پشنگ

زمانی‌که ایرج به دست برادران خویش سلم و تور کشته شد تاج و تخت ایران بی‌وارث گشت. فریدون از این واقعه بسیار نگران بود، اما ایرج مدتی پیش از کشته شدن با یکی از کنیزان خویش به نام ماه آفرید وصلت نموده و ماه‌آفرید از ایرج آبستن بود. از قضا ماه‌آفرید دختری به دنیا آورد و آن دختر هنگام بلوغ با بزرگ‌زاده‌ای بنام پشنگ وصلت کردو ثمرهٔ ازدواج ایشان منوچهر شد. بدین سبب فریدون در سنین کهولت به آرزوی خویش که همانا اطمینان خاطر از مشخص شدن وارث تاج و تخت ایران باشد، رسید.

پشنگ پسر زادشم پدر افراسیاب و نبیرهٔ تور شاه توران است. پسران دیگر او گرسیوز و اغریرث هستند. آغازگر جنگ ایران و توران در شاهنامه پشنگ است. او کینه قتل تور را در سینه داشت و مترصد فرصت بود تا انتقام نیایش را از ایرانیان بستاند. هنگامی‌که خبر مرگ منوچهر را شنید فرصت را مناسب یافت و موضوع انتقام تور را با سران و بزرگان توران درمیان گذاشت.

در دوران بسیار متأخرتر و زمان کیکاووس دوباره نام پشنگ (شیده) بر سر زبان‌هاست در بیتی آمده: پشنگ بود نامش پدر شیده خواند. لقب شیده، پشنگ دوران کیکاووس را از پشنگ دوران فریدون متمایز می‌کند.

• حسین، الهی قمشه‌ای (۱۳۸۶). شاهنامه فردوسی. ترجمهٔ ناهید فرشادمهر. تهران: نشر محمد. شابک ۹۶۴-۵۵۶۶-۳۵-۵.

• فهرست شخصیت‌های شاهنامه