کپور
کپور معمولی یا کپور اروپایی (نام علمی: Cyprinus carpio) نام یک گونه از تیره کپورماهیان است که در بخشها و مناطق گستردهای از اروپا و آسیا پراکندگی دارد. این گونه در انواع و اقسام منابع آب شیرین شامل رودها، دریاچهها، سدها، آبگیرها و تالابها یافت میشود. جمعیتهای وحشی این ماهی در حال کاهش بوده و در معرض خطر هستند اما در بسیاری از مناطق، تکثیر مصنوعی این ماهی در حجم بالا انجام میگیرد و در برخی مناطق دنیا نیز بهطور غیرطبیعی وارد زیستگاههایی جدید شده و تبدیل به گونه ای مهاجم گردیده و باعث آسیب رسیدن به گونههای بومی در آن مناطق شدهاست. کپور را میتوان از نظر گستردگی کشورهای پرورش دهنده بزرگتری گونه ماهی آب شیرین درنظر گرفت.
| کپور | |
|---|---|
| کپور، Cyprinus carpio | |
| وضعیت حفاظت | |
| ردهبندی علمی | |
| فرمانرو: | جانوران |
| شاخه: | طنابداران |
| رده: | پرتوبالگان |
| راسته: | کپورماهیسانان |
| تیره: | کپورماهیان |
| سرده: | Cyprinus |
| گونه: | C. carpio |
| نام دوبخشی | |
| Cyprinus carpio | |
مشخصات
کپور معمولی در حوضههای دریای سیاه، دریاچه آرال، دریای خزر، بسیاری از رودهای اروپا و آسیا و حوضههای آبریز ایران پراکنش دارد. حداکثر طول در این ماهی ۱۲۰ و بهطور معمول ۴۰ تا ۸۰ سانتیمتر است. در نمونههای پرورشی سرعت رشد ماهی حدود دو برابر نمونهٔ وحشی است. وزن این ماهی بهطور معمول بین ۲ تا ۱۴ کیلوگرم میباشد اما میتواند تا بیش از ۴۰ کیلوگرم نیز رشد کند. سنگینترین نمونهٔ ثبت شده با وزنی معادل ۴۵/۵ کیلوگرم در سال ۲۰۱۳ در فرانسه صید شدهاست. همچنین سن پیرترین کپور ثبت شده معادل ۳۸ سال بودهاست.
سر ماهی بزرگ و در باله پشتی ۳ تا ۴ خار سخت و ۱۵(۱۶) تا ۲۱(۲۲) شعاع نرم و شاخه شاخه وجود دارد. در باله مخرجی نیز ۳ خار سخت و ۵ یا ۶ شعاع نرم شاخه شاخه دیده میشود. این ماهی دارای ۲ جفت سبیلک، و دندانهای حلقی با فرمول ۳٫۱٫۱–۱٫۱٫۳ یا ۳٫۲٫۱–۱٫۲٫۳ میباشد. کپور معمولی فلسهایی درشت و باله پشتی ممتدی دارد. تعداد فلسهای خط جانبی در این ماهی ۳۲–۳۰ عدد میباشد.
تغذیه
این ماهی همه چیز خوار بوده و از گیاهان، موجودات ریز بستر آب، کرمها، سختپوستان، نوزاد حشرات، لاشه حیوانات، تخم ماهیان و حتی نوزادان خود را مصرف میکنند.
زیستگاه
با وجود این که کپورها تحمل و سازگاری بالایی در اکثر آبها دارند اما آبهای گرم، آرام و پوشیده از گیاه را با بستری نرم ترجیح میدهند. این ماهی در آبهایی بین ۳ تا ۳۵ درجه سانتی گراد توانایی زیست داشته و دمای بهینه برای آنها بین ۲۳ تا ۳۰ درجهٔ سانتی گراد میباشد و تخمگذاری آنها در دمای ۱۷ یا ۱۸ درجه آغاز میشود. کپورها آبهای با اکسیژن بسیار پایین و یخ زدن سطح آب در زمستان را نیز به راحتی تحمل میکنند.
تکثیر
کپور معمولی یک ماهی تخمگذار است و یک کپور ماده بهطور معمول در هر مرتبه ۳۰۰٬۰۰۰ تخم را در آب رها میکند. تکثیر معمولاً در بهار و با افزایش دمای آب و بارندگی صورت میگیرد و این ماهی میتواند در هر فصل تولیدمثلی چند بار تخمگذاری کند. در مزارع پرورش این ماهیها برای افزایش تخمگذاری و تکثیر بیشتر، از مواد محرک تخمگذاری مانند هورمونهای گونادوتروپین استفاده میگردد. بنابراین یک ماهی در یک فصل میلیونها تخم تولید و در آب رها میکند اما درصد بسیار کمی از تخمها تبدیل به نوزاد میشوند. بسیاری از تخمها با اسپرم ماهی نر ترکیب نشده و بسیاری از آنها نیز تحت تأثیر عواملی چون قارچها و باکتریها و انگلها آلوده شده و از بین میروند. برخی دیگر از تخمها و همچنین نوزادان توسط ماهیها و سایر جانوران خورده میشوند.
پرورش و تولید
در سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۶ مقدار تولید ماهی کپور معمولی در جهان ۴/۶۷ میلیون تن گزارش شدهاست که معادل ۷/۴درصد از کل ماهی تولیدی در این بازه در تمام دنیا است و کپور معمولی پس از کپور نقره ای و آمور در رتبهٔ سوم میزان تولید بین تمامی گونههای ماهیان پرورشی است. چین یکی از بزرگترین تولیدکنندگان این ماهی است و سالانه حدود سه میلیون تن از این ماهی را تولید میکند. از تخم این ماهی نیز به عنوان خاویار استفاده میشود.
گسترش تولید این ماهی و توان تطبیق بالای آن با انواع شرایط باعث ورود این ماهی به بسیاری از زیستگاههای غیرطبیعی و تبدیل شدن به یک گونهٔ مهاجم در بسیاری از نقاط دنیا شدهاست. در حال حاضر ۵۹ کشور دنیا با این مشکل روبرو هستند و توانایی تکثیری بالای این ماهی باعث آسیب به گونههای بومی و حساس شدهاست. این ماهی در برخی مناطق با خوردن ریشهٔ گیاهان آبزی و استفاده از سایر منابع غذایی باعث آسیب به سایر آبزیان و برخی پرندگان به عنوان مثال اردکها و مشخصا گونهٔ بومپشت شدهاست.
جستارهای وابسته
- کپوردندانماهیان
منابع
- ↑ Freyhof، J. & Kottelat (۲۰۰۸-۰۱-۰۱). «IUCN Red List of Threatened Species: Cyprinus carpio». IUCN Red List of Threatened Species. دریافتشده در ۲۰۲۰-۱۱-۱۸.
- ↑ Jny (۲۰۲۰-۱۱-۲۲). «بیماریهای ماهی کپور روشهایی برای کنترل و درمان آنها». وبسایت آبزیبان. دریافتشده در ۲۰۲۰-۱۲-۲۰.
- ↑ «Cyprinus carpio, Common carp: fisheries, aquaculture, gamefish, aquarium». www.fishbase.de. دریافتشده در ۲۰۲۰-۱۱-۱۸.
- ↑ «FAO Fisheries & Aquaculture Cyprinus carpio». www.fao.org. دریافتشده در ۲۰۲۰-۱۱-۱۸.
- ↑ «Carp Fishing for carp fishing information». web.archive.org. ۲۰۱۷-۰۲-۲۱. بایگانیشده از اصلی در ۲۱ فوریه ۲۰۱۷. دریافتشده در ۲۰۲۰-۱۱-۱۸.
- ↑ «FAO Fisheries & Aquaculture - Home». www.fao.org. دریافتشده در ۲۰۲۰-۱۱-۱۸.
- ↑ Lackmann, Alec R.; Andrews, Allen H.; Butler, Malcolm G.; Bielak-Lackmann, Ewelina S.; Clark, Mark E. (2019). "Bigmouth Buffalo Ictiobus cyprinellus sets freshwater teleost record as improved age analysis reveals centenarian longevity". Communications Biology. 2: 197. doi:10.1038/s42003-019-0452-0. ISSN 2399-3642. PMC 6533251. PMID 31149641.
- پرورش کپور به کمک تکنولوژی EM
- ستاری، مسعود، ۱۳۸۲، ماهیشناسی(۲)(سیستماتیک)، انتشارات حقشناس.
- عسگری، رضا، ۱۳۸۴، مروری بر ماهیشناسی سیستماتیک، انتشارات نقش مهر.
- وثوقی، غلامحسین، مستجیر، بهزاد، ۱۳۸۱، ماهیان آب شیرین، انتشارات دانشگاه تهران.
- ماهنامه ترویجی سبزینه شماره هفتم و هشتم