جمهوری خلق آذربایجان
جمهوری خلق آذربایجان (به ترکی آذربایجانی: آذربایجان خالق جمهوریتی، Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti (AXC)) نخستین تلاش موفق برای تأسیس دولتی سکولار و دمکراتیک در جهان اسلام بود. این جمهوری که در ۲۸ مه سال ۱۹۱۸ در گنجهٔ آذربایجان توسط سیاست‌مداران ملی‌گرای شورای ملی آذربایجان بعد از انحلال روسیه تزاری و بعد از منحل شدن جمهوری فدرال دموکراتیک قفقاز جنوبی اعلام استقلال کرد در نتیجه حمله دولت شوروی برچیده شد و دولتی بود نسبتاً کم عمر (۲۳ ماه). مرزهای این جمهوری از شمال به روسیه و جمهوری دمکراتیک گرجستان و از غرب به اولین جمهوری ارمنستان و از جنوب به ایران محدود می‌شد. جمعیت این جمهوری ۲٫۸۶ میلیون بود و نخست گنجه به پایتختی گزیده شد چون باکو در آن زمان تحت کنترل بلشویک‌ها بود. این جمهوری نخستین جمهوری در جهان اسلام محسوب می‌شود که حق رای را برای زنان برابر با مردان مساوی اعلام کرد. جمهوری خالق آذربایجان اولین دانشگاه نوین آذربایجان را در باکو دایر کرد.
جمهوری خلق آذربایجان آذربایجان خالق جمهوریتی Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti آذربایجان | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ۱۹۱۸–۱۹۲۰ | |||||||||
نقشه جمهوری آذربایجان تهیه شده برای کنفرانس صلح پاریس(۱۹۱۹)، شامل مناطق تحت مناقشه با گرجستان و ارمنستان است. | |||||||||
| پایتخت | گنجه تا سپتامبر ۱۹۱۹ باکو | ||||||||
| زبان(های) رایج | ترکی آذربایجانی | ||||||||
| حکومت | نظام پارلمانی | ||||||||
| صدر اعظم‌ها | |||||||||
• ۱۹۱۸–۱۹۱۹ | فتحعلی خان خویسکی | ||||||||
• ۱۹۱۹–۱۹۲۰ | نصیب یوسف بیگلی | ||||||||
• ۱۹۲۰ | ممد حسن حاجینسکی | ||||||||
| رئیس مجلس ملی شورا | |||||||||
• ۱۹۱۸ | محمدامین رسول‌زاده | ||||||||
• ۱۹۱۸–۱۹۲۰ | علیمردان توپچوباشوف | ||||||||
| تاریخ | |||||||||
• بنیان‌گذاری | ۲۸ مه ۱۹۱۸ | ||||||||
• فروپاشی | ۲۸ آوریل ۱۹۲۰ | ||||||||
| |||||||||
حزب مساوات اکثریت اعضای مجلس را تشکیل می‌داد و احزاب دیگر همچون احرار، اتحاد، سوسیال دمکراتهای مسلمان (هِمّت) در مجلس نماینده داشتند. نماینده‌هایی از اقلیت‌های ارمنی (۲۱ نماینده از مجلس ۱۲۰ نفری)، روسی، لهستانی، یهودی و آلمانی در مجلس بودند. بعضی از نماینده‌ها از اندیشه‌های پان اسلامی و پان ترکی حمایت می‌کردند.
با توجه به تحولات وسیعی که در زبان ترکی آذربایجانیِ کشور آذربایجان رخ داده و کلماتی مانند «جومهوریّت» در آن منسوخ شده و کلمهٔ «رسپوبلیکا» امروزه به جایش به کار می‌رود، در متون کنونی این جمهوری را «Azərbaycan Demokratik Respublikası» (آذربایجان دموکراتیک رسپوبلیکاسی) می‌نامند؛ ولی نام رسمی‌اش در زمان خود، «آذربایجان خالق جومهوریّتی» (جمهوری خلق آذربایجان) بود.
نگارخانه
جستارهای وابسته
- تهاجم ارتش سرخ به جمهوری دمکراتیک آذربایجان
- اردوی اسلام قفقاز
- گور دسته جمعی قوبا
- دولت جمهوری دمکراتیک آذربایجان
- ایران بزرگ
منابع
Wikipedia contributors, "Azerbaijan Democratic Republic," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Azerbaijan_Democratic_Republic&oldid=189677698 (accessed March ۵، ۲۰۰۸). ویکی‌پدیای آذری
- ↑ Tadeusz Swietochowski. Russia and Azerbaijan: A Borderland in Transition. Columbia University Press, 1995. ISBN 0-231-07068-3, ISBN 978-0-231-07068-3 and Reinhard Schulze. A Modern History of the Islamic World. I.B.Tauris, 2000. ISBN 1-86064-822-3, ISBN 978-1-86064-822-9.
- ↑ Tadeusz Swietochowski. Russian Azerbaijan, 1905-1920: The Shaping of a National Identity in a Muslim Community. Cambridge University Press, 2004. ISBN 0-521-52245-5, 9780521522458, p.144
- ↑ Kazemzadeh, Firuz (1951). The Struggle for Transcaucasia: 1917-1921. The New York Philosophical Library. pp. 124, 222, 229, 269–270. ISBN 0-8305-0076-6.