تراکم جمعیت
تراکم جمعیت یا چگالی جمعیت (به انگلیسی: Population density) راهی است برای سنجش جمعیت در واحد مساحت یا واحد حجم که تاکنون بارها در مورد موجودات زنده به ویژه آدمی به کار بسته شده‌است.
واحد تراکم جمعیت نفر بر کیلومتر مربع است؛ یعنی در صورت کسر، شمار افراد بر حسب "نفر" و در مخرج کسر، مساحت بر حسب "کیلومتر مربع" است که در نتیجه واحد تراکم جمعیت می‌شود نفر بر "کیلومتر مربع".
پرتراکمترین مناطق بر پایه مرزهای سیاسی
| رتبه | منطقه/کشور | جمعیت | مساحت (km) | تراکم (جمعیت در هر km) |
|---|---|---|---|---|
| 1 |  سنگاپور | ۵٬۱۸۳٬۷۰۰ | ۷۱۰ | 7301 |
| 2 |  هنگ کنگ | ۷٬۰۶۱٬۲۰۰ | ۱٬۱۰۴ | 6396 |
| 3 |  نوار غزه | ۱٬۸۱۶٬۳۷۹ | ۳۶۰ | 5045 |
| 4 |  بحرین | ۱٬۲۳۴٬۵۹۶ | ۷۵۰ | 1646 |
| 5 |  بنگلادش | ۱۶۴٬۴۰۰٬۰۰۰ | ۱۴۷٬۵۷۰ | 1114 |
| 6 | فلسطین | ۴٬۴۲۰٬۵۴۹ | ۶٬۲۲۰ | 711 |
| 7 |  تایوان (R.O.C) | ۲۳٬۳۶۱٬۱۴۷ | ۳۶٬۱۹۰ | 646 |
| 8 |  موریس | ۱٬۲۸۸٬۰۰۰ | ۲٬۰۴۰ | 631 |
| 9 |  کره جنوبی | ۵۰٬۲۱۹٬۶۶۹ | ۹۹٬۵۳۸ | 505 |
| 10 |  لبنان | ۴٬۹۶۶٬۰۰۰ | ۱۰٬۴۵۲ | 475 |
| 11 |  رواندا | ۱۰٬۷۱۸٬۳۷۹ | ۲۶٬۳۳۸ | 407 |
در ایران
در کشور ایران تراکم حسابی جمعیت در سرشماری‌های متعدد رو به افزایش است و علت آن است که مساحت کشور ثابت است ولی جمعیت رو به فزونی است. میزان تراکم زیستی یا فیزیولوژیک جمعیت نیز همواره بالاتر از تراکم حسابی جمعیت خواهد بود، زیرا مساحت اراضی زیر کشت کشور که مخرج کسر است، همواره کمتر از مساحت کل منطقه است.
تراکم ناخالص مسکونی در شهرهای ایران از طیف وسیعی برخوردار است، به طوری که کم تراکمترین شهرهای ایران در میان شهرهای با جمعیت بالای بیست و پنج هزار نفر، خرمشهر (با تراکم ناخالص ۸/۵ نفر در هکتار) و اقلید (۶/۶ نفر در هکتار) می‌باشند. در مقابل پرتراکمترین شهرهای ایران در میان شهرهای با جمعیت بالای بیست و پنج هزار نفر، بندر ترکمن (۵۰۹ نفر در هکتار)، زرقان (۸۵۵/۹ نفر در هکتار)، و گوهردشت (۱۱۱۳ نفر در هکتار) می‌باشند. (مرکز آمار ایران، ۱۳۷۲) گرچه میان و به متوسط تراکم ناخالص مسکونی در شهرهای بالای ۲۵ هزار نفر ایران (۴۵/۴ نفر در هکتار) نزدیک است. تراکم ناخالص مسکونی در ۸۷ درصد شهرهای ایران کمتر از ۱۰۰ نفر می‌باشد که از این میان تراکم ۵۰ درصد شهرها کمتر از ۵۰ نفر در هکتار و ۳۷ درصد شهرها بین ۵۰ الی ۱۰۰ نفر در هکتار است. همچنین می‌توان گفت که تراکم در شهرهای بزرگ بیشتر از تراکم در شهرهای کوچک و عمدتاً بین ۵۰ الی ۱۰۰ نفر در هکتار است. به عنوان مثال، تراکم ناخالص مسکونی در مراکز استان‌ها به ویژه کلان‌شهرهای کشور، در همین سطح قرار دارد.
تراکم ناخالص مسکونی در شهر تهران ۷۴ نفر در هکتار، تبریز ۸۷/۷ نفر در هکتار، مشهد ۵۹/۱ نفر در هکتار، شیراز ۶۹/۸ نفر در هکتار و در اصفهان نیز ۴۵/۲ نفر در هکتار می‌باشد.
متراکمترین شهر ایران شهرستان بندر ماهشهر در استان خوزستان و پس از آن نصرآباد در استان اصفهان وپس از شاهی (قائمشهر) مازندران است.
جستارهای وابسته
منابع
- Wikipedia contributors, "Population density," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Population_density&oldid=197731677
- ↑ «تحلیل تأثیر و چگالی جمعیت بر تغییرات فناوری منطقه ای در ایران». معرفت فرهنگی اجتماعی. دریافت‌شده در ۳ دی ۱۳۹۹.
- ↑ «تأثیر چگالی جمعیت بر تمرکز فعالیت‌های صنعتی و رشد منطقه‌ای -در ایران». پژوهش‌های اقتصادی ایران. دریافت‌شده در ۳ دی ۱۳۹۹.
- ↑ پژوهشکده باقرالعلوم
- ↑ «درگاه معاونت شهرسازی و معماری وزارت مسکن و شهرسازی - شهر و شهرنشینی». بایگانی‌شده از اصلی در ۳ اکتبر ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۱۰ مارس ۲۰۱۱.