حساب کاربری
​
زمان تقریبی مطالعه: 22 دقیقه
لینک کوتاه

گنجه

شهری در جمهوری آذربایجان

گنجه (به ترکی آذربایجانی: Gəncə) (به ارمنی: Գանձակ) (که در زمان شوروی کیروف‌آباد نامیده شده بود) شهری در شمال غربی جمهوری آذربایجان و از شهرهای تاریخی قفقاز است. در سال ۲۰۱۸، جمعیّت این شهر ۳۳۲٬۶۰۰ نفر بوده‌است. این شهر تا ۱۸۱۳ میلادی از شهرهای ایران بود و توسط قرارداد گلستان از ایران جدا شد.

گنجه
Gəncə
شهر
مهر
لقب(ها): 
شهر سرخ
گنجه
گنجه
مختصات: ۴۰°۴۰′۵۸″ شمالی ۴۶°۲۱′۳۸″ شرقی / ۴۰٫۶۸۲۷۸°شمالی ۴۶٫۳۶۰۵۶°شرقی / 40.68278; 46.36056
کشور جمهوری آذربایجان
مدیریت
 • شهردارنیازی بایرام‌اف
مساحت
 • کل۱۷۰ کیلومتر مربع (۷۰ مایل مربع)
بلندی
۴۰۸ متر (۱۳۳۹ پا)
جمعیت
 (۲۰۱۸)
 • کل۳۳۲٬۶۰۰
 • تراکم۲۸۴۸/کیلومتر مربع (۷۳۸۰/مایل مربع)
 • رتبه جمعیت شهر در جمهوری آذربایجان
دوم
نام اهلیت(ها)Gəncəli
منطقه زمانییوتی‌سی +۴ (GMT+4)
پیش‌شماره(های) تلفن(+۹۹۴) ۲۲
پلاک خودرو20 AZ
وبگاه
www.ganca.net

فهرست

  • ۱ اطلاعات کلی
  • ۲ جغرافیا
  • ۳ نام
  • ۴ جمعیّت گنجه پیش از مغولان
  • ۵ موقعیت تاریخی
  • ۶ تاریخ
    • ۶.۱ دوران پس از حمله اعراب به ایران
    • ۶.۲ سده‌های ۱۶ تا ۱۹ میلادی و واگذاری گنجه به روسیه
    • ۶.۳ سده بیستم میلادی
    • ۶.۴ سده بیست و یکم میلادی
  • ۷ آب و هوا
  • ۸ تقسیمات شهری
    • ۸.۱ منطقه کپز
    • ۸.۲ منطقه نظامی
  • ۹ جمعیت‌شناسی
    • ۹.۱ جامعه ارمنیان گنجه
  • ۱۰ دین
  • ۱۱ اقتصاد
  • ۱۲ فرهنگ
  • ۱۳ ورزش
  • ۱۴ شهرهای خواهرخوانده
  • ۱۵ نگارخانه
  • ۱۶ جستارهای وابسته
  • ۱۷ پانویس
  • ۱۸ پیوند به بیرون

اطلاعات کلی

این شهر برای سده‌ها یک مرکز تاریخی و فرهنگی مهم در منطقه بوده است. این شهر تا سال ۱۸۰۴ میلادی، پایتخت خانات گنجه و بخشی از خاک ایران بود. پس از واگذاری این شهر به امپراتوری روسیه توسط قاجارها طی پیمان گلستان در سال ۱۸۱۳ میلادی، اداره این شهر میان شمار فراوانی از فرمانداری‌ها از جمله فرمانداری گرجستان، فرمانداری گرجستان-ایمرتی، فرمانداری تفلیس و فرمانداری الیزابت‌پول جابجا شد. پس از انحلال امپراتوری روسیه و جمهوری فدرال دموکراتیک قفقاز جنوبی، این شهر بخشی از جمهوری خلق آذربایجان و پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و جمهوری شوروی سوسیالیستی آذربایجان در سال ۱۹۹۱ بخشی از خاک جمهوری آذربایجان شد.

جغرافیا
نمایی از شهر گنجه و کوه جواد خان

گنجه یکی از بزرگ‌ترین شهرهای جمهوری آذربایجان است که در بلندای ۴۰۰-۴۵۰ متر (۱۳۱۲ تا ۱۴۷۶ پا) بالاتر از سطح دریا در دشت گنجه-قزاق (بخشی از دشت کورا-ارس) و در غرب جمهوری آذربایجان واقع شده است. این شهر ۳۷۵ کیلومتر از باکو فاصله دارد. این شهر در دامنه شمال‌شرقی رشته‌کوه قفقاز کوچک و کنار رودخانه گنجه واقع شده است.

این شهر از جنوب، غرب و شمال‌غربی به شهرستان گوی‌گول و از شمال‌شرقی به شهرستان ساموخ منتهی می‌شود.

نام
پارک خمسه در شهر گنجه

نام گنجه از گنج پارسی برگفته شده‌است و در منابع عربی «جنزه» (از گنزه در پارسی میانه) آمده‌است. این موضوع نشان می‌دهد این شهر در دوران پیش از اسلام وجود داشته و احتمالاً در سده پنجم میلادی تشکیل شده است. نوشته‌هایی از یک حاکم عرب مسلمان به نام محمد ابن خالد الشیبانی درباره شهر گنجه نیز این موضوع را تایید می‌کند.

بر اساس برخی منابع، گنجه در سده هفتم میلادی میان ایرانیان، خزرها و اعراب دست به دست شد اما دچار تغییر نام نشد. منطقه‌ای که گنجه در آن واقع شده است از سده ۹ تا ۱۲ میلادی به ارّان معروف بود و جمعیت شهری آن عمدتاً به زبان فارسی صحبت می‌کردند.

این شهر در دوران امپراتوری روسیه به الیزابتوپول یا یلیزاوتوپول (Елизаветпо́ль) تغییر نام داد. پس از الحاق به اتحاد جماهیر شوروی، نام آن مجدداً در سال ۱۹۳۵ به کیروف‌آباد (Кироваба́д) تغییر یافت و این نام در اکثر دوره‌های شوروی حفظ شد. در سال ۱۹۸۹، شهر دوباره نام اصلی خود یعنی گنجه را به دست آورد.

جمعیّت گنجه پیش از مغولان

این شهر در دوران پیش از اسلام وجود داشته و احتمالاً در سده پنجم میلادی تأسیس شده است. بر اساس برخی منابع تاریخی، این شهر تا سده هفتم میلادی میان ایرانیان، خزرها و اعراب دست به دست می‌شده‌‌ است. منطقه‌ای که گنجه در آن واقع شده است از سده ۹ تا ۱۲ و حتی پس از آن به ارّان معروف بوده است و جمعیت شهری آن عمدتاً به زبان فارسی صحبت می‌کردند. بنابر قول گیراگوس گاندزاکِتسی (تاریخ‌نگار و کشیش ارمنی همزمان با نظامی گنجوی)، پیش از حملهٔ مغولان به شهر گنجه، شهر گنجه دارای انبوه جمعیّت فارسی زبان و اقلّیّتی از مسیحیان بود. باید توجّه داشت که گیراگوس بین ایرانی و عربی و ترک و مسلمان تفاوت می‌گذاشته‌است و وقتی در متن خود ساکنان شهر گنجه را ایرانی می‌خواند منظورش ایرانی است نه نام عمومی برای تمام مسلمانان. او برای اعراب از واژهٔ «تاچیک» (Tachik همان تاجیک یا تازیک = تازی = عرب = مسلمان) استفاده می‌کند و عربان را تاچیک می‌خواند (همانند نوشتارهای پهلوی). او ترکان را تئورک (T'urk) می‌نویسد. برای نمونه در فصل ۱۸ می‌نویسد که «جلال‌الدین محمد خوارزمشاه سپاهیان خود را از میان ایرانیان و تاچیکان و تئورکان گرد آورد.». در این کتاب به نام تاریخ ارمنیان که مربوط به سدهٔ هفتم ق. / سیزدهم م. یعنی بسیار نزدیک به روزگار شاعر بزرگ ایرانی نظامی گنجه‌ای است، نگارندهٔ ارمنی که خود زادهٔ شهر گنجه است، میان اعراب، ترک، پارسی (در ترجمهٔ انگلیسی به نام ایرانی آمده‌است) تفاوت گذاشته‌است و تنها به انبوه پارسیان و اقلّیّتی از مسیحیان در گنجهٔ پیش از مغولان تأیید کرده‌است. کتاب نزهت المجالس نیز بیست و چهار شاعر پارسیگو پیش از حمله مغولان به گنجه ذکر کرده‌است و وجود این تعداد شاعر که در قرن ششم و هفتم و هشتم در شمال‌غرب ایران قدم به عرصهٔ هستی گذاشته‌اند و در زبان همگانی ایرانیان ـ فارسی ـ شعر سروده‌اند، مؤید آن است که در اران و آذربایجان، زبان و ادب فارسی، زبان مردم کوچه و بازار و دربار بوده‌است.

شهر گنجه بنابر نظر این تاریخ‌نگار همزمان با حمله مغولان، بدست مغول‌ها نابود شد و تنها اندکی از مردم شهر که موفق به فرار شدند، پس از پایان حمله مغول در دوران بازسازی شهر به شهر برگشتند.

این شهر دوباره در دوران ایلخانیان رونق نو گرفت. حمدالله مستوفی آن را در میان چهار شهر برجسته ایران می‌داند:

چند شهر است اندر ایران مرتفع‌تر از همهبهتر و سازنده‌تر ز خوشی آب و هوا
گنجه پر گنج در اران صفاهان در عراقدر خراسان مرو و در روم باشد آق‌سرا

موقعیت تاریخی

نام رسمی گنجه در دوران حاکمیت روسیه تزاری به الیزابت‌پول تغییر نام پیدا کرد، سپس در دوران حاکمیّت کوتاه جمهوری دمکراتیک آذربایجان (۱۹۱۸ میلادی) این شهر موقتاً پایتخت جمهوری جدید درآمد تا آن که باکو از کنترل روس‌ها خارج گشت. نام گنجه در سال ۱۹۳۵ میلادی و در دوره حاکمیت شوروی به کیروف آباد (به لاتین: Kirovabad) (به روسی: Кироваба́д) تغییر کرد. پس از دوران پرسترویکا (اصلاحاتی در دوران میخائیل گورباچف) و استقلال دوباره جمهوری آذربایجان اسم گنجه رسماً بازیافته شد.

تاریخ

دوران پس از حمله اعراب به ایران
نمایی از دروازه گنجه که امروزه در صومعه گلاتی ناحیه ایمرتی در کشور گرجستان جای دارد.

بر اساس منابع عربی دوران قرون وسطی، شهر گنجه در سالهای ۸۵۹–۸۶۰ میلادی توسط محمد بن خالد بن یزید بن مازیاد، فرماندار عرب منطقه در دوره خلیفه متوكل بنیان نهاده شد و نام گنجه به اصطلاح گنجینه‌ای است که در آن کشف شده است. بر اساس برخی داستان‌ها و افسانه‌ها فرماندار عرب در خواب صدایی شنید که می‌گفت گنجینه‌ای در زیر یکی از سه تپه پیرامون منطقه‌ای که در آن اردو زده است، پنهان شده است. پس از آن به او گفت که آن را بیرون بیاورد و از پول برای تأسیس یک شهر استفاده کند. وی خواب خود درباره پول و بنیان‌گذاری شهر را برای خلیفه تعریف کرد و خلیفه محمد را به عنوان والی موروثی شهر قرار داد به شرطی که پولی را که یافت به خلیفه بدهد. بنیان‌گذاری این شهر توسط اعراب توسط مورخ ارمنی قرون وسطایی موسس کاغانکاتواتسی تأیید شده است.

از لحاظ تاریخی گنجه شهر مهمی در ناحیه قفقاز جنوبی و بخشی از سرزمین‌های شاهنشاهی ساسانی، سلجوقیان، پادشاهی متحد گرجستان، اتابکان آذربایجان، خوارزمشاهیان، ایلخانان، تیموریان، قراقویونلو‌ها، آق‌قویونلوها، صفویه، افشاریه، زندیه و قاجاریه بوده است. پیش از دوران زندیه و قاجاریه و به دنبال مرگ نادرشاه، برای چند دهه توسط خان‌های خانات گنجه که خود تابع حکومت مرکزی ایران بودند به صورت محلی اداره می‌شد. خان‌های گنجه خود از خاندان قاجار بودند. گنجه همچنین زادگاه نظامی گنجوی شاعر پارسی‌گوی ایرانی است.

سکه نقره شاه عباس دوم صفوی (۱۶۴۲–۱۶۶۶) که در سال ۱۶۵۸-۱۶۵۹ میلادی و در گنجه ضرب شده است. (چپ = رو ، راست = پشت)
سکه نقره کریم‌خان زند (۱۷۵۱–۱۷۷۹)، که در سال ۱۷۶۳-۱۷۶۴ میلادی و در گنجه ضرب شده است. (چپ = رو ، راست = پشت)

شهر گنجه چندین بار دچار زوال فرهنگی و سیاسی موقت شد؛ از جمله زمین‌لرزه ۱۱۳۹ میلادی در گنجه و پس از آن که این شهر توسط دیمیتری یکم پادشاه گرجستان تصرف شد و دروازه‌های آن به عنوان غنائم جنگی گرفته شد و هنوز هم در گرجستان نگهداری می.شود و بار دیگر هنگام حمله مغول‌ها در سال ۱۲۳۱ میلادی. این شهر پس از به قدرت رسیدن صفویه در سال ۱۵۰۱ میلادی احیا شد و تمامی مناطق آذربایجان، اران، شروان، قفقاز، ارمنستان، گرجستان، داغستان و فراتر از آن توسط صفویه به قلمروهای ایران بازگشت. این شهر در طی جنگ‌های طولانی مدت میان ایران و امپراتوری عثمانی در سال‌های ۱۵۷۸–۱۶۰۶ و ۱۷۲۳–۱۷۳۵ تحت اشغال عثمانی قرار گرفت، اما با این وجود از ابتدای سده شانزدهم تا اواخر سده نوزدهم، کم‌کم تسلط امپراتوری روسیه بر نواحی پرشمار قفقاز افزایش یافت و گنجه در پیمان گلستان از خاک ایران جدا شد.

سده‌های ۱۶ تا ۱۹ میلادی و واگذاری گنجه به روسیه

سکه نقره فتحعلی‌شاه قاجار (۱۷۹۷–۱۸۳۴) که در سال ۱۸۰۲-۱۸۰۳ میلادی و در شهر گنجه ضرب شده است. (چپ = رو ، راست = پشت)

نام شهر گنجه برای مدت کوتاهی پس از پیروزی شاه عباس یکم در جنگ با عثمانی به عباس‌آباد تغییر یافت. وی شهر جدیدی را در ۸ کیلومتری جنوب غربی شهر قدیمی گنجه ساخت، اما در طول زمان نام آن به گنجه تغییر یافت. گنجه در زمان حکومت صفویه مرکز استان قره‌باغ بود. در سال ۱۷۴۷ میلادی، گنجه پس از مرگ نادرشاه افشار تا ظهور سلسله‌های ایرانی زندیه و قاجاریه، برای چند دهه به مرکز خانات گنجه تبدیل شد.
نمایی از نبرد گنجه و حمله به دژ شهر گنجه در میان جنگ‌های ایران و روسیه (۱۸۰۴-۱۸۱۳). فرمانده ارتش روسیه در این حمله پاول سیسیانوف بود. از این نگاره گاهی به اشتباه به عنوان نمایی از حمله به دژ شهر لنکران یاد می‌شود.

از اواخر سده ۱۸ میلادی، امپراتوری روسیه فعالانه شروع به افزایش نفوذ خود در خاک ایران و عثمانی از نواحی جنوبی کشور خود کرد. پس از الحاق شرق گرجستان در سال ۱۸۰۱، روسیه اکنون مشتاق تسخیر دیگر سرزمین‌های ایران در قفقاز بود. گسترش روسیه به قفقاز جنوبی و تصرف گنجه با مخالفت شدید مردم روبرو شد. در سال ۱۸۰۴، روس‌ها به سرپرستی ژنرال پاول سیسیانوف به گنجه حمله کرده و آن را تصرف کردند. این امر باعث جنگ میان روسیه و ایران در سال‌های ۱۸۰۴–۱۸۱۳ شد. برخی منابع غربی ادعا می کنند که تصرف این شهر با قتل عام تا ۳۰۰۰ تن از ساکنان گنجه توسط روس‌ها را به دنبال داشت. آن‌ها همچنین ادعا می کنند که ۵۰۰ تن از مردم که در مسجدی پناه گرفته بودند ذبح شدند، پس از اینکه یک ارمنی به سربازان روسی گفت که ممکن است "سارقان داغستانی" در میان آنها وجود داشته باشد.

روس‌ها در جنگ‌های ۱۸۰۴ تا ۱۸۱۳ میلادی در مقابل ایرانیان از قدرت نظامی بالاتری برخوردار بودند و در پایان جنگ را با پیروزی پشت سر گذاشتند. پس از جنگ و بسته شدن پیمان گلستان در پی آن، ایران وادار شد تا شهر گنجه و خان‌نشین آن را به امپراتوری روسیه واگذار کند. پس از این پیمان چندین درگیری محلی میان مردم و نظامیان ارتش روسیه ایجاد شد که با برتری ایرانیان همراه بود و ارتش روس وادار به عقب نشینی شد و گنجه به خاک ایران بازگشت و روس‌ها از آن بیرون رانده شدند؛ اما با جنگ‌های دوباره در ۱۸۲۶ تا ۱۸۲۸ میلادی که با پیروزی ارتش روسیه همراه بود و پیمان ترکمانچای که پس از آن منعقد شد، روس‌ها تسلط و چیرگی خود بر تمامی نواحی شمال رود ارس از جمله شهر گنجه را قطعی کردند. پس از تصرف کامل شهر گنجه به دست روس‌ها، نام این شهر به افتخار الیزابت الکسی یوونا همسر الکساندر یکم، به الیزابت‌پول (به روسی: Елизаветполь) به معنی شهر الیزابت تغییر یافت؛ اگرچه مردم این شهر و دیگر نقاط قفقاز نام روسی را نپذیرفتند و باز هم نام گنجه را به کار بردند. این شهر در سال ۱۸۶۸ میلادی مرکز اداری فرمانداری الیزابت‌پول شد. شهر گنجه یا الیزابت‌پول پیش از سال ۱۸۶۸ بخشی از فرمانداری تفلیس بود.

سده بیستم میلادی

شهر گنجه یکی از شهرهای اصلی در قفقاز بود که کشتار ارمنی-تاتار ۱۹۰۵–۱۹۰۷ در آن رخ داد و شمار فراوانی از ارمنی‌ها در آن کشته و زخمی شدند. گنجه در طول تاریخ همواره از شهرهایی بود که در آن جمعیت قابل توجهی ارمنی سکونت داشتند. در سال ۱۹۱۸ میلادی، گنجه پایتخت موقت جمهوری خلق آذربایجان شد و در آن زمان نام شهر دوباره به گنجه تغییر داده شد. در آوریل ۱۹۲۰، ارتش سرخ آذربایجان شهر گنجه را اشغال کرد و پس از آن در ماه مه ۱۹۲۰، گنجه صحنه یک شورش ضد شوروی با نام خیزش گنجه (۱۹۲۰) بود که طی آن درگیری هر دو سوی نبرد یعنی شورشیان و ارتش سرخ به شدت آسیب دیدند. در ادامه جمهوری شوروی سوسیالیستی آذربایجان بر کلیه مناطق تسلط پیدا کرد. در سال ۱۹۳۵ میلادی جوزف استالین نام شهر را به افتخار سرگئی کیروف به کیروف آباد تغییر داد. در سال ۱۹۹۱ میلادی، جمهوری آذربایجان استقلال خود را دوباره به دست آورد و نام قدیمی این شهر یعنی گنجه به آن بازگردانده شد. برای سال‌های متمادی لشکر ۱۰۴ نیروهای هوابرد شوروی در این شهر مستقر بود.

در نوامبر ۱۹۸۸ میلادی، کشتار کیروف‌آباد مردم ارمنی را مجبور به ترک شهر گنجه کرد.

سده بیست و یکم میلادی
نمایی از شهر گنجه

بازسازی و زیباسازی شهر در سده بیست و یکم میلادی منجر به تغییرات چشمگیری در توسعه شهری این شهر شده است و شهر قدیمی دوران شوروی را به قطب ساختمان‌های بلندمرتبه و با کاربری گوناگون تبدیل کرده است.

در سال ۲۰۰۸ میلادی، دروازه‌های آرامگاه گنجه بر اساس طرح‌هایی از دروازه‌های گنجه قدیم که توسط ابراهیم عثمان اوغلو در سال ۱۰۶۳ ساخته شده بود بازطراحی شد.

گنجه به دلیل نزدیکی با نواحی مورد مناقشه ناگورنو قره‌باغ جایگاه راهبردی مهمی برای جمهوری آذربایجان به شمار می‌آید. در سال ۲۰۲۰ میلادی و در جریان جنگ ناگورنو قره‌باغ (۲۰۲۰)، گنجه چندین بار مورد بمباران نیروهای مسلح ارمنستان قرار گرفت و منجر به کشته شدن ۳۲ غیرنظامی و زخمی شدن ده‌ها تن دیگر شد.

گنجه یکی از شهرهایی بود که در جنگ ناگورنو قره‌باغ (۲۰۲۰) آسیب دید. در ۱۱ اکتبر ۲۰۲۰ میلادی، ادعا شد یک بلوک مسکونی در شهر گنجه در اثر حمله موشکی شبانه ارمنستان ویران شد و منجر به کشته شدن ۱۰ غیرنظامی و زخمی شدن ۳۴ نفر دیگر شد. وزارت دفاع ارمنستان موشک‌باران از درون خاک کشور خود را شدیداً رد و انکار کرد؛ در حالی که مقامات جمهوری آرتساخ اعلام کردند که نیروهای ارمنی آرتساخ پایگاه نظامی گنجه را در فرودگاه بین‌المللی گنجه هدف قرار داده و منهدم کرده‌اند. علت حمله موشکی به این پایگاه، حملات موشکی و بمباران استپاناکرت، پایتخت جمهوری آرتساخ و دیگر نقاط آرتساخ توسط ارتش جمهوری آذربایجان بود. آن‌ها همچنین اعلام کردند که به مردم جمهوری آذربایجان اخطار داده شده تا برای جلوگیری از آسیب‌های جانبی، از مناطق نظامی دور شوند. به دنبال آن، خبرنگاری که از صحنه برای یک رسانه روسی گزارش می‌داد و هم مدیر فرودگاه گنجه، شلیک و بمباران فرودگاه را که از ماه مارس به علت دنیاگیری کووید-۱۹ فعال نبود، انکار کردند. در ۱۷ اکتبر، در اثر اصابت موشک بالستیک ارمنی SCUD B (R-17 Elbrus) به یک منطقه مسکونی در گنجه، ۲۱ غیرنظامی کشته و بیش از ۵۰ نفر زخمی شدند.

آب و هوا

شهر گنجه بر اساس سامانه طبقه‌بندی اقلیمی کوپن دارای اقلیم نیمه‌خشک است.

داده‌های اقلیم گنجه
ماه ژانویه فوریه مارس آوریل مه ژوئن ژوئیه اوت سپتامبر اکتبر نوامبر دسامبر سال
سابقهٔ بیش‌ترین °C (°F) ۲۲٫۸
(۷۳) 		۲۵٫۰
(۷۷) 		۲۸٫۰
(۸۲) 		۳۵٫۶
(۹۶) 		۳۹٫۵
(۱۰۳) 		۳۹٫۲
(۱۰۳) 		۴۲٫۰
(۱۰۸) 		۴۱٫۷
(۱۰۷) 		۳۸٫۸
(۱۰۲) 		۳۳٫۴
(۹۲) 		۲۸٫۰
(۸۲) 		۲۳٫۳
(۷۴) 		۴۲٫۰
(۱۰۸)
میانگین بیش‌ترین °C (°F) ۷٫۰
(۴۵) 		۸٫۲
(۴۷) 		۱۲٫۷
(۵۵) 		۱۸٫۷
(۶۶) 		۲۳٫۴
(۷۴) 		۲۸٫۷
(۸۴) 		۳۱٫۶
(۸۹) 		۳۱٫۱
(۸۸) 		۲۶٫۳
(۷۹) 		۱۹٫۵
(۶۷) 		۱۲٫۹
(۵۵) 		۸٫۴
(۴۷) 		۱۹٫۰
(۶۶)
میانگین روزانه °C (°F) ۳٫۲
(۳۸) 		۳٫۹
(۳۹) 		۷٫۸
(۴۶) 		۱۳٫۴
(۵۶) 		۱۸٫۱
(۶۵) 		۲۳٫۲
(۷۴) 		۲۶٫۲
(۷۹) 		۲۵٫۶
(۷۸) 		۲۱٫۱
(۷۰) 		۱۵٫۰
(۵۹) 		۸٫۹
(۴۸) 		۴٫۷
(۴۰) 		۱۴٫۳
(۵۸)
میانگین کم‌ترین °C (°F) ۰٫۵
(۳۳) 		۱٫۰
(۳۴) 		۴٫۳
(۴۰) 		۹٫۴
(۴۹) 		۱۳٫۸
(۵۷) 		۱۸٫۶
(۶۵) 		۲۱٫۴
(۷۱) 		۲۱٫۰
(۷۰) 		۱۶٫۸
(۶۲) 		۱۱٫۶
(۵۳) 		۶٫۲
(۴۳) 		۲٫۱
(۳۶) 		۱۰٫۶
(۵۱)
سابقهٔ کم‌ترین °C (°F) −۱۷٫۸
(۰) 		−۱۵٫۲
(۵) 		−۱۲٫۰
(۱۰) 		−۴٫۴
(۲۴) 		۱٫۵
(۳۵) 		۵٫۸
(۴۲) 		۱۰٫۱
(۵۰) 		۱۰٫۵
(۵۱) 		۲٫۸
(۳۷) 		−۱٫۳
(۳۰) 		−۷٫۹
(۱۸) 		−۱۳٫۰
(۹) 		−۱۷٫۸
(۰)
بارندگی میلی‌متر (اینچ) ۸
(۰٫۳۱) 		۱۲
(۰٫۴۷) 		۲۴
(۰٫۹۴) 		۳۱
(۱٫۲۲) 		۴۰
(۱٫۵۷) 		۳۲
(۱٫۲۶) 		۱۷
(۰٫۶۷) 		۱۵
(۰٫۵۹) 		۱۵
(۰٫۵۹) 		۲۴
(۰٫۹۴) 		۱۶
(۰٫۶۳) 		۷
(۰٫۲۸) 		۲۴۱
(۹٫۴۹)
میانگین روزهای بارندگی (≥ ۰.۱ mm) ۷٫۰ ۷٫۰ ۸٫۰ ۸٫۲ ۹٫۰ ۷٫۰ ۴٫۰ ۳٫۰ ۴٫۰ ۶٫۳ ۶٫۵ ۶٫۰ ۷۶٫۰
میانگین روزهای بارانی ۳ ۴ ۶ ۸ ۹ ۶ ۴ ۳ ۴ ۶ ۶ ۴ ۶۳
میانگین روزهای برفی ۳ ۵ ۲ ۰٫۲ ۰ ۰ ۰ ۰ ۰ ۰٫۴ ۱ ۲ ۱۴
درصد رطوبت ۷۱ ۷۱ ۶۸ ۷۰ ۶۸ ۶۱ ۵۹ ۶۱ ۶۵ ۷۴ ۷۶ ۷۴ ۶۸
میانگین روزانه ساعت‌های تابش آفتاب ۱۲۰ ۱۱۳ ۱۴۱ ۱۸۲ ۲۲۹ ۲۶۷ ۲۷۸ ۲۵۲ ۲۱۲ ۱۶۸ ۱۲۳ ۱۱۵ ۲٬۲۰۰
منبع شماره ۱: Deutscher Wetterdienst (sun, 1961–1990)
منبع شماره ۲: Pogoda.ru.net

تقسیمات شهری

امروزه گنجه به ۲ رایون (منطقه اداری) کپز و نظامی تقسیم شده است. هم‌اکنون نیازی بایراموف شهردار این شهر است. گنجه دارای ۶ شهرک اداری به نام‌های حاجی‌کند، جوادخان، شیخ‌زمان‌لی، ناتوان، مهستی و سدیل‌لی است.

منطقه کپز

منطقه کپز (Kəpəz rayonu) بر اساس تصمیم شورای عالی اتحاد جماهیر شوروی و جمهوری شوروی سوسیالیستی آذربایجان در ۲۱ نوامبر ۱۹۸۰ میلادی تأسیس شد. این ناحیه از ۲ ناحیه اداری و ۶ شهرک اداری تشکیل شده است. مساحت آن تقریباً ۷۰ کیلومتر مربع (۲۷ مایل مربع) با ۱۷۸۰۰۰ نفر جمعیت است.

منطقه نظامی

منطقه نظامی (Nizami rayonu) نیز در ۲۱ نوامبر ۱۹۸۰ میلادی بر اساس تصمیم اتحاد جماهیر شوروی و جمهوری شوروی سوسیالیستی آذربایجان به عنوان منطقه گنجه در شهر کیروف آباد بنیان نهاده شد. هنگامی که نام تاریخی گنجه بازسازی شد و نام این شهر در سال ۱۹۸۹ میلادی به گنجه بازگشت، نام این منطقه نیز به نظامی تغییر یافت. این ناحیه از ۲ بخش اداری تشکیل شده است. مساحت این منطقه تقریبا ۳۹ کیلومتر مربع (۱۵ مایل مربع) و جمعیت آن ۱۴۸۰۰۰ نفر است.

جمعیت‌شناسی

گروه‌های قومی در گنجه
سال آذری % ارمنی % روس % دیگر % جمع
۱۸۸۶
۱۱۱۳۹
۵۴.۹
۸۹۱۴
۴۳.۹
۱۳۱
۰.۶
۱۱۰
۰.۵
۲۰۲۹۴
۱۸۹۲
۱۳۳۹۲
۵۱.۸
۱۰۵۲۴
۴۰.۸
۱۸۴۲
۷.۲
۲۵۷۵۸
۱۸۹۷
۱۷۴۲۶
۵۱.۸
۱۲۰۵۵
۳۵.۹
۲۵۱۹
۷.۵
۱۶۲۵
۴.۸
۳۳۶۲۵
۱۹۲۶
۳۰۸۷۸
۵۳.۸
۱۶۱۴۸
۲۸.۱
۴۴۷۰
۷.۸
۵۸۹۷
۱۰.۳
۵۷۳۳۹
۱۹۳۹
۴۹۷۷۵
۵۰.۳
۲۷۱۲۱
۲۷.۴
۱۶۹۹۲
۱۷.۲
۴۶۲۶
۴.۷
۹۸۴۹۴
۱۹۵۹
۶۳۲۵۸
۵۴.۴
۳۲۳۷۱
۲۷.۹
۱۶۵۴۵
۱۴.۲
۴۰۳۹
۳.۵
۱۱۶۱۲۲
۱۹۷۰
۱۲۲۹۷۳
۶۴.۹
۴۰۵۸۸
۲۱.۴
۲۲۰۲۲
۱۱.۶
۳۹۲۹
۲.۱
۱۸۹۵۱۲
۱۹۷۹
۱۶۷۲۵۱
۷۲.۴
۴۰۳۵۴
۱۷.۵
۱۹۸۲۲
۸.۶
۳۶۳۹
۱.۶
۲۳۱۰۶۶
۱۹۹۹
۲۹۴۸۷۶
۹۸.۵
۳۲
۰.۰۱
۲۸۱۴
۰.۹
۱۶۲۰
۰.۵
۲۹۹۳۴۲
۲۰۰۹
۳۱۱۸۱۳
۹۹.۵
۶
۰
۸۹۵
۰.۳
۵۳۵
۰.۲
۳۱۳۲۴۹
گرجی‌ها، یهودی‌ها، اوکراینی‌ها و...

گنجه پس از باکو و سومقاییت با حدود ۳۳۵۶۰۰ تن جمعیت سومین شهر بزرگ و پرجمعیت جمهوری آذربایجان است. در این شهر شمار زیادی پناهنده آذری از ارمنستان و آوارگان آذری اهل قره‌باغ و مناطق اطراف نیز سکونت دارند. شمار آن‌ها در سال ۲۰۱۱ بیش از ۳۳۰۰۰ تن تخمین زده شد.

شمار مردم لزگی در گنجه نزدیک ۲۰ هزار نفر است.

شهر علاوه بر مسلمانان دارای یک گروه جمعیتی بزرگ از ارمنی‌ها هم بوده است. نام ارمنی این شهر گندزک (Գանձակ) بوده است که از گندز (անձ) گرفته شده است. این عبارت وام‌واژه‌ای از زبان فارسی قدیم به معنای گنج و ثروت است.

بر اساس آمار کمیته آمار دولتی جمهوری آذربایجان، تا سال ۲۰۱۸ میلادی، جمعیت شهر ۳۳۲۶۰۰ تن ثبت شده است که از سال ۲۰۰۰ میلادی، ۳۱۹۰۰ تن (حدود ۱۰.۶٪) افزایش یافته است. ۱۶۲۳۰۰ از کل جمعیت را مردان و ۱۷۰۳۰۰ را زنان تشکیل می‌دهند. جمعیت شهر گنجه در سال ۲۰۲۱ برابر با ۳۴۴٬۱۰۸ نفر بوده است که از این لحاظ سومین شهر پرجمعیت جمهوری آذربایجان می‌باشد.بیش از ۲۶ درصد جمعیت (حدود ۸۶۵۰۰ تن) از جوانان و نوجوانان ۱۴ تا ۲۹ ساله تشکیل شده است.

جمعیت مناطق شهری بر پایه منطقه (در آغاز هر سال)
منطقه ۲۰۰۰ ۲۰۱۴ ۲۰۱۵ ۲۰۱۶ ۲۰۱۷ ۲۰۱۸
شهر گنجه ۳۰۰.۷ ۳۲۴.۷ ۳۲۸.۴ ۳۳۰.۱ ۳۳۱.۴ ۳۳۲.۶
منطقه نظامی ... ۱۴۹.۳ ۱۵۰.۴ ۱۵۱.۲ ۱۵۱.۶ ۱۵۲.۰
منطقه کپز ... ۱۷۵.۴ ۱۷۸.۰ ۱۷۸.۹ ۱۷۹.۸ ۱۸۰.۶

جامعه ارمنیان گنجه

افزون بر مسلمانان فارسی‌زبان و ترک‌زبان، این شهر دارای یک جامعه ارمنی مسیحی با جمعیت قابل توجه نیز بوده است.

شخصیت‌های ارمنی مهم تاریخی شهر عبارتند از:

  • اوشین بنیانگذار دودمان هتومی، که فرمانده دژی در نزدیکی گنجه بود و در سال ۱۰۷۵ در جریان حمله سلجوقیان به ارمنستان به کیلیکیه گریخت.
  • مخیتار گش، فیلسوف سده دوازدهم میلادی، نویسنده مجموعه قوانینی که در ارمنستان، پادشاهی ارمنی کیلیکیه و جوامع ارمنی مهاجر در اروپا استفاده می‌شد.
  • گیراگوس گنجه‌ای، تاریخ‌نگار سده سیزدهم
  • وارطان آرولتسی، ریاضی‌دان سده سیزدهم
  • گریگور پارون تر، پدرسالار ارمنی اورشلیم در سال‌های ۱۶۱۳-۱۶۴۵
  • کارو هالابیان، معمار اهل شوروی
  • آسکاناز مراویان، دبیر حزب کمونیست ارمنستان (اتحاد شوروی)
  • آبراهام آلیخانوف و آرتیوم آلیخانیان، فیزیک‌دان
  • سرگئی آدیان، ریاضی‌دان اهل شوروی
  • آلبرت آزاریان، ژیمناستیک هنری و قهرمان المپیک
نمایی از شهر گنجه

دین
مجموعه امامزاده در شهر گنجه
مجموعه امامزاده در شهر گنجه

منظر شهری گنجه توسط جوامع زیادی شکل گرفته است. گوناگونی مذهبی با مهاجرت بیشتر ارمنی‌ها، اسلاوها، یهودیان و آلمانی‌ها در دهه‌های گذشته بسیار کاهش یافته است. بیشتر جمعیت گنجه پیرو دین اسلام و مذهب شیعه هستند. بیشتر اهالی جمهوری آذربایجان شیعه‌مذهب هستند و این کشور پس از ایران دومین کشور با بیشترین درصد جمعیت شیعیان در جهان است. در این شهر تعداد مساجد قابل توجهی وجود دارد از جمله مسجد شاه عباس (گنجه)، مسجد گوی امام، مسجد شاهسون‌لر، مسجد قرخ‌لی و مسجد قزاق‌لار.
کلیسای الکساندر نوسکی در شهر گنجه

برخی از دین‌های دیگر از جمله مسیحیت در شهر دیده می‌شود. کلیسای الکساندر نوسکی، کلیسای لوتریانیسم آلمانی، کلیسای سنت جان و کلیسای سنت سرکیس در این شهر قرار دارند. پیش از کشتار کیروف‌آباد در سال ۱۹۸۸ میلادی جامعه قابل توجهی از مسیحیان ارمنی در این شهر زندگی می‌کردند.

اقتصاد

اقتصاد گنجه تا حدی مبتنی بر کشاورزی و تا حدی مبتنی بر گردشگری است. همچنین برخی صنایع از جمله استخراج فلزاتی چون آهن، مس و آلومینیوم و فرآوری آن‌ها، صنایع چینی، ابریشم و کفش نیز در این شهر وجود دارد. در حوزه کشاورزی صنایع غذا، انگور و پنبه با زمین‌های کشاورزی پیرامون شهر گسترش یافته است.

این شهر یکی از بزرگترین مجتمع‌های نساجی جمهوری آذربایجان را دارد و به دلیل پارچه‌ای به نام ابریشم گنجه که بالاترین امتیاز را در بازارهای کشورهای همسایه و خاورمیانه دریافت کرده است، شناخته‌شده است.

مردم عمدتاً در بخش‌های تولید، آموزش، ترابری، بخش‌های خدمات و پذیرایی مشغول به کار هستند. در مجموع صنایع آلومینیوم، خودروسازی و شراب‌سازی در حال توسعه هستند.

فرهنگ

این شهر از سال ۲۰۱۲ میلادی، به همراه شهرهای باکو و لنکران در جنبش ساعت زمین شرکت می‌کنند.

ورزش

این شهر دارای یک باشگاه فوتبال به نام کپز است که در لیگ برتر فوتبال جمهوری آذربایجان حضور دارد. این باشگاه سابقه سه قهرمانی در لیگ جمهوری آذربایجان و چهار قهرمانی در جام حذفی این کشور را دارد.
ورزشگاه شهر گنجه

مجموعه ورزشی المپیک گنجه با ۲ ساختمان ( که به ترتیب در سال‌های ۲۰۰۲ و ۲۰۰۶ مورد بهره برداری قرار گرفتند) و ورزشگاه شهر گنجه با گنجایش ۲۷۰۰۰ نفر که در سال ۱۹۶۴ گشایش یافت، از امکانات ورزشی این شهر به شمار می‌روند.

در سپتامبر ۲۰۱۷ میلادی ماراتن گنجه ۲۰۱۷ با حضور ۱۱۰۰۰ تن از سراسر جمهوری آذربایجان و همچنین شماری از کشورهای دیگر برگزار شد. این مسابقه از طاق پیروزی آغاز شد و در مجموعه پارک حیدر علی اف با طی مسافت ۱۷ کیلومتر به پایان رسید.

شهرهای خواهرخوانده

گنجه با شهرهای زیر خواهرخوانده است:

  • دربند، روسیه
  • قارص، ترکیه (۲۰۰۱)
  • کوتائیسی، گرجستان (۱۹۹۶)
  • مسکو، روسیه
  • نیوآرک، ایالات متحده آمریکا (۲۰۰۴)
  • استان اولوموتس، جمهوری چک (۲۰۱۲)
  • اردو، ترکیه
  • تبریز، ایران (۲۰۱۵)

نگارخانه

  • بخشی از دیوار تاریخی گنجه

  • حمام تاریخی در گنجه

  • حسینیه تاریخی در گنجه

  • ساختمان دولت جمهوری دمکراتیک آذربایجان در سال ۱۹۱۸

  • موزه باستان‌شناسی گنجه

  • تالار شهر

  • امامزاده ابراهیم (گوی امامزاده) گنجه

  • مرکز شهر گنجه

  • خیابانی در گنجه

  • مسجد شاه‌عباس

  • خانه‌های تزئین شده گنجه

  • آرامگاه نظامی گنجوی

جستارهای وابسته

  • خانات گنجه
  • قفقاز
  • قفقاز جنوبی
  • ایران
  • جمهوری آذربایجان
  • باکو
  • اران
  • کشتار کیروف‌آباد

پانویس

  1. ↑ The Ganja State Historical-Cultural reserve
  2. ↑ В Азербайджане численность населения достигла ۸ млн. ۹۲۲ тыс. человек
  3. ↑ State Statistical Committee of the Republic of Azerbaijan, Official Publication: Statistical Yearbook of Azerbaijan 2018, Baku
  4. ↑ Azərbaycan Respublikası. — 2. Azərbaycan Respublikasının iqtisadi və inzibati rayonları. — 2.4. Azərbaycan Respublikasının iqtisadi və inzibati rayonlarının ərazisi, əhalisinin sayı və sıxlığı, səhifə 66. // Azərbaycanın əhalisi (statistik bülleten). Müəllifi: Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi. Buraxılışa məsul şəxs: Rza Allahverdiyev. Bakı — 2015, 134 səhifə.
  5. ↑ Bölmə 2: Demoqrafik göstəricilər, səhifə 89. // Azərbaycanın Statistik Göstəriciləri 2015 (statistik məcmuə). Müəllifi: Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi. Məcmuənin ümumi rəhbəri: Həmid Bağırov; Məcmuənin hazırlanması üçün məsul şəxs: Rafael Süleymanov. Bakı – 2015, 814 səhifə.
  6. ↑ Bournoutian, George (2018). Armenia and Imperial Decline: The Yerevan Province, 1900-1914. Routledge. pp. 6–7.
  7. ↑ Bosworth, C. Edmund (2000). "GANJA". In Yarshater, Ehsan (ed.). Encyclopædia Iranica, Volume X/3: Fruit–Gāvbāzī. New York, NY: Bibliotecha Persica Press. pp. 282–283. ISBN 978-0-933273-47-4.
  8. ↑ Tucker, Spencer C., ed. (2019). Middle East Conflicts from Ancient Egypt to the 21st Century: An Encyclopedia and Document Collection. ABC-CLIO. p. 489. ISBN 978-1440853524.
  9. ↑ "Location". Executive Power of Ganja. Archived from the original on 21 August 2018. Retrieved 21 August 2018.
  10. ↑ "Location". Ministry of Culture of Azerbaijan – Ganja Regional Culture Office. Archived from the original on 21 August 2018. Retrieved 21 August 2018.
  11. ↑ "Political-administrative Map of Azerbaijan". Ministry of Foreign Affairs of Azerbaijan. Archived from the original on 10 May 2017. Retrieved 21 August 2018.
  12. ↑ C.E. Bosworth, "Ganja" in Encyclopaedia Iranica
  13. ↑ Bosworth, C. Edmund (December 15, 2000). "Ganja". Welcome to Encyclopaedia Iranica. Encyclopædia Iranica. Vol. X, Fasc. 3. pp. 282–283.
  14. ↑ Rybakov, Rostislav, ed. (1995). История Востока. Восток в средние века [History of the East. East in the Middle Ages] (به روسی). Vol. 2. ISBN 978-5-02-017711-6.
  15. ↑ Diakonov, Igor (1995). Книга воспоминаний [The Book of Memoirs] (به روسی). Saint Petersburg: Yevropeyskiy Dom. pp. 730–731. ISBN 978-5-85733-042-5.
  16. ↑ Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Elisavetpol" . Encyclopædia Britannica (به انگلیسی). Vol. 9 (11th ed.). Cambridge University Press. p. 280.
  17. ↑ Bosworth, C. Edmund (December 15, 2000). "Ganja". Encyclopædia Iranica. Vol. Vol. X, Fasc. 3. pp. 282–283.
  18. ↑ Rybakov, Rostislav, ed. (1995). История Востока. Восток в средние века [History of the East. East in the Middle Ages] (به روسی). Vol. 2. ISBN 978-5-02-017711-6.
  19. ↑ Diakonov, Igor (1995). Книга воспоминаний [The Book of Memoirs] (به روسی). Saint Petersburg: Yevropeyskiy Dom. pp. 730–731. ISBN 978-5-85733-042-5.
  20. ↑ در فصل ۲۱ کتاب (ارمنی اصلی لغت "پارسی" را به جای "ایرانی" بکار برده‌است): [۱] should be noted that in the Middle Ages Armenians all Iranian-speaking were called " parsik - Persians , as reflected in the translation of that passage into English: Kirakos Gandzakatsi Kirakos Gandzakats'i's History of the Armenians / Translation from Classical Armenian by Robert Bedrosian. - New York: 1986. - P. 197. This city was densely populated with Iranians and a small number of Christians. It was extremely inimical to Christ and His worship, insulting and cursing the Cross and the Church, scorning and deriding the priests and attendants. Therefore, when their limit of sin had filled up, the protest against their wickedness rose to the Lord. Earlier a sign of their [impending] destruction appeared, just as had happened above Jerusalem, before its destruction.
  21. ↑ در فصل ۲۱ کتاب (ارمنی اصلی لغت "پارسی" را به جای "ایرانی" بکار برده‌است): [۲] should be noted that in the Middle Ages Armenians all Iranian-speaking were called " parsik - Persians , as reflected in the translation of that passage into English: Kirakos Gandzakatsi Kirakos Gandzakats'i's History of the Armenians / Translation from Classical Armenian by Robert Bedrosian. - New York: 1986. - P. 197. This city was densely populated with Iranians and a small number of Christians. It was extremely inimical to Christ and His worship, insulting and cursing the Cross and the Church, scorning and deriding the priests and attendants. Therefore, when their limit of sin had filled up, the protest against their wickedness rose to the Lord. Earlier a sign of their [impending] destruction appeared, just as had happened above Jerusalem, before its destruction. نمونه‌هایی از تفاوت میان ترک و پارسیان و اعراب در این کتاب (مترجم همه جا واژهٔ پارسی را به ایرانی ترجمه کرده‌است در حالی که ترجمهٔ روسی واژهٔ پارسی را نگهداشته است): نمونه نخست (تفکیک میان پارسیان و ترکان): The king who sat in Baghdad was not called sultan or melik as the Turkish, Iranian or Kurdish autocrats customarily are, but caliph, that is, a descendant of Mahmet نمونه دوم (تفکیک میان ایرانیان (پارسیان) و اعراب): The Iranians residing there aided him and he captured [189] the city killing many people and forcing many others to abandon Christianity and accept the deceptive and fanatical teaching of the Tachiks.
  22. ↑ اصل ارمنی: of Armenia], edited by K.A. Melik'-Ohanjanyan, (Erevan, 1961), p. 235. Ays k'aghak's bazmambox lts'eal parsko'k', ayl sakaw ew k'ristone'iwk'... ترجمه انگلیسی: [۳]
  23. ↑ نزهةالمجالس، تألیف جمال خلیل شروانی، تصحیح و مقدمه و حواشی و توضیحات و تحقیق زندگی گویندگان و فهرست‌ها، از دکتر محمدامین ریاحی، تهران، انتشارات زوار ۱۳۶۶، چاپ دوم علمی ۱۳۷۵.
  24. ↑ C. A. (Charles Ambrose) Storey and Franço de Blois (2004), “Persian Literature - A Biobibliographical Survey: Volume V Poetry of the Pre-Mongol Period. ”, RoutledgeCurzon; 2nd revised edition (June 21, 2004). Pg 363: “Nizami Ganja’i, whose personal name was Ilyas, is the most celebrated native poet of the Persians after Firdausi. His nisbah designates him as a native of Ganja (Elizavetpol, Kirovabad) in Azerbaijan, then still a country with an Iranian population, and he spent the whole of his life in Transcaucasia;
  25. ↑ [۴] should be noted that in the Middle Ages Armenians all Iranian-speaking were called " parsik - Persians , as reflected in the translation of that passage into English: Kirakos Gandzakatsi Kirakos Gandzakats'i's History of the Armenians / Translation from Classical Armenian by Robert Bedrosian. - New York: 1986. - P. 197.
  26. ↑ Minorsky, Vladimir. История Ширвана и Дербенда [A History of Shirvan and Derbent] (به روسی). Archived from the original on 26 September 2007. Retrieved 10 September 2007.
  27. ↑ History of the Caucasian Albanians by Movses Dasxuranci, C.J.F. Dowsett trans. (London 1961), chapter 21.
  28. ↑ "Iran". Encyclopædia Britannica. 2007. Archived from the original on 19 February 2007. Retrieved 17 March 2007.
  29. ↑ "Timurid Dynasty". Encyclopædia Britannica. 2007. Archived from the original on 2 September 2007. Retrieved 17 March 2007.
  30. ↑ "Kara Koyunlu". Encyclopædia Britannica. 2007. Archived from the original on 29 October 2007. Retrieved 17 March 2007.
  31. ↑ "Ak Koyunlu". Encyclopædia Britannica. 2007. Archived from the original on 30 September 2007. Retrieved 17 March 2007.
  32. ↑ "Ganja's History". Aznet.org. Archived from the original on 29 March 2007. Retrieved 17 March 2007.
  33. ↑ Swietochowski, Tadeusz (2004). Russian Azerbaijan 1905–1920: The Shaping of National Identity in a Muslim Community. Cambridge, UK: Cambridge University Press. ISBN 0-521-52245-5.
  34. ↑ "History of Azerbaijan". Encyclopædia Britannica. Archived from the original on 18 November 2008.
  35. ↑ Dowling, Timothy C. (2014). Russia at War: From the Mongol Conquest to Afghanistan, Chechnya, and Beyond. ABC-CLIO. p. 728. ISBN 978-1-59884-948-6.
  36. ↑ Pashayev, Seyyaf Sednik oqli (2003). "The Monuments of Ganja Khanate of the Period form 1606–1804". gitc.aznet.org. Translated by Remizova, Yelena. Archived from the original on 3 July 2007. Retrieved 16 February 2007.
  37. ↑ Tucker, Spencer C., ed. (2010). A Global Chronology of Conflict: From the Ancient World to the Modern Middle East. ABC-CLIO. p. 1035. ISBN 978-1-85109-672-5. January 1804. (...) Russo-Persian War. Russian invasion of Persia. (...) In January 1804 Russian forces under General Paul Tsitsianov (Sisianoff) invade Persia and storm the citadel of Ganjeh, beginning the Russo-Persian War (1804-1813).
  38. ↑ Peter Avery; William Bayne Fisher; Gavin Hambly; Charles Melville (25 October 1991). The Cambridge history of Iran: From Nadir Shah to the Islamic Republic. Cambridge University Press. p. 332. ISBN 978-0-521-20095-0.
  39. ↑ Baddeley, John F. (1908). The Russian Conquest of the Caucasus. London: Longmans, Green and Co. p. 67. Citing "Tsitsianoff's report to the Emperor: Akti, ix (supplement), p. 920".
  40. ↑ Timothy C. Dowling (2014). Russia at War: From the Mongol Conquest to Afghanistan, Chechnya, and Beyond. ABC-CLIO. pp. 728–729. ISBN 978-1-59884-948-6.
  41. ↑ Massalski, Władysław (1894), "Елизаветпольская губерния" , Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary (به روسی), vol. XIa, pp. 618–621 – via Wikisource
  42. ↑ Swietochowski, Tadeusz (2004). Russian Azerbaijan, 1905–1920: The Shaping of a National Identity in a Muslim Community. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-52245-8.
  43. ↑ Charles van der Leeuw (4 July 2000). Azerbaijan: a quest for identity : a short history. Palgrave Macmillan. p. 124. ISBN 978-0-312-21903-1.
  44. ↑ "Gəncənin tarixi..." ganca.net (به ترکی آذربایجانی). Archived from the original on 16 July 2011.
  45. ↑ "31-я гвардейская отдельная воздушно-десантная ордена Кутузова II степени бригада". bratishka.ru (به روسی). Archived from the original on 29 November 2014. Retrieved 17 November 2014.
  46. ↑ Gladman, Imogen (2004). Eastern Europe, Russia and Central Asia. Taylor & Francis Group. p. 131. ISBN 1-85743-316-5.
  47. ↑ Kaufman, Stuart J. (2001). Modern Hatreds: The Symbolic Politics of Ethnic War. Cornell University Press. p. 77. ISBN 0-8014-8736-6.
  48. ↑ На дороге Баку-Газах возводятся грандиозные "Гянджинские ворота" – ФОТО. Day.az (به روسی). 17 January 2013. Archived from the original on 23 January 2013. Retrieved 15 April 2013.
  49. ↑ "Ilham Aliyev reviewed the monumental complex Ganja Fortress Gates – the Museum of Archeology and Ethnography". president.az. 21 January 2014. Archived from the original on 12 November 2014. Retrieved 12 November 2014.
  50. ↑ "Ganja Gate". heydar-aliyev-foundation.org. Archived from the original on 12 November 2014. Retrieved 12 November 2014.
  51. ↑ "Хрупкое перемирие в Карабахе. Азербайджанский город Гянджа вновь попал под ракетный удар" (به روسی). TASS. 11 October 2020. Retrieved 2020-10-17.
  52. ↑ "Armenia: Unlawful Rocket, Missile Strikes on Azerbaijan". Human Rights Watch. 11 December 2020. Retrieved 20 June 2021.
  53. ↑ "Nagorno-Karabakh conflict: Major cities hit as heavy fighting continues". BBC News. 2020-10-04. Archived from the original on 2020-10-04. Retrieved 2020-10-04.
  54. ↑ "Армения заявила, что не ведет обстрел населенных пунктов Азербайджана" (به روسی). RIA Novosti. 4 October 2020. Archived from the original on 4 October 2020. Retrieved 4 October 2020.
  55. ↑ "Ganja military airbase is 'no more' – Artsakh says". Armenpress. 4 October 2020. Archived from the original on 4 October 2020. Retrieved 4 October 2020.
  56. ↑ "Война в Карабахе: Азербайджан заявил о гибели 13 человек от удара по Гяндже". BBC Russian Service (به روسی). Archived from the original on 2020-10-06. Retrieved 2020-10-04.
  57. ↑ "Azerbaijan/Armenia: Scores of civilians killed by indiscriminate use of weapons in conflict over Nagorno-Karabakh". Amnesty International. 14 January 2021. Retrieved 20 June 2021.
  58. ↑ "Klimatafel von Gjandscha (Kirowabad/Elisawetpol) / Aserbaidschan" (PDF). Baseline climate means (1961–1990) from stations all over the world (به آلمانی). Deutscher Wetterdienst. Retrieved 29 September 2016.
  59. ↑ "Station 37735 Gandja". Global station data 1961–1990—Sunshine Duration. Deutscher Wetterdienst. Archived from the original on 17 October 2017. Retrieved 29 September 2016.
  60. ↑ "Климат Гянджи". pogodaiklimat.ru (به روسی). Archived from the original on 10 October 2016. Retrieved 9 October 2016.
  61. ↑ Mammadov, Ramiz (27 December 2009). "Üfüqdən boylanan şəhər". Xalq Qazeti (به ترکی آذربایجانی). p. 5. Archived from the original on 12 November 2014. Retrieved 12 November 2014 – via anl.az.
  62. ↑ "İcra hakimiyyətinin başçısı – GƏNCƏ ŞƏHƏR Icra Hakimiyyəti". ganja-ih.gov.az. Archived from the original on 30 November 2018. Retrieved 29 November 2018.
  63. ↑ "Elmar Valiyev". nizamiganjavi-ic.org. Archived from the original on 12 November 2014. Retrieved 12 November 2014.
  64. ↑ "Ganja mayor reassigned to Sumgayit". AzerNews. 19 February 2011. Archived from the original on 12 November 2014. Retrieved 12 November 2014.
  65. ↑ "About Kapaz raion of Ganja". Kapaz District Executive Power. Archived from the original on 21 August 2018. Retrieved 21 August 2018.
  66. ↑ "About Nizami raion of Ganja". Nizami District Executive Power. Archived from the original on 21 August 2018. Retrieved 21 August 2018.
  67. ↑ "Азербайджан". Ethno-Caucasus (به روسی). Archived from the original on 28 March 2012.
  68. ↑ Massalski, Władysław (1894), "Елизаветполь" , Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary (به روسی), vol. XIa, pp. 616–618 – via Wikisource
  69. ↑ "Елисаветпольский уезд - г. Елисаветполь". Demoscope Weekly (به روسی). Archived from the original on 7 January 2016.
  70. ↑ "Кировабадский горсовет (1939 г.)". Ethno-Caucasus (به روسی). Archived from the original on 28 March 2012.
  71. ↑ "Кировабадский горсовет (1959 г.)". Ethno-Caucasus (به روسی). Archived from the original on 25 April 2012.
  72. ↑ "Кировабадский горсовет (1970 г.)". Ethno-Caucasus (به روسی). Archived from the original on 27 May 2012.
  73. ↑ "Кировабадский горсовет (1979 г.)". Ethno-Caucasus (به روسی). Archived from the original on 9 June 2012.
  74. ↑ "Ethnic composition of Azerbaijan 1999". pop-stat.mashke.org. Archived from the original on 29 July 2013. Retrieved 4 January 2012.
  75. ↑ "Ethnic composition of Azerbaijan 2009". pop-stat.mashke.org. Archived from the original on 7 February 2012. Retrieved 4 January 2012.
  76. ↑ "Statistical Yearbook of 2018". State Statistical Committee of the Republic of Azerbaijan. Archived from the original on 7 February 2019. Retrieved 5 February 2019.
  77. ↑ "Gəncə Şəhər İcra Hakimiyyəti" [Ganja City Executive Power]. ganja-ih.gov.az (به ترکی آذربایجانی). Archived from the original on 24 January 2012. Retrieved 9 March 2012.
  78. ↑ Gereykhanov, Gadzhi; Lukyanov, Alexei; Morenov, Igor (2004). Угрозы национальной безопасности России на Северном Кавказе: этноконфессиональный аспект (به روسی). Granitsa.
  79. ↑ Gereykhanov, Gadzhi; Lukyanov, Alexei; Morenov, Igor (2004). Угрозы национальной безопасности России на Северном Кавказе: этноконфессиональный аспект (به روسی). Granitsa.
  80. ↑ Philological Society (Great Britain) (1956). Transactions of the Philological Society. Philological Society (Great Britain). Published for the Society by B. Blackwell. p. 100.
  81. ↑ "Dictionary.Hayastan.com". Archived from the original on 18 March 2008. Retrieved 24 October 2007.
  82. ↑ "Political division, population size and structure: Population by towns and regions of the Republic of Azerbaijan". The State Statistical Committee of the Republic of Azerbaijan. Archived from the original on 27 August 2018. Retrieved 18 December 2018.
  83. ↑ "Political division, population size and structure: Population by sex, towns and regions, urban settlements of the Republic of Azerbaijan at the beginning of the 2018". The State Statistical Committee of the Republic of Azerbaijan. Archived from the original on 27 August 2018. Retrieved 18 December 2018.
  84. ↑ سازمان ملل متحد:جمعیت گنجه
  85. ↑ "Political division, population size and structure: Population at age 14–29 by towns and regions of the Republic of Azerbaijan at the beginning of the 2018". The State Statistical Committee of the Republic of Azerbaijan. Archived from the original on 27 August 2018. Retrieved 18 December 2018.
  86. ↑ M. Setton, Kenneth; Robert Lee Wolff; Harry W. Hazard (24 مارس 2006). "XVIII: The Kingdom of Cilician Armenia". The later Crusades, 1189–1311 (A History of the Crusades, volume, II). Madison, Wisconsin: University of Wisconsin Press. p. 633. ISBN 978-0-299-04844-0. Archived from the original on 2 December 2008. Retrieved 17 October 2008.
  87. ↑ Philological Society (Great Britain) (1956). Transactions of the Philological Society. Philological Society (Great Britain). Published for the Society by B. Blackwell. p. 100.
  88. ↑ "Dictionary.Hayastan.com". Archived from the original on 18 March 2008. Retrieved 24 October 2007.
  89. ↑ "Artem Alikhanian: the father of Armenian physics". CERN Courier. 48 (6): 41. 2008. Archived from the original on 21 January 2015.
  90. ↑ Campo, Juan Eduardo. Encyclopedia of Islam. p. 625.
  91. ↑ "Azərbaycanda məscidlərin sayı 40 dəfə artıb". oxu.az (به ترکی آذربایجانی). 12 September 2013. Archived from the original on 12 November 2014. Retrieved 12 November 2014.
  92. ↑ "Political division, population size and structure: Population at age 14–29 by towns and regions of the Republic of Azerbaijan at the beginning of the 2018". The State Statistical Committee of the Republic of Azerbaijan. Archived from the original on 27 August 2018. Retrieved 18 December 2018.
  93. ↑ "Ganja on Cities & Sites". cac-biodiversity.org. Archived from the original on 16 July 2011. Retrieved 31 January 2010.
  94. ↑ "Ganja city". mct.gov.az. Ministry of Culture and Tourism of the Republic of Azerbaijan. Archived from the original on 5 October 2011. Retrieved 23 April 2019.
  95. ↑ "Gəncənin tarixi". gdu-ri.com (به ترکی آذربایجانی). Faculty of Mathematics and Informatics, Ganja State University. Archived from the original on 24 August 2010.
  96. ↑ "Economy". Executive Power of Ganja. Archived from the original on 21 August 2018. Retrieved 21 August 2018.
  97. ↑ "Azerbaijan to join Earth Hour". News.Az. 31 March 2012. Archived from the original on 29 November 2014. Retrieved 17 November 2014.
  98. ↑ "IDEA campaign to hold Earth Hour action". trend.az. 30 March 2012. Archived from the original on 29 November 2014. Retrieved 17 November 2014.
  99. ↑ "Гянджа сегодня". ganca.net (به روسی). Archived from the original on 6 September 2008.
  100. ↑ "Ganja City Stadium". thefootballstadiums.com. Archived from the original on 21 August 2018. Retrieved 21 August 2018.
  101. ↑ "Ganja City Stadium – Football Stadium". Football-Lineups. Archived from the original on 21 August 2018. Retrieved 21 August 2018.
  102. ↑ "Sport". Executive Power of Ganja. Archived from the original on 21 August 2018. Retrieved 21 August 2018.
  103. ↑ "Sports". Kapaz District Executive Power. Archived from the original on 21 August 2018. Retrieved 21 August 2018.
  104. ↑ "Olympic Facilities". Ministry of Youth and Sport of Azerbaijan. Archived from the original on 21 August 2018. Retrieved 21 August 2018.
  105. ↑ "Ganja Marathon 2017". Ganja Marathon 2017. Archived from the original on 5 July 2018. Retrieved 21 August 2018.
  106. ↑ "Ganja Marathon-2017". MENAFN News. Archived from the original on 21 August 2018. Retrieved 21 August 2018.
  107. ↑ "Gədəbəy şəhəri ilə ABŞ-ın Oklahoma şatatının Stilluater (Stillwater) şəhəri arasında qardaşlaşma memorandumu imzalanıb". anews.az (به ترکی آذربایجانی). Azerbaijan News. 2019-11-09. Archived from the original on 27 June 2020. Retrieved 2021-01-19.

پیوند به بیرون

  • City administration
  • Ganja at the Azerbaijan Development Gateway
  • Imamzadeh Mausoleum, Ganja
  • Ganja (as Gəncə) در سرور تحت شبکه نام‌های جغرافیایی
آخرین نظرات
  • ارمنی
  • قفقاز
  • جمهوری آذربایجان
  • ارمنی
  • جمهوری آذربایجان
  • جمهوری آذربایجان
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.