چناران
چناران مرکز شهرستان چناران و از شهرهای استان خراسان رضوی می‌باشد که در فاصله ۵۰ کیلومتری شمال غربی مشهد واقع شده‌است. این شهر و شهرستان میان کوه‌های بینالود و در شمال شرق ایران و در استان خراسان رضوی قراردارد.
| چناران چِنارون | |
|---|---|
| کشور |  ایران |
| استان | خراسان رضوی |
| شهرستان | چناران |
| بخش | بخش مرکزی |
| نام(های) دیگر | چِنارون |
| سال شهرشدن | ۱۳۴۷ |
| مردم | |
| جمعیت | ۵۳٬۸۷۹ |
| رشد جمعیت | ۱۱٪+ (۵سال) |
| جغرافیای طبیعی | |
| ارتفاع | ۱۰۸۵ |
| آب‌وهوا | |
| میانگین دمای سالانه | ۱۲/۵ |
| میانگین بارش سالانه | ۲۸۵ |
| روزهای یخبندان سالانه | ۶۱ |
| اطلاعات شهری | |
| شهردار | حمیدرضا داورزنی |
| تأسیس شهرداری | ۱۳۴۶ |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | ۰۵۱ |
| شناسهٔ ملی خودرو | ایران۴۲ (ط) |
| کد آماری | ۱۳۸۶ |
پیشینه
نام این ناحیه در گذشته‌های بسیار دور «رادکان» بوده و سپس «ارداک» خوانده شده و ظاهراً از سال ۱۳۳۸ هـ. ش، به چناران تبدیل یافته و مرکز آن رادکان تعیین شده‌است. از آن‌جا که در دوران پیش از اسلام و هم چنین سده‌های نخست اسلامی «رادکان» بسیار آباد و پررونق بوده و یکی از شهرهای چهارگانه توس به‌شمار می‌رفته و مردانی جوانمرد، نیک‌اندیش و شجاع داشته‌است، آن را «رادکان» به معنی جایگاه جوانمرد خوانده‌اند. واژه «ارداک» نیز دارای معانی گوناگونی چون مکان مردان بزرگ، قرارگاه سپاهیان و نیز نام شخصی خاص است. بنای ارداک (چناران) را به اردا، موبد اردشیر بابکان، که پارسیان او را پیامبر دانسته‌اند و پدرش ویراف بوده نسبت می‌دهند. شاید این موبد، موکل آتشکده این ناحیه بوده و به همین جهت به آن ارداک گفته‌اند. چناران به شکل جدید در دههٔ ۱۳۳۰ پس از ساخته شدن کارخانه قند چناران و بر گرد آن شکل گرفت. پیش از آن، ناحیه چناران بیشتر به نام رادکان شناخته می‌شد. رادکان که یکی از قریه‌های توس قدیم بوده امروزه بخشی از شهرستان چناران است. نام این شهرستان بر گرفته شده از دو درخت چنار بزرگ که در ورودی روستای حاج نصیر بوده‌است (که هم‌اکنون نام محله‌ای در این شهرستان است) می‌باشد. به علت وجود کارخانه قند در چناران روستای رادکان کنونی که در آن زمان قرار بود شهرستان شود نشد و شهر به چناران رسید.
جغرافیا
آب و هوای آن در تابستان گرم و در زمستان سرد می‌باشد. همچنین آب و هوای آن در فصل بهار اغلب بسیار بارانی و همراه با باد شدید می‌باشد. با توجه به فاصله نسبتاً نزدیک تا مشهد به عنوان ییلاقات مشهد شناخته می‌شود.
مردم‌شناسی
تنوع گونه‌های قومی ساکن در این شهرستان شامل بیشتر جمعیت کرد کرمانج، فارس، ترک و خاوری می‌باشد.
جمعیت
بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۵۳٬۸۷۹ نفر (در ۱۵٬۶۰۹ خانوار) بوده‌است.
| جمعیت تاریخی | ||
|---|---|---|
| سال | جمعیت | ±% |
| ۱۳۵۵ | ۸٬۵۰۳ | — |
| ۱۳۶۵ | ۱۹٬۷۲۰ | ۱۳۱٫۹٪+ |
| ۱۳۷۰ | ۲۷٬۱۰۱ | ۳۷٫۴٪+ |
| ۱۳۷۵ | ۳۲٬۰۶۴ | ۱۸٫۳٪+ |
| ۱۳۸۵ | ۴۱٬۷۳۵ | ۳۰٫۲٪+ |
| ۱۳۹۰ | ۴۸٬۵۶۷ | ۱۶٫۴٪+ |
| ۱۳۹۵ | ۵۳٬۸۷۹ | ۱۰٫۹٪+ |
موقعیت
چناران در محور شمال به کلانشهر مشهد قرار دارد و از جاده ۲۲ یا بزرگراه آسیایی می‌توان به این شهر وارد شد. با تکمیل متروی مشهد گلبهار چناران و تکمیل آزادراه مشهد-چناران، دسترسی‌های این سه شهرستان به یکدیگر آسانتر می‌شود.
اقتصاد
از محصولات عمده کشاورزی این شهرستان سیب، گندم، چغندر، گوجه فرنگی و ذرت را می‌توان نام برد. شهرک صنعتی چناران که در سمت جنوبی شهر و فاصله ۵کیلومتری قرار دارد یکی از قطبهای صنعتی استان خراسان رضوی می‌باشد و دارای تعداد بسیار زیادی کارخانه که اکثراً تولیدشان مواد غذایی و صنایع بسته‌بندی می‌باشد فعالیت دارند. اصولاً اقتصادچناران متکی به کشاورزی است چون ۶۰٪شاغلان چناران دربخش کشاورزی مشغول بکاربوده وسهم صنعت حدود۲۵٪ازکل شاغلان می‌باشد هرچندبااحداث شهرک صنعتی درجنوب آن برتعدادشاغلان این بخش افزوده شده وبقیه شاغلان، (۱۵٪)دربخش خدمات مشغول بکارهستند.
از جمله مهم‌ترین کارخانه‌ها:
- شرکت عالیس
- شرکت سیرنگ
- شرکت رُب امیننت
- شرکت فراورده‌های خوراکی سیمرغ
- شرکت فراورده‌های خوراکی تی تی کا(TTK)
روستاها
از روستاهای چناران می‌توان به بهمن جان علیا (روستای کردنشین در شمال غربی چناران که در فاصله ۳۵ کیلومتری چناران قرار دارد، این روستا دارای باغ‌های انبوه گیلاس بوده و دارای رودخانه‌ای دائمی از سرشاخه‌های رود کشف رود می‌باشد. خیراباد، گلمکان، اخلمد، کاهو و فریزی که با توجه به فاصله نسبتاً نزدیک تا مشهد به عنوان ییلاقات مشهد شناخته می‌شود.
روستاهای نظیر گهوه خالصه، حکیم آباد بقمچ، اندیشش، شترپا و چمبر غربال، کبیر و (زندان لاجوردی) از روستاهای هم مسیر رشته کوه‌های هزار مسجد می‌باشد. نزدیک‌ترین روستا به این شهرستان روستای سرک و (حسین‌آباد) است. خرابه‌های شهرمنیجان منسوب به منیژه دخترافراسیاب که یکی ازقدیمی‌ترین آثارتاریخی چناران وخراسان حتی کشوراست درحاشیه شمالی این روستا قراردارد، این روستادارای قناتی تاریخی وزیباست که قدمت آن به دوره صفویه می‌رسد ودراکثراوقات سال دارای آب گوارایی است، منطقه تفریحی چشمهٔ دژنوه، درکوه‌های جنوب روستا ودردره ای به همین نام ودرفاصله ۴کیلومتری روستاقراردارد، وازدیگرآثارتاریخی آن می‌توان به قلعه یالان تش خان، خانه دختره (قلعه ای کوهستانی، درجنوب غرب روستا) اشاره نمود، سردارشهید سپاه اسلام حسین خوشرو، ازفرماندهان ۸سال دفاع مقدس متولدشده این روستاست.
اماکن دیدنی
بند تاریخی اخلمد مربوط به میل رادکان، بازمانده از دوره ایلخانان (مغول) و ساخته وطراحی دانشمند خواجه نصیر الدین طوسی از جمله بناهای تاریخی آن است. همچنین چشمه سبز گلمکان و آبشار اخلمد ازجمله مناطق زیبای چناران است. بند جمعاب و روستای فریزی و کوه‌های زیبای هزار مسجد از دیگر مکان‌های تفریحی است.
امکانات
پمپ بنزین و گاز، مهمان‌پذیر، پارک ملت، سایر امکانات شهری
پوشش شبکه‌های ارتباطی تلفن و اینترنت
شبکه گاز شهری
از لحاظ سیستم شبکه آب شرب شهری دارای ده هزار انشعاب آب خانگی می‌باشد.
دانشگاه‌ها
- دانشگاه پیام نور واحد چناران
- دانشگاه علمی و کاربردی
- دانشگاه علمی کاربردی عالیس
- مجتمع آموزشی امام رضا «دبیرستان»
- دبیرستان شاهد امام حسین
منابع
- ↑ شهردار چناران انتخاب شد
- ↑ چناران
- ↑ A. Manafy. The Kurdish Political Struggles in Iran, Iraq, and Turkey: A Critical Analysis (illustrated ed.). University Press of America, 2005. p. 6. ISBN 0-7618-3003-0.
- ↑ فرهنگستان زبان کردی
- ↑ «تعداد جمعیت و خانوار به تفکیک تقسیمات کشوری براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵» (اکسل). درگاه ملی آمار.
- ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲ نوامبر ۲۰۱۹.
قنبری، احمد، جغرافیای شهرستان چناران، ۱۳۸۱،انتشارات جام آپادانا