از این لحاظ مرتبه ۱۵۹ را در بین ۵۹۲ طایفه مستقل کشور دارا بوده‌اند.
منابع و پانویس
کانال صدای افتر
- ↑ «: کمیته تخصصی نام نگاری و یکسان‌سازی نام‌های جغرافیایی ایران:». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ اوت ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۹ ژوئیه ۲۰۱۱.
- ↑ «نتایج سرشماری ایران در سال ۱۳۸۵». درگاه ملی آمار. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۱ آبان ۱۳۹۲.
- ↑ شاه‌حسینی، علیرضا (۱۳۸۴)، افتر سرزمین گل‌های زنبق، سمنان: بوستان اندیشه، شابک ۹۶۴-۹۴۸۰۳-۸-۲
- ↑ جعفری دهقی، محمود؛ خلیلی پور، نازنین؛ جعفری دهقی، شیما (۱۳۹۳). زبان‌ها و گویش‌های ایرانی (گذشته و حال). تهران: مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی. ص. ۲۶۱. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۶۳۲۶-۶۳-۴.
- ↑ حبیب برجیان، گویش کومشی افتر، ۲.
- ↑ وجه تسمیه افتر (هفدر) از نام قلعه‌ای است که دارای هفت در بود و به مرور با نام افتر نیز تلفظ شده‌است.