گروههای دینی اصلی
دینهای اصلی، با استفاده از طیف گستردهای از روشها، از دینهای فرعی، متمایز شدهاند؛ طبعاً هر یک از این روشها، منعکسکنندهٔ یک نظر خاص است؛ چرا که پیروان بسیاری از ادیان، به احتمال زیاد، دین خود را «اصلی» میدانند.
در این مقاله، دو روش مطرح شدهاست: شمار پیروان و نیز، تعاریف مورد استفادهٔ متفکرین کلاسیک ادیان.
یک مشکل در تهیهٔ فهرست ادیان اصلی، این است که چه چیزی را باید به عنوان یک دین مشخص و چه چیز را به عنوان یک فرقه در همان دین اصلی، در نظر بگیریم. مثلاً معمولاً مسیحیت وشیطان اسلام به عنوان ادیان جداگانه در نظر گرفته میشوند؛ اما این دو دین، از دیدگاه تاریخی و نظری اشتراک زیادی دارند، به طوری که میتوان این دو را به عنوان دو شاخه از یک دین در نظر گرفت. برای دیدن لیست جامعتر ادیان و خلاصه روابط اصلی آنها، به مقاله فهرست ادیان مراجعه کنید.
تعریف بر اساس جمعیت
یک روش معرفی یک دین اصلی، استفاده از شمار پیروان فعلی آن است. ارقام جمعیتها، با ترکیب گزارشهای سرشماری و بررسیهای جمعیتی (در کشورهایی که دادههای دینی جمعآوری نمیشود، مثل ایالات متحده آمریکا و ایران) محاسبه میشود، اما نتایج آن میتواند بسته به نحوهٔ مطرح کردن پرسشها، تعاریف مورد استفاده برای ادیان و عقاید سازمانها یا آژانسهایی که بررسی را انجام میدهند، متفاوت باشد.
بزرگترین دینها یا سیستمهای اعتقادی بر اساس شمار پیروان
این فهرست شامل ادیان سازمان یافته (که کدهای اعتقادی چند بخشی و سلسله مراتب دینی دارند) و همچنین شامل ادیان غیررسمی (مانند ادیان محلی چین) است. برای کامل کردن این فهرست، یک رشته به غیر مذهبیها اختصاص یافتهاست؛ هر چند عقاید آنها معمولاً به عنوان دین در نظر گرفته نمیشود.
- مسیحیت: ۲٫۶ میلیارد (طبق سرشماری در سال ۲۰۲۰ میلادی از ۷/۸ میلیارد جمعیت جهان)
- کاتولیک رم: ۱٫۰۵ میلیارد
- ارتدکس/مسیحی شرقی: ۲۴۰ میلیون
- فرقههای بومی آفریقایی: ۲۴۰ میلیون
- پیراسته / پرسبیتریان / همایشی /
- متحد: ۷۵ میلیون
- آنگلکان / اسقفی: ۷۳ میلیون
- بپتیست: ۷۰ میلیون
- متدیست: ۷۰ میلیون
- لوتری: ۶۴ میلیون
- مقدسهای روز آخر: ۱۲٫۵ میلیون
- ادونتیستها: ۱۲ میلیون
- کلیسای پاپ/ حواریونی / حواریونی جدید: ۱۰ میلیون
- شهود یهود: ۶/۶ میلیون
- جنبش بازگردانی استون-کمپبل: ۵٫۴ میلیون
- تفکر جدید (وحدانیت، علم مسیحی و غیره): ۱٫۵ میلیون
- برترن (شامل پلیمث): ۱٫۵ میلیون
- منونایت: ۱٫۲۵ میلیون
- دوستان/کوئکرها: ۳۰۰٫۰۰۰
- اسلام: ۲ میلیارد (در سال ۲۰۲۱)
- دینناباور (خداناباور و ندانمگرا...): ۱/۱ میلیارد . این رسته طیف گستردهای از عقاید را در بر میگیرد و به یک دین خاص مربوط نیست. این رسته همچنین شامل اومانیسم دئیسم، پنتئیسم، تفکر آزاد و جوخ (Juche) میباشد. برای اطلاعات بیشتر به مبحث این رسته در Adherents.comمراجعه کنید.
- هندوئیسم: ۹۰۰ میلیون (شروع: تقریباً ۱۵۰۰ پیش از میلاد تا سده ۱۵ قبل از میلاد؛ اما برخی از جنبههای آن به ۲۶۰۰ قبل از میلاد یا سده ۲۶ قبل از میلاد بر میگردد)
- وایشناویسم (ویشنو): ۵۸۰ میلیون
- شایویسم (شیوا): ۲۲۰ میلیون
- نئوهندوها و هندوهای اصلاحگرا: ۲۲ میلیون
- ویراشایواها/ لینگاواتها: ۱۰ میلیون
- دین عامه چین: ۳۹۴ میلیون
- این دین یک دین سازمانیافته واحد نیست و عناصری از دین تائو، کنفوسیوس، بودایی گرایی و آیینهای مذهبی که در کتابهای مقدس نیامدهاند را در خود دارد. (به آن «دین سنتی چین» نیز میگویند).
- بودایی: ۳۷۶ میلیون (شروع: سده ۶ قبل از میلاد)
- بومیهای باستانی: ۳۰۰ میلیون
- آفریقایی سنتی و دیاسپوریک ۱۰۰ میلیون .(این دین سازمان یافته و واحد نیست و شامل چندین عقیده سنتی آفریقایی مانند یوروبا، او (وودون) و باکونگو است. این سه سنت مذهبی (به ویژه یوروبا) بر روی عقاید دیاسپوریک آمریکا مانند کاندومبل، سنتریا و وودو تأثیرگذار بودهاند. پایتخت مذهبی دین یوروبا در ایل ایف قرار دارد.)
- سیکگرایی: ۲۳ میلیون (شروع: سده ۱۵ میلادی)
- اسپریتیسم (روحگرایی): ۱۵ میلیون (شروع: اواسط سده ۱۹ میلادی)
- این دین سازمان یافته و واحد نیست و شامل عقاید مختلفی مانند گونههایی از امباندا میباشد.
- یهودیت: ۱۴ میلیون (شروع: سده ۱۳ قبل از میلاد)
- محافظهکار: ۴٫۵ میلیون
- غیر وابسته و سکولار: ۵/۴ میلیون
- اصلاحگرا: ۳٫۷۵ میلیون
- ارتدکس: ۲ میلیون
- بازسازی گرا:۱۵۰٫۰۰۰
- جائین گرایی: ۴٫۲ میلیون (شروع: سده ۶ قبل از میلاد)
- اسوتامبارا: ۴ میلیون
- استاناکواسی: ۷۵۰٫۰۰۰
- دیگامبارا: ۱۵۵٫۰۰۰
- شینتو: ۴ میلیون (شروع: ۳۰۰ قبل از میلاد). این عدد نشان دهنده پیروان عملی آیین شینتو است؛ اگر اشخاصی را که به دلیل طبقهبندی نژادی یا تاریخی شینتو محسوب میشوند در نظر بگیریم، این عدد به حدود ۱۰۰ میلیون میرسد. #
- کائودای: ۴ میلیون (شروع: ۱۹۲۶ میلادی)
- دین زرتشت: ۲٫۶ میلیون (شروع: حدود سده ۶ قبل از میلاد)
- پارسیها: ۱۱۰٫۰۰۰
- گبرها: ۲۰٫۰۰۰
- فالون گنگ: ۲٫۱ میلیون (شروع: ۱۹۹۲ میلادی)
- adherent و ناظران خارجی لزوماً آن را یک دین نمیدانند. هیچ عضویت یا فهرستی وجودندارد، بنابراین تأیید شمار واقعی پیروان آن غیرممکن است.
- همچنین با توجه به بی توجهی و ترس مردم ایران از تغییر دینشان از اسلام به زرتشت و پیگرد هایش به طور مخفیانه دین خود را عوض کردند و در نتیجه نمیشود تعداد کسانی که بطور مخفیانه زرتشت هستند در ایران را حساب کرد.
- تنریکیو: ۲ میلیون (شروع: ۱۸۳۸ میلادی)
- نوالحادی: ۱ میلیون (شروع: سده بیستم میلادی).(اصطلاح کلی برای ویکا، آساترو، نئو- درویدیسم و بسیاری از ادیان بازسازیگرا)
- جهانیگرایی وحدت گرا: ۸۰۰٫۰۰۰ (شروع: ۱۹۶۱ میلادی)
- راستافاری: ۶۰۰٫۰۰۰ (شروع: اوایل دهه ۱۹۳۰)
- دانششناسی: ۵۰۰٫۰۰۰ (شروع: ۱۹۵۲ میلادی منبع آمارهای همه ادیان به جز فالون گنگ: Adherents.com، ۲۰۰۵. این آمارها بر اساس تحلیل مجموعهای از منابع مربوط به جمعیتهای دینی گزارش میشوند، برای اطلاعات بیشتر دربارهٔ روش تهیه این آمارها به explanation رجوع کنید.
* تخمین آمار فالون گنگ بر اساس آمار جمهوری خلق چین در سال ۱۹۹۹؛ رهبری فالون گنگ در سال ۲۰۰۴ این آمار را ۱۰۰ میلیون اعلام کردهاست.
** برخلاف سایت adherents.com این لیست دین جوخ (Juche) را در رسته سکولار/غیرمذهبی قرار میدهد، چرا که این تفکر با اغلب تعاریف دین مطابقت ندارد و پیروانش آن را سکولار میدانند.
ادیان سازمان یافته بر اساس رتبه جمعیت
کریستین ساینس مانبتور از یک استاندارد جداگانه استفاده کرده و فقط به ادیان سازمان یافته پرداختهاست. این روزنامه در سال ۱۹۹۸، ۱۰ دین زیر را به عنوان اولین ادیان سازمان یافته بر اساس تعداد پیروان به ترتیب نزولی معرفی کرد:
| # | اسم آیین | شمار پیروان(*۱) | تاریخ ظهور (*۲) | ملاحظات (*۲, *۴) |
| ۱ | مسیحیت | ۲٫۰ میلیارد | ۲۷ میلادی | بزرگترین دین جهان در حال حاضر که پیرو عیسی است. |
| ۲ | اسلام | ۱٫۶ میلیارد | ۶۱۱ پس از میلاد | دینی که پیرو محمد هستند |
| ۳ | هندو گرایی | ۹۰۰ میلیون | ۱۵۰۰ پیش از میلاد و برخی از جنبههای آن در ۲۶۰۰ پیش از میلاد | کهنترین دین در میان همه ادیان مشهور که در هند اکثریت است. |
| ۴ | بوداگرایی | ۳۷۶ میلیون | سده ۶ قبل از میلاد | بیشتر در جنوب شرقی آسیا |
| ۵ | سیک گرایی | ۲۳ میلیون | ۱۴۶۹–۱۷۰۸ میلادی | جوانترین دین از میان ۵ دین اول که بیشتر در منطقه پنجاب، بخشهایی از هند، پاکستان و افغانستان رایج است. |
| ۶ | یهودیت | ۱۴ میلیون | سده ۱۳ پیش از میلاد | یک مذهب گسترده که در اسرائیل اکثریت است. |
| ۷ | دین کنفوسیوس | [۱] تخمین زده نشدهاست | ۵۵۰–۴۷۹ قبل از میلاد | بیشتر در چین |
| ۸ | بهائی | ۸ میلیون | سال ۱۸۴۴ م تا امروز | نخست در ایران و سپس سراسر جهان امروز. |
| ۹ | شینتو | ۴ میلیون | ۳۰۰ قبل از میلاد | بیشتر در ژاپن رایج است و قبلاً دین رسمی این کشور بودهاست. |
- تعداد پیروان از سایت adherents.com گرفته شده است.
- تنها دو ستون سمت چپ جدول فوق از مقاله * گرفته شدهاند. بقیه ستونها به عنوان اطلاعات تکمیلی اضافه شدهاند.
- هر چند adrenents.com تعداد پیروان دین کنفوسیوس را تخمین نزده است، این دین زیرمجموعهای از مجموعه ادیان عامه چینی است که پیروان آن ۳۹۴ میلیون تخمین زده شدهاند.
- اطلاعات جغرافیایی از یک جدول در دائرةالمعارف بریتانیکا استخراج شده است.
تعاریف غربی جدید از ادیان اصلی که از تعریف کلاسیک نشأت میگیرند، اغلب «مسیحیت» را بسط میدهند و جائین گرایی، سیک گرایی و دین زرتشت و آیین بهائی را حذف میکنند. یک نمونه از آن در مرجع دانشجویی کتابخانه عمومی نیویورک دیده میشود:
- بوداگرایی
- کاتولیک
- دین کنفوسیوس
- هندوگرایی
- اسلام
- یهودیت
- کلیسای ارتدوکس شرقی
- پروتستانیسم
- شینتو
- دین تائو
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ Johnson, Todd M.; Grim, Brian J., eds. (2020). "All Religions (global totals)". World Religion Database. Leiden, Boston: BRILL, Boston University.
- ↑ "Religion by Country 2021". worldpopulationreview.com. Retrieved 2021-12-18.
- ↑ https://worldpopulationreview.com/country-rankings/muslim-population-by-country
- ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانیشده از اصلی در ۱۵ ژوئن ۲۰۲۰. دریافتشده در ۲۶ اوت ۲۰۲۲.
- ↑ «Updated 2005». بایگانیشده از اصلی در ۷ ژوئیه ۲۰۱۶. دریافتشده در ۶ ژوئیه ۲۰۱۶.
- ↑ پیروان همه ادیان در شش قاره جهان، اواسط ۲۰۰۲<۱۱-دیانت بهائی پیروان بین ۷تا۱۵میلیون نفر.به علت سرکوب شدید در ایران و پنهانکاری پیروانش و آمار دقیقی دردست نیست
گروههای اصلی ادیان
ادیان اصلی دنیا را میتوان در گروهبندی منطقی مورد توجه قرار داد که در مقالات مختلف به آن اشاره میشود. ادیان ابراهیمی بزرگترین گروه هستند و شامل مسیحیت اسلام و یهودیت میباشند. همه ادیان این گروه از نظر عقاید به ابراهیم مرتبط هستند و به وحدت وجود الهی اعتقاد راسخ دارند. امروز در حدود ۳٫۴ میلیارد تن پیرو ادیان ابراهیمی هستند و به جز در خاورمیانه جنوب شرقی و چین در سراسر دنیا گسترده شدهاند. ادیان دارمایی خانوادهای از ادیان هستند که فلسفه و خداشناسی آن حول مفهوم درارما متمرکز است. ریشه همه ادیان دارمایی به هند بر میگردد و در شبه قاره هند شرق آسیا و جنوب شرقی آسیا بیشترین نفوذ را دارند. ادیان دارمایی اصلی هندوسگرایی، بوداگرایی جائین گرایی و سیک گرایی هستند و رابطه نزدیکی بین آنها وجود دارد.
جدول گروههای اصلی ادیان
آفریقایی سنتی و دیاسپوریک || ۱۰۰ میلیون|| از دهه ۵۸۰ میلادی || آفریقا
اسم گروه اسم آیین شمار پیروان تاریخ ظهور شاخههای اصلی ادیان ابراهیمی
۳٫۴ میلیاردمسیحیت ۲٫۱ میلیارد ۲۷ میلادی در سراسر دنیا به جز خاورمیانه، شمال آفریقا، چین و جنوب شرقی آسیا اسلام ۱٫۳ میلیارد ۶۱۱ میلادی خاورمیانه، شمال آفریقا، جنوب شرقی آسیا یهودیت ۱۴ میلیون سده ۱۳ پیش از میلاد اسرائیل، ایالات متحده آمریکا و اروپا ادیان دارمایی
۱٫۴ میلیاردهندوگرایی ۹۰۰ میلیون ۱۵۰ قبل از میلاد
(برخی از جنبههای آن مربوط به ۲۶۰۰ پیش از میلاد)شبه قاره هند، مالزی، خاورمیانه، فیجی، گویان بوداگرایی ۳۷۶ میلیون سده ۶ قبل از میلاد شبه قاره هند، چین، تبت، ژاپن و جنوب شرقی آسیا سیک گرایی ۲۳ میلیون ۱۴۶۹–۱۷۰۸ میلادی پنجاب هند، ایالات متحده آمریکا، کانادا، انگلستان جائین گرایی ۴٫۲ میلیون سده ۶ قبل از میلاد هند، انگلستان، کانادا و شرق آفریقا ادیان دیگر
۹/۰ میلیاردادیان عامه چینی ۳۹۴ میلیون ۵۵۰ – ۴۷۹ قبل از میلاد چین بومیهای باستانی ۳۰۰ میلیون از ۱ قبل از میلاد هند، آفریقا شینتو ۴ میلیون ۳۰۰ قبل از میلاد ژاپن ادیان ایرانی زرتشتی (بِهی) حدود ۳ میلیون دست کم ۶۶۰ پیش از میلاد ایران و هند بَهائی حدود ۸ میلیون ۱۸۴۴ میلادی با ظهور باب و سپس بهاءالله نخست در ایران و سپس در سراسر جهان امروز نمای «کلاسیک» تاریخی
ادیان اصلی، بر اساس اهمیت تاریخی و زمانی نیز شناسایی شدهاند. این تقسیمبندی، عموماً توسط متفکرین مسیحی غربی انجام شده و در نتیجه دخالت گرایشهای آنها در فهرستبندی، به چشم میخورد. متفکرین مسیحی اولیه (که اولین کسانی هستند که ادیان اصلی را طبقهبندی کردهاند) فقط سه دین را به رسمیت میشناختند؛ مسیحیت، یهودیت و الحادی (و آنها را در برگیرنده همه ادیان دیگر میدانستند). در دوره روشنفکری، این دیدگاهها تکامل یافتند و در سده نوزدهم، متفکرین غربی، پنج دین اصلی را یهودیت، مسیحیت، اسلام، هندو گرایی و بوداگرایی میدانستند. با افزایش ارتباط غربیها با ادیان دیگر، شش دین دیگر به این پنج دین اضافه شد؛ دین کنفوسیوس، دین تائو، جائین گرایی، شینتو، سیک گرایی و دین زرتشت. بعداً دین بهایی نیز، به این لیست اضافه شد و فهرستی از ۱۲ دین اصلی ایجاد گردید:<ref> https://web.archive.org/web/20100129202506/http://www.adherents.com/Religions_By_Adherents.html. بایگانیشده از اصلی در ۲۹ ژانویه ۲۰۱۰.