کازئین

کازئین (Caséine) پروتئین مخصوص شیر است. کازئین گونه‌ای پروتئین (فسفوپروتئین) است که در صنایع غذایی (به خاطر ارزش خوراکی و نیز عامل چسبندگی) و همچنین در پزشکی کاربرد دارد. نزدیک به ۸۰ درصد از پروتئین موجود در شیر گاو و پنیر از نوع کازئین است. برای تهیه این پروتئین، شیر گاو بی‌چربی را با اسید رقیق یا پنیرمایه عمل‌آوری می‌کنند، کازئین شیر ته‌نشین می‌شود. سپس ماده رسوب‌شده را صاف و خشک می‌کنند. پس از تولید، کازئین به شکل دانه‌ای یا کلوخه‌ای و به رنگ مایل به سفید تا زرد به دست می‌آید. هنگام تهیه اسید لاکتیک از شیر دست‌نخورده نیز مقداری کازئین به عنوان محصول فرعی تولید می‌شود. بیشتر تولید کازئین با رسوب اسیدی است. کازئین در آب و الکل نامحلول است ولی در قلیایی‌ها حل می‌شود. در شیر نیز به صورت سوسپانسیون است. از واکنش این ماده با هیدروکسید سدیم، کازئینات سدیم به دست می‌آید. از کازیین برای ساخت پلاستیک‌ها، چسب‌ها، آهارزدن کاغذ و پارچه، تولید رنگ‌های داخلی قابل شستشو و پرداخت و جلای چرم استفاده می‌شود. چسب کازیین خمیر ضد آب سردکاری است که از حل‌کردن کازئین در یک قلیای ملایم مانند آمونیاک ساخته می‌شود.

کازئین اسیدی را به‌روش ته‌نشینی با اسیدهای لاکتیک ، سولفوریک، و کلریدریک (در ۴/۴ تا ۷/۴ = PH) از شیر پس چرخ به‌دست می‌آورند. کازئین‌های مختلف برحسب نوع اسید مصرفی برای استحصال شناسائی می‌شود. کازئین اسیدی کاربُرد محدودی دارد و در صنایع غذائی از آن فقط برای غلات صبحانه‌ای و غنی‌سازی نان استفاده می‌کنند. نمک‌های کازئینات کلسیم و سدیم در صنایع غذائی کاربُرد وسیعی دارند که این نمک‌ها را از خنثی کردن کازئین اسیدی به‌دست می‌آورند.