این بقعه از احترام و تعظیم ویژه ای برخوردار است و یکی از زیارتگاه های معروف دشتی به شمار می رود. اگر چه در طول سال دوستداران به زیارتش می روند، اما در ایام نوروز و بهار که اطرافش سرسبز و پوشیده از گل های رنگارنگ می شود، زوار بیشتری دارد.

بقعه متبرکه امامزاده شهیدان، در حدود ۵۰۰ متری جنوب روستای تل چاه حسین جمال و در جائی که قبلا معروف به کوشک دشت بوده، واقع است. روستای مزبور، در شهرستان دشتی، بخش کاکی، دهستان چغاپور، ۵۷ کیلومتری جنوب های غربی خورموج، روی طول جغرافیایی ۵۱ درجه و ۲۷ دقیقه، عرض جغرافیایی 28 درجه و ۱۳ دقیقه و در ارتفاع ۲۰ متری از سطح دریا و کنار جاده آسفالته اور شیخیان - کردوان قرار دارد.

چون این مکان مدفن چند تن از امامزادگان شهید است، به آن امامزاده شهیدان می گویند. از میان این شهیدان، تنها جای قبر امامزاده عبدالله دقیقا مشخص است و از قبور سایرین اطلاع دقیقی در دست نیست.

در مورد نسب و چگونگی شهادت امامزاده عبدالله، دو قول وجود دارد: اول این که وی فرزند حسین فرزند عدنان فرزند حضرت موسی بن جعفر علیه السلام است که در عصر حکومت جابرانه بنی عباس بر اثر ظلم و بیداد معتصم عباسی به ایران و سپس دشتی مهاجرت کرده و نهایتا در جایی که قبلا به آن«کوشک دشت» و امروزه به آن تل چاه حسین جمال می گویند، به امر آن خلیفة نابکار، شهید شده و در همان موضع مدفون می گردد.

در کتاب کنزالانساب اثر ابومخنف بن لوط بن یحیی، ص ۶۸ و کتاب بحرالانساب نوشته سید مرتضی علم الهدی ص ۷۵، بدون این که به درستی مشخص شود کوشک دشت کجاست، آمده که عبدالله بن حسین بن ادنان عدنان بن امام کاظم (علیه السلام) را در موضع کوشک دشت شهید کردند.

دومین احتمال این است که کنیه اش ابوالقاسم و از نوادگان امام حسن علیه السلام یا امام زین العابدین علیه السلام است که در عصر بنی عباس به همراه سپاهی ۷۰ نفره و به فرماندهی شاهزاده محمد مدفون در غرب شیخیان، برای هدایت مردم منطقه که اکثرا زرتشتی بودند، به منطقه دشتی آمده و در جنگ سختی که بین این سپاه و نیروهای زرتشتی در منطقه کوشک دشت رخ می دهد، به همراه عده ای از جمله پسرش حسین شهید و در همان جا مدفون می گردند.

اتاق سنگ و سیمانی امامزاده عبدالله جدیدالاحداث و به ابعاد ۵ در ۶ متر است. دیوارهایش از داخل پلاستر گچ شده و از خارج بدون پوشش است. دارای دری آهنی رو به شرق و کف آن سیمانی است. بر فراز بقعه، گنبدی با هم اسکلت فلزی قرار دارد که هنوز ناتمام مانده و در اطراف آن چهار گلدسته است. این اتاق، چندین بار مرمت و بازسازی شده که آخرین آن، سال ۱۳۸۱ خورشیدی و به دست روحانی خیر اندیش حجة الاسلام و المسلمین جناب آقای حاج شیخ محمد امامی حجتی، بوده است.

قبر گچی امامزاده عبدالله، با ابعاد ۷۵×۱۷۰ و ارتفاع ۶۰ سانتی متر در وسط اتاق قرار گرفته و جدید است. ناگفته نماند که امامزاده عبدالله، دارای سنگ قبری مکعب مستطیل، منقش و قدیمی است که چند سال پیش هنگام نبش قبر توسط سارقان اشیای عتیقه آشکار شد و در حال حاضر، در اداره میراث فرهنگی و گردشگری بوشهر نگهداری می شود.

این بقعه از احترام و تعظیم ویژه ای برخوردار است و یکی از زیارتگاه های معروف دشتی به شمار می رود. اگر چه در طول سال دوستداران به زیارتش می روند، اما در ایام نوروز و بهار که اطرافش سرسبز و پوشیده از گل های رنگارنگ می شود، زوار بیشتری دارد. راه آن خاکی ولی صاف و هموار است و در حال حاضر امکاناتی نظیر زائر سرا، آشپزخانه، نماز خانه، آب انبار و سرویس بهداشتی دارد.

در اطراف این زیارتگاه، تپه های متعدد قدیمی و آثار منازل و قبور قدیمی در پهنهای وسیع مشهود است که حکایت از آبادانی و رونق این محل در زمانهای قدیم و ادوار گذشته دارد، مخصوصا در حدود ۵۰۰ متری شمال آن، تپه ای بسیار قدیمی به اسم «تل کوشک» با ارتفاع بیش از ۴ متر وجود دارد که بر فراز و اطراف آن، شالوده و پی دیوارهای سنگ و ساروجی، در کوزه های شکسته، سفال های رنگی و آجر و کوپال های مختلف مشاهده می شود. شایسته است تجسستات علمی و کاوش های تحقیقی روی این تپه و نواحی اطراف آن به عمل آید.

جمعیت

این روستا در دهستان کبگان قرار دارد و بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵ آمار رسمی جمعیت آن (۵۵ خانوار) ۲۳۱ نفر می‌باشد.

ااصالت مردم روستا

طبق کتاب آقای دکتر سعیدی نیا عضو هیئت علمی دانشگاه خلیج فارس بوشهر ساکنان شهرستان دشتی دارای اصالت عدنانی هستندو. در تکمیل این سخن به استناد نقل سینه به سینه نسب مه همواره حفظ و انتقال آن امری ضرور برای پیشینیان بوده باید عارض گردم که نسب چاه حسین جمالی ها به چند شاخه میرسد اما در طول زمان بنا به ارتباطات و ازدواج در حال حاضر همه به نوعی به هم دارای ریشه نسبی مشترکی هستند.زایر محمد جاج صالح ابن عبدالله(جد پنجم مرادیها و پرجودهاو منفردیها)( و حسین درمخفف حسین ابن حیدر (جد هشتم خواجه ها و اسکندری ها) و حسین جمال که از ۱ و نیم قرن پیش به عراق مهاجرت کرده اند از ساکنانی هستند که ما از آن اطلاع داریم ولی از نسلهای قبل اطلاعات دقیقی در دست نیست

اماکن زیارتی،گردشگری و تفریحی

امام زاده شهیدان امام زاده شاه زنان بی تش خاتی

اماکن دیدنی کوه مند شامل کلات سیاه-تنگه گراز خارو -ان مردنو -تهل او یا تلخ آب-شیخ حسنو-تلی بیه- تنگه کومتری-غار پیرمرد ودر روستا سد چاه حسین جمال گرداب شرسو-گرداب کسپ-تل(دشتکوشک)-باغ کوری- استفاده از راهنما برای فصول مختلف به شناخت و لذت شما بیشتر کمک میکند.البته داشتن چند عکس یادگاری از دشت زنبیلو در زمان بهار با زمینه درختان کرهپو سوزتل غله یا عکس هنگام شریجه آزاد دز شهرسو جهت یادآوری خاطرات زیبا توصیه میشود.

در فصل بهار زمینهای گندم کار درختان جیکا (گندرو) و هکال(قارچ) به شما هدیه میدهد.گلهای شب بو در چهارگوشه روستا (بخصوص اطراف بندهای کالی) شب هنگام رهگذران را به روئایی واقعی از طبیعت دلخواه و خوشبو و معطر پیوند میدهد.مشام شب سرزندگی و نشاط پر ستارگی خود را به سجده بر زمین ارزانی میدهد و به وضوح ستارگان در آغوش تواند اگر شبی بهاری را در آن طبیعت بسر بری

اقتصاد

معیشت اهالی روستا مبتنی بر کشاورزی و دامداری و باغداری به صورت محدود میباشد که مشاغل ذکر شده به صورت سنتی است.قامت بلند و استوار باغ های معروف زایرجمالیها-کشتو-شهرسو-کوری-مرمیو و ... نشانگر آنست که سالها قوت اهالی را بی منت داده اند و اکنون از عمر پر ثمر خویش یادگارانی دارند.

منابع

• درگاه ملی آمار
• آمار جمعیت روستایی استان بوشهر سایت اطلاع‌رسانی استان بوشهر (معاونت برنامه‌ریزی استانداری بوشهر)
• دهستان‌ها و روستاهای شهرستان دشتی بایگانی‌شده در ۲ دسامبر ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (مصوبه ۱۸آبان ۱۳۶۵ خورشیدی).
• تاریخ تحولات سیاسی - اجتماعی دشتی، حبیب‌الله سعیدی نیا، نشر موعود اسلام، بوشهر (۱۳۸۳)، ص ۳۸۶-۳۸۸.
• سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، فرهنگ جغرافیایی آبادی های کشور جمهوری اسلامی ایران، ج ۱۱۱ (خورموج)، ص ۲۹.
• ابومخنف بن لوط بن یحی خزاعی، کنزالانساب ص ۶۸
• . گفتگو با حاج شیخ حسن کردوانی، قم، مورخ ۱۳۸۴/2/17
• گفتگو با حاج شیخ محمد امامی حجتی، خورموج، مورخ ۱۳۸۵/3/4
• گفتگو با مشهدی محمد دهقانی، مطلع، چاه حسین جمالی اصل، ساکن کاکی
• گفتگو با حسن زارعی، خادم شاهزاده محمد شیخیان
• مشاهدات نگارنده
• زیارتگاه‌های استان بوشهر، دفتر سوم، غلامحسین هادی نژاد دشتی، انتشارات وثوق، چاپ اول، قم، 1388ش، ص 59-56

پیوند به بیرون

• مراکز جمعیتی در نقشه شهرستان دشتی به تفکیک دهستان سایت اطلاع‌رسانی استان بوشهر (معاونت برنامه‌ریزی استانداری بوشهر)