نیکولو ماکیاولی

ماکیاولی زمانی می‌زیست که ایتالیا به‌طور کلی و فلورانس زادگاه او دستخوش آشفتگی‌های گسترده‌ای بودند. این آشفتگی‌ها جنبه‌های اجتماعی و سیاسی داشتند. در زمان ماکیاولی جنبش خواهان حکومت محدود، هم در کلیسا و هم در دولت که در دورهٔ شوراگرایی چنان پیشرفت شگرفی به وجود آورد، بکل نابود شد و جای خود را به هواداری از پادشاهی مقتدرانه داده بود.

استقرار نظام پادشاهی تقریباً همه نظام‌های آریستوکراتیک قاره اروپا را نابود می‌کرد. در این زمان دولت‌های بزرگ اروپا در سرزمین‌های خود پادشاهی‌های مقتدری تشکیل و سازمان داده بودند. هنری هفتم در انگلستان، لویی یازدهم، شارل هشتم و لویی دوازدهم در فرانسه و فردیناند در اسپانیا. این پادشاهی‌های مقتدر توانسته بودند قدرت سیاسی تشکل‌های آریستوکراتیک فئودال را بکل نابود کنند. اما ایتالیا هنوز تکان نمی‌خورد، و هیچ پیشرفتی نداشت. ایتالیا خانه ای بود که در درون تقسیم شده بود. ماکیاولی از این وضع کشورش ناراضی بود.

به نظر او رسید تنها راه حل ممکن اتحاد سراسری ایتالیاست، که فقط با رهبری شهریاری امکان‌پذیر است که در راه این هدف با از خود گذشتگی مصممانه اقدام کند و هیچ گونه ملاحظه انسان دوستانه، اخلاقی، دینی یا نوع پرستانه نباید در کارش سستی آورد. اندیشه ماکیاولی وقتی به روشنی فهمیده خواهد شد که این نکته اساسی دانسته شود.

نیکولو ماکیاولی در ۱۴۶۹ در فلورانس، یکی از پنج دولت ایتالیا به دنیا آمد. خانواده وی ادعای وابستگی به آریستوکراسی داشتند، اما ظاهراً هرگز در زمره آنها نبودند. این خانواده از سرمایه داران قدیمی توسکانی بودند و پدر ماکیاولی مشاور حقوقی برجسته ای بوده‌است. دربارهٔ کودکی یا آموزش ماکیاولی چندان اطلاعی نیست. به نظر می‌رسد مطالعات زیادی در نوشته‌های کلاسیک ایتالیا و لاتین داشته‌است. اما سبک بی تکلف، نیرومند و ساده نوشته‌های ماکیاولی نشان می‌دهد که آموزش مدرسه ای رسمی نداشته‌است.

ماکیاولی در ۱۵ ژوئن ۱۴۹۸ به‌طور رسمی به خدمت جمهوری فلورانس درآمد و دور کار سیاسی او آغاز شد. پیشرفت موقعیت ماکیاولی به علت علاقه‌مندی او به زندگی عمومی بسیار سریع بود. در همان سال، نایب رئیس دیوان جمهوری و بعد دبیر شورای ده نفری آزادی و صلح شد. این شورا مسؤلیت آموزش نظامی، کارهای جنگ، اداره کارهای عمومی، مکاتبه با نمایندگی‌های فلورانس در کشورهای دیگر را بر عهده داشت. ماکیاولی ۱۴ سال، تا ۱۵۱۲ در این مقام بود. ماکیاولی در فرصت‌هایی به ماموریت‌های دیپلماتیک فرستاده شد. این وظیفه را او به دربارهای مختلف اروپا راه برد. در ۱۵۰۲ در یک مأموریت داخل ایتالیا با سزار بورژیا، دوک والنتینو و پسر پاپ الکساندر ششم آشنا شد و روش‌های حکومت داری او را مطالعه و بررسی کرد. سزار بورژیا در ۱۶ سالگی کاردینال شده بود، اما زندگی رومانی را رها کرده بود تا حکومتی نیرومند در مرکز ایتالیا پدیدآورد و در پی آن سراسر ایتالیا را یکپارچه کند؛ ماکیاولی هم که خواهان یگانگی و نیرومندی ایتالیا بود، شیفته او شد و «خوی و منش او راه پرورده مکتب رنسانس بود موافق سلیقه خود یافت. امید بست که سزار بورژیا به یاری بخت سراسر ایتالیا را به صورت کشوری یگانه درآورد.» (عالم، تاریخ فلسفه سیاسی غرب، صص۲۶–۲۵). بنابراین، سزار بورژیا، الگوی شهریار، شناخته‌ترین نوشته ماکیاولی شد. ماکیاولی در فلورانس به تشکیل یک ارتش ملی دست زد که مسئولیت آموزش این ارتش را بر عهده گرفت. اما دیری نپایید که این ارتش ملی که ماکیاولی برای تربیت آن زحمت کشیده بود از هم پاشید و ماکیاولی از کار برکنار گردید و تا سال ۱۵۲۷ در گوشه ای زندگی کرد و ماکیاولی دیگری شد. بعد از این بود که ماکیاولی فرصت نوشتن آثار خود را به دست آورد و شارل بنوا دربارهٔ پایان زندگی سیاسی ماکیاولی و آغاز زندگی دیگر او نوشت:

همه چیز از دست رفت، اما همه چیز به دست آمد. ماکیاولی مقام خود را از دست داد، ولی ما ماکیاولی را به دست آوردیم.

برای جوینده دانش اندیشه سیاسی ماکیاولی، دو کتاب شهریار و گفتارها اهمیت زیادی دارند؛ شهریار بیشتر از دیگر نوشته‌ها شناخته شده‌است و خلاصه‌تر از گفتار هاست.

رهیافت ماکیاولی به مسائل سیاسی بکل واقع بینانه و این جهانی بود. او به اوضاع و احوال سیاسی زمان خود و به خود انسان و مسائل او توجه کرد. او به دین و کلیسا اهمیت داد، اما تا آن اندازه که به وحدت غیر دینی جامعه مربوط باشد:

در بخش یازدهم شهریار به تأثیر معتقدات و عادات دینی در همبستگی اجتماعی و ثبات سیاسی اذعان کرد.

در گفتارها نوشت:

پاس حرمت نهادهای الهی، مایه عظمت کشورهاست.

بنابراین روش، ماکیاولی ضمن توجه به دین و کلیسا، رهیافت‌های مبتنی بر کتاب مقدس و کلامی را که متفکران سده‌های میانه در حوزه علم و سیاست عرضه کرده بودند، بکل کنار گذاشت.

به عقیده ماکیاولی روش درست بررسی علم سیاست، روش تاریخی است؛ بنابراین او به تاریخ رو آورد. اما با توجه به نظر برخی افراد همچون ساباین:

او تاریخ را درست برای توضیح یا تأیید نتیجه‌ای به کار برد که بدون رجوع به آن با مشاهده خود به ان نتیجه رسیده بود.

و نیز دانینگ:

روش ماکیاولی بیشتر در ظاهر تاریخی است تا به واقع. سرچشمه واقعی تفکر او توجهی است که به انسان و وضع حال زمان خود دارد.

می‌توان گفت که رهیافت ماکیاولی به مسائل سیاسی بکل تاریخی نیست و در واقع رهیافتی است که بر تجربه گرایی شخصی مبتنی است که با روح تاریخ آمیخته شده‌است. آنچه را که باید به عنوان محرک اصلی در بیان اندیشه سیاسی ماکیاولی در نظر گرفت، توجه او به سرنوشت آینده کشورش می‌باشد. همیشه در این اندیشه بود که چگونه می‌توان یک نظم فراگیر را بر ایتالیا حاکم کرد، و چگونه می‌توان به یک دولت دائمی و قوی و متمرکز دست یافت. ماکیاولی سیاستمداری واقع بین و اهل عمل بود و با همین خصلت و صفت نیز در فصل پانزدهم در شهریار نوشت:

بر آنم که به جای خیال پردازی می‌باید به واقعیت روی کرد. بسیاری کسان دربارهٔ جمهوری‌ها و پادشاهی‌ها خیال پردازی کرده‌اند که هرگز در کار نبوده‌اند.

می‌توان دریافت فلسفه سیاسی ماکیاولی «نو» به نظر می‌رسد، بدان سبب که ماکیاولی نظریه سیاسی را از قالب و محتوای مدرس گرایی هزار ساله بیرون آورد و از آن مستقل کرد. دست یافتن به چنین استقلالی برای نظریه سیاسی در ایتالیا امکان‌پذیر بود، زیرا در اینجا بیش از هرجای دیگر اروپا روشنفکران از مدرس گرایی آزادتر شده بودند. کلیسای ایتالیا چنان عمیق در سیاست‌های محلی گرفتار شده بود که دیگر نمی‌توانست تفکر فلسفی را مهار کند یا حتی به مسائل روحانی توجه زیادی بکند. این و دیگر اوضاع و احوال اجتماعی، ماکیاولی را نخستین نظریه‌پرداز سیاسی عصر جدید کرد. از دیدگاه ماکیاولی، آنچه نباید در سیاست مورد توجه قرار گیرد اخلاقیات است، یا این که امور «چگونه باید باشند». باید امور را آن گونه که «هستند» مورد توجه قرار داد؛ بنابراین، شهریار از سنت آنچه «اندرزنامه» خوانده می‌شد، که عبارت بود از توصیه‌هایی دلنشین و پرهیز کارانه به فرمانروایان، دوری گزید.

سیاست از دیدگاه ماکیاولی

از زمان ماکیاولی به بعد است که مسئله «قدرت سیاسی» به خودی خود مطرح می‌شود، بی آنکه ضرورت مداخله قدرت دیگری مانند قدرت دستگاه پاپ برای تأیید قدرت سیاسی و پشتیبانی از آن لازم آید.

با مرگ ماکیاولی یکی از چهره‌های بزرگ تفکر سیاسی جدید از میان رفت. اما از عشق وی به سیاست متخصصان جدید فن سیاست زاده می‌شوند. منظور او از «جامعه سیاسی» فضایی است که افراد در مقام شهروند و به اتفاق یکدیگر در سازماندهی آن شرکت می‌کنند. به عقیده او، فعالیت سیاسی، عبارت است از سازمان دادن به مجموعه پیکر جامعه از راه اداره دولت. فکر جدا کردن جامعه مدنی از دولت، از همین‌جا پدید می‌آید. ماکیاولی با تفکر دوباره دربارهٔ سیاست، هر چهار چوب نظری ای را که معتقد به تداوم حیات نهادهای برهم زننده نظم سیاسی هستند، مورد سؤال قرار می‌دهد.

به عقیده وی: «شک و تردید می‌تواند در همه ساختارهای وحدت گرا راه یابد». این نظریه قاطعی است که به خودی خود برای روشن ساختن موضع ماکیاولی در میان متفکران بزرگ سیاسی کافی است. تفکر ماکیاولی نه سازش گراست و نه انقلابی؛ و مخاطبان وی، به‌خصوص، نه دیکتاتورها و و نه شورشیان هستند. بررسی افکار سیاسی ماکیاولی به عنوان معیاری برای درک سرنوشت سیاسی افراد ضروری است.

دولت از نظر ماکیاولی

ماکیاولی از اخلاق، مذهب و دستگاه پاپی رو گرداند، و به دولت، به عنوان موجودی مستقل، رو آورد. فرضیه ماکیاولی این بود که هدف مهم دولت پایداری و قدرتمند بودن است. از دیدگاه او، وجود دولت و دستیابی ان به قدرت خود هدف به‌شمار می‌رفت. مصلحت دولت از همه چیز برتر است. این بالاترین خیری است که ماکیاولی دست به دامان آن می‌شود، و از آن هیچ گریزی نیست. «روانشناسی جنگ» بر تمام اندیشه ماکیاولی حکمفرماست. همان گونه که ماکیاولی گفته‌است:

هر گاه برای نجات کشور تصمیم‌گیری قطعی لازم باشد، نباید بگذاریم ملاحظاتی در زمینه دادگری، انسان‌دوستی یا ستمکاری، یا حتی سرفرازی و سرافکندگی به میان آید.

وی معتقد بود که دولت تنها موجود قانونی است که مستحق قانون گذاری و اجرای قانون است؛ و به استناد همین قانون رابطه خود با فرد را هماهنگ و تنظیم می‌کند. به نظر او دولت موفق، دولتی است که فکر کند بر جنگلی حاکم است که هر کس از زور و حیله بیشتری برخوردار باشد پیروز می‌شود. از نظر وی دولت میل به گسترش و توسعه طلبی دارد، بنابراین برای رسیدن به هدف نمی‌تواند متعهد به اخلاق، دین، انسانیت و قوانین بین‌المللی باشد. ماکیاولی مسئله تأسیس دولت را به دو گونه طرح می‌کند: هم از لحاظ مفهوم «قلمرو شهریاری» و هم از لحاظ «قلمرو جمهوری». او می‌کوشد تا اشکال مختلف اعمال قدرت را روشن سازد و برای هر مسئله ای راه حلی پیشنهاد کند؛ ولی در این هر دو مورد، اساس نظریه سیاسی وی بر بدبینی او نسبت به به انسانها استوار است. به نظر ماکیاولی، انسانها بالطبع پلیدند و به همین سبب نیاز به نظام‌های سیاسی هماهنگ و با ثبات دارند تا بتوانند به صورت اجتماعی زندگی کنند.

ماکیاولی در فصل‌های ۱۲ تا ۱۴ شهریار دربارهٔ کاربرد قدرت نظامی بحث می‌کند. او گفت گذشته از روش فرمانروا برای کسب قدرت و گذشته از نوع نظام حکومتی به وجود آمده، دو چیز برای حفظ قدرت دولت لازم است: قوانین خوب، و ارتش خوب. او نوشت: پایه‌های اصلی همه دولت‌ها، جدید باشند یا قدیمی یا ترکیبی از ان دو، قوانین خوب و ارتش خوب است؛ و تأکید کرد بی سلاح خوب، قانون خوب نمی‌تواند وجود داشته باشد. اما پایه نیروی نظامی توانا چیست؟ این موضوع که به صورت وسواس فکری او درآمده بود: نیروی نظامی باید از شهروند ـ سربازان تشکیل شوند «تنها سپاه خوب، سپاه ملی است.»

کشور و دولت در نظر ماکیاولی یک پدیده طبیعی است، هستی آن از کشاکش نیروهای طبیعی برمی‌خیزد و بقایش نیز وابسته به آن نیروهاست، و زمامدار اگر بخواهد حیات خود و کشورش را در میدان رقابت‌ها حفظ کند، از شناسایی و استفاده آن نیروها گریزی ندارد.

حکومت از نظر ماکیاولی

ماکیاولی کتاب شهریار را با بحث دربارهٔ انواع حکومت شهریاری آغار می‌کند و آن را دارای دو نوع کلی می‌داند، یکی شهریاری موروثی و دیگر شهریاری نوبنیاد. مسئله شهریاری موروثی خیلی کوتاه بررسی شده‌است، زیرا ماکیاولی به وضع و حال سیاسی ایتالیا توجه داشت و از نظر او آشکار بود که شهریاری موروثی نخواهد توانست نیاز ایتالیای فرمانروا را برآورد. اما مشکل اصلی به شهریاری نوبنیاد مربوط است که هم به دست آوردن و هم نگاه داشتن آنها دشوار است. برقراری تسلط کامل برای فرمانروای شهریاری نوبنیاد دشوار است. ماکیاولی از فصل‌های ۱۵ تا ۱۸، اندرزهایی به شهریاران داد که موجب بدنامی او طی سده‌ها شد. او می‌گفت: «شهریاری که بخواهد شهریاری را از کف ندهد، باید شنیده‌های خوب نبودن را بیاموزد و هر جا که نیاز باشد، به کار بندد.»

«شهریار باید پیوسته در نظر داشته باشد که بزرگترین مسؤلیت او حفظ یگانگی و یکپارچگی دولت است.» ماکیاولی گفت: «فرمانروایان ترجیح می‌دهند مردم هم آنها را دوست داشته باشند و هم از آنها بترسند. از این دو، ترس اهمیت بیشتری دارد و بهتر آن است آنها بیشتر بترسند تا بیشتر دوست بدارند.» معتقد بود:

بسیار خوب است که فرمانروا طبق قانون عمل کند و [درست پیمان باشد و در زندان راست روش و بی نیرنگ باشد] اما هرگاه مجبور شد که مانند یک جانور عمل کند باید حیله‌گری روباه را با دلیری شیر درآمیزد.

حکومت شهریاری ماکیاولی شکل‌های حکومت را در همان طبقه‌بندی کلاسیک ارسطو داشت :پادشاهی، آریستوکراسی، پولیتی؛ با فسادهای مربوط به هر یک از آنها: تیرانی، الیگارشی، دموکراسی و به این نتیجه رسید که شکل مختلط حکومت بهترین و مناسب‌ترین حکومت است اما در این باره به تفصیل بحث نکرد. ماکیاول حکومت را به دو بخش جمهوری و سلطنتی تقسیم می‌کند و آن هم سلطنتی موروثی، زیرا به نظر ماکیاول این نوع حکومت سلطنتی از انواع دیگر پایدار تر است.} نوع دیگری از حکومت را که ماکیاول به آن اشاره ای ناقص می‌کند یک نوع حکومت مختلط است که به نوعی رنگ و سیمای مشروطه خواهی در آن دیده می‌شود.}

ماکیاولی به نقش اجتماعی مذهب توجه خاصی دارد و آن را عامل یکپارچگی نظم سیاسی می‌داند. او در کتاب گفتارها چنین می‌نویسد:

هر دولتی که در آن ترس از خداوند وجود نداشته باشد محکوم به فناست.

فردی چون ماکیاولی که زاده عصر رنسانس است، تمام ارزش‌ها ی قرون وسطایی یک نظام اخلاقی مطلق را که به خواست خدا به وجود آمده و برای رسیدن به «بهترین» زندگی تجویز شده‌است، انکار می‌کند.

منظور ماکیاولی از «فضیلت» همان مفهومی است که دست پرورده‌های آیین مسیحیت از آن توقع دارند، یعنی: شجاعت، شرافت، اطاعت از قانون و جز اینها که همان فضایل عهد باستان است که کلیسای مسیحی نیز آنها را به ارث برده، و همراه فضایل به اصطلاح «الهی» از قبیل ایمان، امید و عشق قسمتی از تعالیم اصلی مسیحیت را تشکیل داده‌است. از سوی دیگر هنگامی که ماکیاولی این نظر را پذیرا می‌شود که قدرت، در نفس خود غایت است، تصور کلی او از فضیلت دگرگون می‌شود؛ و در این حال ان اعمالی را فضیلت مندانه می‌شمارد که شهریار را برای حفظ قدرت خود توانا می‌سازد.

در واقع از جمله بزرگترین اشتباهات ماکیاولی برخورد غیرعالمانه و غیرعاقلانه وی با مفهوم دین بود. ماکیاول معتقد است که دین و زبان از هر وسیله دیگری در ایجاد وحدت و تأمین اطاعت برای حاکم بهتر است پس حاکم باید خود را دینی جلوه دهد. اما دین نبایستی در کنار یا در مقابل حکومت باشد، بلکه باید در درون حکومت و تابع حکومت باشد. با ماکیاول، اندیشه سیاسی وارد مرحله سکولاریسم می‌شود. ماکیاول اصولاً با دولت لائیک مخالف بود. بلکه می‌خواست دولت هماهنگ با دین عمل کند. زیرا اعتقاد داشت دین موثرترین وسیله برای اعمال قدرت سیاسی و بهترین عنصر برای پیوستگی و اتحاد ملی است. ماکیاولی پیش از مونتسکیو گرایش شدیدش را به حکومت مختلط نشان داد. چنین می‌اندیشید که امکان حفظ تعادل در حکومت مختلط بیشتر است، و بنابراین چنین حکومتی بهتر می‌تواند مانع از آن شود که نارسایی‌های ذاتی هر یک از شکل‌های ناب حکومت سبب سرنگونی کشور شود.

یکی از موثرترین دلایل عدم موفقیت اندیشه سیاسی ماکیاولی بی‌توجهی او نسبت به شخصیت انسان است. ماکیاول معتقد است که انسان موجودی شریر، خبیث و فزون طلب است. فقط دولت قدرتمند با دو نوع حربه می‌تواند توسعه طلبی او را کنترل کند. این دو نوع حربه یکی قانون است یکی زور.

ماکیاولی موضوع دولت و قدرت را در چهارچوب جدیدی مطرح کرد و بنیاد اندیشه نوین سیاسی را پی ریزی نمود. وی فقط از منظر قدرت به سیاست نگریست و سیاست را از پرده ابهام آمیز اخلاق بیرون آورد و همچنین با نظر جدیدی که در مورد دین و سیاست معرفی کرد زمینه سکولاریسم در اندیشه سیاسی را برای نخستین مطرح ساخت و نخستین دولت حاکم بر دین را مطرح کرد و تئوری جهانی بودن مسیحیت را از ارزش انداخت.

رسالات ماکیاول از جنبه‌های علمی و عقلی تا حد زیادی محروم است و بیشتر از جنبه‌های ایدئالیستی و آرمانی برخوردار می‌باشد. او الگوی خاصی در تدوین اندیشه سیاسی مدنظر ندارد و در ببان اندیش سیاسی، خود را از نظر اجتماعی و روانی زندانی و اسیر فرهنگ رومی کرده بود. بر خلاف اکثر اندیشمندان عصر رنسانس، ماکیاولی کمتر تحت تأثیر اندیشه‌های یونانی مخصوصاً تفکرات افلاطونی قرار گرفت.

ماکیاولی سیاستمداری کار آزموده بود، او به پیچ و خم سیاست وارد بود. اومانیست هم بود؛ اعتقاد او به اومانیسم بیشتر موجب شد که سیاست را امری سکولار به‌شمار آورد نه مذهبی و سرانجام، او دانشمند بود و میل داشت به مطالب از دریچه تجربی و تحلیلی بنگرد. بر اساس دانش دریافته بود که «تمام امور بشری پیوسته در حال دگرگونی اند و هرگز سکون و قرار ندارند، دولت‌ها نیز طبیعتاً یا برپا می‌شوند یا به نیستی می‌گرایند» وی پدر نظریه سیاسی نو به‌شمار می‌رود.

از جمله ویژگی‌های برجسته اندیشه سیاسی او، موجبیت اقتصادی بود. مطرح کرد که انسان‌ها عمیقاً تحت تأثیر انگیزه‌های اقتصادی عمل می‌کنند. شاید مهم‌ترین ضعف فلسفه سیاسی ماکیاولی واقع گرایی مطلق و مفرط اوست. ماکیاولی نیروی اندیشه‌ها و آرمان‌ها را که می‌تواند زمین و زمان را تکان دهد، فراموش کرد یا نادیده گرفت.

• شهریار: (به ایتالیایی: Il Principe) نام کتاب مشهور ماکیاولی است که متن اصلی ماکیاولیسم به‌شمار می‌رود. شهریار در سال ۱۵۱۳ میلادی به رشته تحریر درآمد ولی تا سال ۱۵۳۲ به چاپ نرسید. ماکیاولی «شهریار» را پس از نوشتن به لورنزوی مدیچی پیشکش کرد به امید این‌که شغلی به دست آورد.
• گفتارهای ماکیاولی: (به ایتالیایی: Discorsi sopra la prima deca di Tito Livio) کتابی است که در سال ۱۵۱۷ (سده شانزدهم میلادی) نگاشته شد اما این کتاب در سال ۱۵۳۱ ٫ یعنی چهار سال پس از مرگ ماکیاولی برای نخستین بار با دریافت امتیازی ویژه از سوی پاپ منتشر گردید.

کتاب گفتارها دربردارنده سه جلد است که روی هم رفته دارای ۱۴۲ فصل است. ماکیاولی در این کتاب پیوسته شرح می‌دهد که مردم روم و دیگر جمعیت‌های باستانی نمونه‌های ممتاز برای مردم هم‌عصر خود می‌باشند. ماکیاولی این کتاب را به دو تن از دوستان خود ٫ زانوبی بوندل‌مونتی و کوسیمو روچلای، تقدیم کرده‌است. در جلد نخست ماکیاولی رویدادهای را شرح می‌دهد که وقوع آنها سبب شکل‌گیری کنسول عمومی در روم می‌شود. در جلد دوم ماکیاولی تصمیماتی را بازگو می‌کند که اتخاذ آنها سبب گسترش امپراتوری روم شده‌است و سرانجام در جلد سوم نیکولو ماکیاولی با بیان اقدامات بزرگان روم باستان شرح می‌دهد که این اقدامات چگونه سبب درخشش این امپراتوری در گذر تاریخ شده‌اند.

• گفتاری درباره پیزا: (به ایتالیایی: Discorso sopra le cose di Pisa) کتابی دربارهٔ تاریخ پیزا نوشته شده در سال ۱۴۹۹ است.

• ماکیاولیسم
• جمهوری فلورانس

• برونفسکی و مازلیش، ج؛ و ب. (۱۳۹۳). سنت روشنفکری در غرب. ترجمهٔ لیلا سازگار. تهران: آگاه.
• بیگدلی، علی (۱۳۷۷). تاریخ اندیشه سیاسی در غرب. تهران: لادن.
• جهانبگلو، رامین (۱۳۷۲). ماکیاولی و اندیشه رنسانس. تهران: مرکز.
• جونز، و. ت. (۱۳۹۴). خداوندان اندیشه سیاسی. ترجمهٔ علی رامین. تهران: امیرکبیر.
• عالم، عبدالرحمن (۱۳۸۹). . تاریخ فلسفه سیاسی غرب؛ عصر جدی و سده نوزدهم. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.

زندگی‌نامه

دیدگاه‌های سیاسی

مطالعات ایتالیایی

ویراستاری شده‌ها

مجموعه‌ها

شهریار

گفتارهای ماکیاولی

هنر جنگ

تاریخ فلورانس

مکاتبات

شعر و کمدی

• Machiavelli, Niccolò (1985), Comedies of Machiavelli, University Press of New England Bilingual edition of The Woman from Andros, The Mandrake, and Clizia, edited by David Sices and James B. Atkinson.
• Hoeges, Dirk. Niccolò Machiavelli. Dichter-Poeta. Mit sämtlichen Gedichten, deutsch/italienisch. Con tutte le poesie, tedesco/italiano, Reihe: Dialoghi/Dialogues: Literatur und Kultur Italiens und Frankreichs, Band 10, Peter Lang Verlag, Frankfurt/M. u.a. 2006, شابک ‎۳−۶۳۱−۵۴۶۶۹−۶.