پارس‌آباد
پارس‌آباد مغان دومین شهر بزرگ استان اردبیل از نظر جمعیت در شمال غربی ایران است. از این شهر بعنوان شمالی‌ترین شهر ایران یاد میشود. نام این شهر از کلمه پارسا، که نام خانوادگی مدیرعامل شرکت شیار آذربایجان که در سال ۱۳۳۰ خورشیدی این شهر را بنیان نهاد، برگرفته شده امّا بعدها به دلیل اشکال در تلفّظ دو حرف آ به صورت پشت سرهم یکی از الف‌ها حذف و شکل نوشتاری پارس‌آباد صورت امروزی خود را یافت.
| پارس‌آباد مغان _ پارسا | |
|---|---|
| کشور |  ایران |
| استان | اردبیل |
| شهرستان | پارس‌آباد |
| بخش | مرکزی |
| نام(های) پیشین | دشت موغان، مغانشهر |
| سال شهرشدن | ۱۳۷۰ خورشیدی |
| مردم | |
| جمعیت | ۱۲۰,۰۰۰ نفر (برآورد ۱۴۰۰خ) |
| رشد جمعیت | +۲۱ (۵سال) |
| جغرافیای طبیعی | |
| ارتفاع | ۳۳ متر |
| آب‌وهوا | |
| میانگین دمای سالانه | ۱۹ |
| میانگین بارش سالانه | ۵۵۰ |
| اطلاعات شهری | |
| شهردار | شاپور کریمی |
| ره‌آورد | ورنی، جاجیم، دانه های روغنی، لبنیات |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | ۴۵(۰۰۹۸) |
| وبگاه | |
| شناسهٔ ملی خودرو | ایران ۹۱ س ایران ۹۱ ی ایران ۹۱ و ایران ۹۱ ن
مشترک با شهرهای دیگر استان |
| کد آماری | ۱۲۳۱ |
شهر پارس‌آباد منطقه‌ای است که در جلگه‌ای هموار با آب و هوایی معتدل تا گرم قرار دارد. این شهر جزو شهرهای بزرگ و پرجمعیت منطقه آذربایجان ایران میباشد. فاصله آن تا اردبیل دویست کیلومتر میباشد. جلگه پارس‌آباد یکی از مستعدترین خاک و مطلوب‌ترین شرایط آب و هوایی برای زراعت دامپروری و باغداری را در ایران داراست. شرکت بزرگ کشت و صنعت و دامپروری دشت مغان بزرگترین بنگاه معاملاتی در نوع خود در کشور و در خاورمیانه با حجم عملیات زراعی، دامی و صنعتی در همین شهرستان دایر است همچنین وجود مجتمع باغات چهار هزار هکتاری و کارخانه قند، کارخانه رب سازی، کمپوت سازی، مرباسازی، پنبه پاک کنی خوراک دام خوراک بذر پروسس میوه و کارگاه تولید لبنیات رونق خاصی به این شهرستان داده‌است. پوشش گیاهی منطقه بیشتر به صورت علف‌های مرتع مرغوب میباشد و عشایر شاهسون که بقایای ۳۳طایفه اصلی اند با حفظ نژاد و سنتهای خویش هنوز در دشت مغان به حیات خویش ادامه می‌دهند. از محصولات کشاورزی و دامی مغان می‌توان به پنبه، چغندر قند، ذرت، گندم، جو، برنج هاشمی، حبوبات، دانه‌های روغنی، کنجد، و میوه جات و بادام زمینی و سیر اشاره کرد.
مشاهیر پارس آباد
پارس آباد مغان دارای مشاهیری در حوزه های مختلف علوم، فنون، فرهنگ، هنر، تاریخ، تمدن و غیره است.
مرحوم دکتر داوود شریفی - پزشک عمومی
سلیمان فهیمی - وکیل سپه - حسن الماسی - شکور پورحسین نمایندگان پیشین این شهر هستند.
در حوزه دانشگاهی اساتیدی چون دکتر علیرضا پیل پایه - دکتر داوود مصطفی - دکتر شاپور جودی - دکتر اسدالله ترابی گیگلو - دکتر شهروز فتحی - دکتر پیام فرهادی حضور دارند.
در حوزه علوم کامپیوتر و ارتباطات و فناوری اطلاعات و نیز مباحث امنیت پدرام صنعتی از جمله افراد شهیر است. او توانسته است چندین بار با وزرای کشور ملاقات داشته باشد و موانعی را رفع نمایند.
ورزشکارانی چون بهنام شیری، قادر علیزاده نیز زبان زد هستند.
در تاریخ
در کتاب مسالک و ممالک تألیف ابواسحق ابراهیم اصطخری در قسمت مربوط به ذکر دریای خزر چنین آمده‌است:
«جانب شرقی دریای خزر بهری از دیلمان، طبرستان، گرگان و حدود آن و بهری از بیابان خوارزم دارد؛ و جانب غربی آذربایجان، مغان، حدود سریر، دریای خزر، بهری از بیابان غزیه و… و اما از جانب دست چپ دریا از برابر آبسکون تا زمین دریای خزر همه آبادانی و پیوسته‌است از آبسکون بر حدود گرگان و طبرستان و دیلمان بروند. آنگه در حدود آذربایجان بیله سوار (در فاصله ۵۵ کیلومتری جنوبی) شوند و چون مغان بگذرند تا دربند دو روز راه ولایت شروان‌شاهان است و از آنجا گفته شد تا به سمندر چهار روزه راه است و تمام و…»
و حسین شکوری می‌گوید :
«مغان شهری است که دو نهر به دور آن است. پیرامون آن باغهای زیبا است که گویی دشت را بهشت ساخته برای رحاب در کشور اسلام فخرآور هستد…. حومه‌اش خشک و دلگشا و دو نهر آن روان است، روی مردمش همچون لؤلؤ و مرجان است بخشایشگر و کریمند.
حمدالله مستوفی در ذکر دیار اران مغان می‌نویسد:
«هوایش گرمسیر است و به عفونت مایل و حدودش با ولایات ارمن ،شروان، آذربایجان و دریای خزر پیوسته‌است. حقوق دیوانیش در عهد اتابکان زیاد از ۳۰۰ تومان این زمان بوده‌است و اکنون ۳۰ تومان و ۳۰۰۰ دینار است که بر روی دفتر آمده.»
مستوفی، با جروان و بزرند را دیه‌های معمور نوشته و می‌گوید: «برزند هوایش به گرمی مایل است و حاصلش غله میباشد.
صنایع دستی
فرش بافی مهم‌ترین صنایع دستی منطقه است. عشایر و روستاییان منطقه مغان در استان اردبیل ورنی‌های نفیسی تولید می‌کنند که نقش و نگارهای زیبای روی بدنه آن‌ها بیش تراز طبیعت منطقه و شیوه زندگی عشیره‌ای آن‌ها الهام گرفته‌است.
- آبگینه
- بافته و نساجی سنتی
- رودوزی‌های سنتی
- سفال و سرامیک سنتی
- صنایع دستی تلفیقی
- صنایع دستی چرمی
- صنایع دستی چوبی و حصیری
- صنایع دستی سنگی
- نمد مالی
- ملیله کاری
- گلیم بافی
- ورنی (گلیم)
- چرم اردبیل
- معرق(نمین)
- جاجیم(خلخال)
- مرصع چوب(خلخال)
- معرق چوب(خلخال)
- گلیم عنبران
- ساز سنتی
نشان جهانی ورنی مغان
در سال ۱۳۹۸ ورنی (گلیم) الهام گرفته از هویت عشایر منطقه نشان جغرافیایی بین المللی را کسب کرد. پیش از این گلیم عنبران نمین و جاجیم خلخال نشان ملی در سطح كشور را كسب كرده بودند اما ورنی مغان در سطح بین المللی موفق به كسب این نشان شد.
جمعیت
۹۳'۳۸۷ بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۹۳٬۳۸۷ نفر بوده‌است.
| جمعیت تاریخی | ||
|---|---|---|
| سال | جمعیت | ±% |
| ۱۳۵۵ | ۱۸٬۹۱۲ | — |
| ۱۳۶۵ | ۲۷٬۷۹۱ | ۴۶٫۹٪+ |
| ۱۳۷۰ | ۴۷٬۱۳۰ | ۶۹٫۶٪+ |
| ۱۳۷۵ | ۶۰٬۴۸۵ | ۲۸٫۳٪+ |
| ۱۳۸۵ | ۸۱٬۷۸۲ | ۳۵٫۲٪+ |
| ۱۳۸۸ | ۸۸٬۹۲۴ | ۸٫۷٪+ |
| ۱۳۹۵ | ۹۳٬۳۸۷ | ۵٪+ |
بیشتر مردم پارس‌آباد را عشایر تشکیل می‌دهند که قدیمی‌ترین و بزرگترین طایفه مغان به ترتيب پیرایواتلو گیگلو و حسین حاجیلو هستند
زبان
مردم این شهرستان مسلمان و شیعه می‌باشند و به زبان ترکی آذربایجانی تکلم می‌کنند.
آموزش عالی پارس‌آباد
پارس‌آباد شامل ۲ دانشکده دولتی (دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی مغان و دانشکده پرستاری)، دانشگاه پیام نور، مؤسسه آموزش عالی غیرانتفاعی مغان، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشکده سماء، دو مرکز جامع علمی کاربردی 1 و ۲ میباشد.
فرودگاه
فرودگاه پارس‌آباد مغان به جهت حاصل خیز بودن منطقه و آمدوشد کارشناسان مختلف و توریست‌ها احداث شده که پروازهای هفتگی به تهران و بالعکس را دارا میباشد. این فرودگاه به عنوان دومین فرودگاه قدیمی استان اردبیل (بعد از فرودگاه پادگان اردبیل) در سال ۱۳۵۲ تأسیس و در سال ۱۳۸۱ از شرکت کشت و صنعت و دامپروری مغان منفک و تحویل شرکت مادر تخصصی فرودگاه‌های کشور شد؛ که سند آن پس از ۱۲ سال، در سال ۱۳۹۲ به نام این شرکت ثبت شد. این فرودگاه در دی ماه ۱۳۹۶ پس از چندین سال وقفه در پرواز با تلاش مسئولان دوباره راه‌اندازی شد.
منطقه آزاد تجاری-صنعتی مغان
منطقه آزاد تجاری-صنعتی مغان در استان اردبیل شامل شهرستان‌های اردبیل، مشگین شهر ، نمین، گرمی (اردبیل)، بیله سوار ، پارس آباد در شمال غرب ایران واقع شده‌است. منطقه آزاد مغان، به همراه شش منطقه دیگر از استان‌های گلستان (اینچه‌برون)، ایلام (مهران)، اردبیل (مغان)، سیستان و بلوچستان (سیستان)، کردستان (بانه مریوان)، بوشهر (بوشهر)، کرمانشاه (قصر شیرین) در ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۰ در مجمع تشخیص مصلحت نظام به تصویب نهایی رسید. استان اردبیل دارای ۳۸۰ کیلومتر مرز خشکی با جمهوری آذربایجان میباشد .
نقشه
منابع
- ↑
- ↑ «هنرمندان اردبیل 14 نشان ملی در رشته های صنایع دستی کسب کرده اند». پایگاه خبرگزاری برنا |. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۱۰.
- ↑ «ورنی مغان نشان جغرافیایی بین المللی دریافت كرد». پایگاه خبرگزاری ایرنا |. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۱-۲۰.
- ↑ «تعداد جمعیت و خانوار به تفکیک تقسیمات کشوری براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵» (اکسل). درگاه ملی آمار.
- ↑ http://www.moghanind.com/%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%B4%D8%B1%DA%A9%D8%AA/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D8%B4%D8%B1%DA%A9%D8%AA
- ↑ http://www.uma.ac.ir/index.php?site=mogan
- ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ اکتبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۷ سپتامبر ۲۰۱۳.
- ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ اوت ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۶ اوت ۲۰۱۴.
- ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ اوت ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۶ اوت ۲۰۱۴.
- ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ اوت ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۶ اوت ۲۰۱۴.
- ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۱ فوریه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۶ اوت ۲۰۱۴.
- ↑ «اردبیل، مشگین‌شهر و نمین به محدوده منطقه آزاد تجاری ــ صنعتی _ مغان اضافه شد». خبرگزاری تسنیم. ۲۸ آبان ۱۳۹۸. دریافت‌شده در ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۰.
- ↑ «تصویب هفت منطقه آزاد جدید در مجمع تشخیص مصلحت نظام». خبرگزاری مهر. ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۰. دریافت‌شده در ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۰.
- ↑ «اردبیل به جمع استان‌های دارای مناطق آزاد کشور پیوست». خبرگزاری ایرنا. ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۰. دریافت‌شده در ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۰.
