تیتوس لیویوس

تیتوس لیویوس (به لاتین: Titus Livius) یا تیت لیو (به فرانسوی: Tite-Live)، مشهور به لیوی، از تاریخ‌نگاران و شاعران سرشناس امپراتوری روم بود.

در نیمه دوم سده یکم پیش از میلاد بازار نثر همچون شعر رواج نداشت با اینحال شخصی به نام تیتوس لیویوس (۵۹ ق.م) دست به کار نوشتن تاریخ از ۷۵۳ پیش از میلاد تا سال ۹ پیش از میلاد شد و چهل سال از عمر خویش را بر سر تألیف ۱۴۲ جلد کتاب تاریخ به نام «از پیدایش روم» گذارد و از این مجموعه بزرگ فقط ۳۵ جلد به جا مانده‌است.

لیوی به فرمان آگوستوس دنباله کار ویرژیل را گرفت و درست از همان‌جائی که ویرژیل دست از ادامه کار کشید شروع کرد و مورد احترام سخت امپراتور قرار گرفت.

لیوی با اینکه سخت دلباخته سخنرانی و بازگویی بود ولی بواسطه جلوگیری حکومت از سخنرانی و آزادی بیان، ناچار تن به تاریخ‌نویسی داد.

لیوی با شدت به کردارهای غیراخلاقی و تجمل پرستی در آغاز کتاب تاریخی خود حمله و شروع مطلب می‌کند و می‌گوید برای اینکه فساد زمان خود را فراموش کند خود را در زندگی گذشتگان و تاریخ روم سرگرم کرد. می‌خواست از راه تاریخ‌نگاری صفات خوب اخلاقی، استحکام زندگی خانوادگی، احترام کودکان نسبت به پدران و مادران، و رابطه خوب مردم با خدایان را تشویق کند و یک نوع زندگی معصومانه برای رومیان زمان خویش نوید دهد.

لیوی با اینکه پابند خِرد بود ولی خرافه‌های فراوان و پیشگوئی‌ها و تحمیل اراده خدایان در همه جای کتابهایش دیده می‌شود و به جز ذکر رویدادها و بازگویی گفته‌های دیگران کار مهمی در تاریخ‌نویسی نکرده فقط توالی و ترتیب تاریخی و بیان مطالب اخلاقی را دنبال کرده‌است.

در تاریخ لیوی گاه خطابه‌های آتشین اما ساختگی وجود دارد که بعدها سرمشقی برای شاگردان مدارس شد. لطف کلام لیوی در صحیح بودن مطالب تاریخی آن نبود بلکه عطوفت و روانی نثر و شیوائی گفتار او بود که حتی مغلوبان را نیز به خواندن کتاب هایش می‌کشانید. وی را باید داستان‌سرائی تاریخ‌نویس و قصه گو دانست تا یک تاریخ نگار بی‌نظر و بی‌طرف یا آزاد.

حکومت روم شاعران و نویسندگانی بزرگ چون ویرژیل، هوراس، و لیوی را جزو کارگزاران تبلیغاتی خویش ساخته و فرمانروای مستبد روم، آگوستوس، هر نوع جنبش فکری و آزادی‌خواهی را سرکوب و محکوم کرده بود و شاعر و نویسنده‌ای نبود که بتواند اثری بزرگ خلق کند مگر اینکه او را به خدمت حکومت در نیاورده باشند؛ امّا با این همه مردی چون آلبیوس تیبولوس Albius Tibullus ‏(۵۴-۱۹) تن به این خوش خدمتی نداد و به سرودن اشعار عاشقانه پرداخت و دم غنیمت است را ستود.