نیروی هوایی لهستان

تشکیل

در طول جنگ جهانی اول، لهستان در اشغال نیروهای امپراتوری آلمان و اتریش-مجارستان قرار داشت. در مراحل پایانی جنگ و با فروپاشیدن این دو امپراتوری لهستانی‌ها کنترل تجهیزات باقی مانده را به سرعت در اختیار گرفتند. به خصوص در طول قیام لهستان بزرگ‌تر تعداد زیادی تجهیزات به دست لهستانی‌ها افتاد.

اولین استفاده از این هواگردها طی جنگ لهستان و اوکراین در ماه‌های انتهایی سال ۱۹۱۸ میلادی بود. در طول نبرد برای شهر لووف اولین هواپیماهای لهستانی در تاریخ ۸ نوامبر ۱۹۱۸ از این شهر به عملیات نظامی پرداختند.

در فوریه ۱۹۲۰ با آغاز جنگ لهستان-شوروی لهستانی‌ها طیف وسیعی از هواگردهای اتریشی و آلمانی را در کنار هواگردهایی که به تازگی از کشورهای غربی تحویل گرفته بود را در اختیار داشت. بعضی از پر تعدادترین این هواگردها شامل برگه ۱۴ فرانسوی، ال‌وی‌جی سی. ۵ آلمانی، بریستول اف. ۲ جنگنده بریتانیایی و ای-۱ بالیلا ایتالیایی بودند که در نقش‌های شناسایی و بمباران استفاده می‌گشتند.

پس از پایان جنگ با شوروی در سال ۱۹۲۱ عمده هواپیماهای قدیمی متعلق به زمان جنگ جهانی اول از رده خارج شدند و تجهیز با هواگردهای جدید که عمدتاً ساخت فرانسه بودند آغاز گشت. در مجموع تا سال ۱۹۲۴ لهستانی‌ها ۲۱۶۰ هواگرد را در اختیار داشتند که ۱۳۸۴ هواپیمای شناسایی و ۴۱۰ هواپیمای جنگنده در حالت عملیاتی بودند. در طول دهه ۱۹۲۰ بلریو-اسپاد اس.۶۱ جنگنده اصلی نیروی هوایی لهستان در کنار دو بمب افکن پوتز ایکس‌وی و پوتز۲۵ بود که تحت لیسانس طرف فرانسوی در خاک لهستان ساخته می‌شدند.

دهه ۱۹۳۰

اولین هواپیمای ساخت لهستان که به تولید عمده رسید جنگنده پی‌دابلیو اس-۱۰ بود که در سال ۱۹۳۰ توسط کارخانه هواپیماسازی Podlasie تولید شد. مدتی بعد در سال ۱۹۳۳ اولین هواپیمای تمام فلزی لهستان به نام پی‌ال‌زد-پی۷ وارد خدمت گشت که در مجموع ۱۵۰ فروند از آن ساخته شد و به واسطه عملکرد خوبش از سال ۱۹۳۵ نسخه جدید آن به نام پی‌ال‌زد پی-۱۱ معرفی شد که ۱۷۵ فروند از آن‌ها در مجموع تحویل نیروی هوایی لهستان گشت که تنها هواپیمای جنگنده لهستانی هنگام آغاز جنگ در سال ۱۹۳۹ بود. در سال‌های بعد و با پیشی گرفتن طراحی‌های غربی هواپیماهای لهستانی عمدتاً در حد نمونه اولیه یا صادراتی به کشورهای دیگر باقی ماندند که با تصرف لهستان توسط آلمان این طراحی‌ها به پایان رسید.

در حوزه بمب‌افکن‌ها برگه ۱۹ و پوتز۲۵ از سال ۱۹۳۶ با بمب افکن تمام فلزی پی‌ال‌زد.۲۳ کاراس جایگزین شدند که تا سال ۱۹۳۹ مجموعاً ۲۵۰ فروند ساخته شد. در ادامه و با احساس نیاز به یک بمب افکن نوین، طراحی و ساخت بمب افکن متوسط دو موتوره به نام پی‌زدال.۳۷ در سال ۱۹۳۸ آغاز شد که می‌توانست تا ۲۵۸۰ کیلوگرم بمب را با خود حمل کند و سرعت آن ۴۳۹ کیلومتر در ساعت می‌رسید. از این بمب افکن تا هنگام تهاجم آلمان به لهستان تنها ۱۰۰ فروند ساخته شد.

اسکادران‌های لهستانی برای شناسایی و دیده‌بانی ابتدا از هواپیمای لوبین آر-۸ که به شدت کند و آسیب‌پذیر بود استفاده می‌کردند و سپس آن را با هواپیماهای ساخت خودشان جایگزین کردند. نیروی دریایی لهستان نیز از همین هواگردها برای دیده‌بانی استفاده می‌کرد، این نیرو درست پیش از آغاز جنگ جهانی دوم سفارش چند فروند هواپیما را به ایتالیا داد که تنها یک فروند را پیش از آغاز جنگ توانست تحویل بگیرد. همچنین لهستان سفارش ۱۶۰ فروند ام.اس. ۴۰۶ و ۱۰ فروند هاوکر هاریکن را ارایه کرده بود که به علت آغاز جنگ جهانی دوم نتوانست آن‌ها را تحویل بگیرد.

تهاجم به لهستان

با آغاز تهاجم به لهستان توسط آلمان نازی در ۱ سپتامبر سال ۱۹۳۹ میلادی بر خلاف عقیده رایج که نتیجه تبلیغات نازی‌هاست نیروی هوایی لهستان بر روی زمین از میان نرفت و هواگردهایی که در فرودگاه‌ها نابود شدند عمدتاً هواپیماهای غیر مسلح و آموزشی بودند. هواپیماهای جنگنده لهستانی با آنکه نسبت به رقبای آلمانی خود ضعیف‌تر بودند اما توانستند بیش از ۱۷۰ جنگنده آلمانی را به زیر بکشند و اسکادران بمب‌افکن‌های لهستانی علی‌رغم تلفات شدیدی که متحمل شد دست به بمباران مواضع نیروهای آلمانی زد. عمده توان نیروهای لهستانی در این نبرد نابود گشت و باقی مانده هواپیماها به خاک کشورهای بی‌طرفی مانند مجارستان و رومانی و کشورهای حوزه بالتیک گریختند. تعداد زیادی از خلبانان لهستانی هم خود را به خاک فرانسه و بریتانیا رساندند تا بتوانند جنگ را ادامه دهند.

نبرد در فرانسه و بریتانیا

لهستانی‌ها به سرعت نیروهای خود را در فرانسه سازماندهی کردند و توانستند پیش از آغاز تهاجم نیروهای آلمانی به فرانسه یک اسکادران جنگنده هوایی لهستانی مجهز به هواپیماهای سی.۷۱۴ کودرونرا آماده رزم کنند. باقی مانده نفرات لهستانی نیز همراه با واحدهای فرانسوی و هواپیماهای متعدد دیگر به نبرد می‌پرداختند.

با سقوط فرانسه در سال ۱۹۴۰ لهستانی‌ها خود را به خاک بریتانیا رسانده‌اند تا در یکی از بزرگترین نبردهای هوایی تاریخ بر فراز جزیره بریتانیا به نبرد با لوفت وافه بپردازند. واحدهای لهستانی در چهار اسکادران زیر نظر نیروی هوایی سلطنتی بریتانیا تشکیل شدند که دو اسکادران آن بمب‌افکن و دو اسکادران دیگر از هواپیماهای جنگنده هاریکین ایجاد شده بود. اولین عملیات رزمی جنگنده‌های لهستانی در اوت ۱۹۴۰ و طی فاز سوم نبرد بریتانیا بود. خلبانان لهستانی که تجربه نبرد بر فراز لهستان و فرانسه را داشتند رقیبی قدرتمند در برابر خلبانان آلمانی بودند و به سرعت تبدیل به بهترین واحد جنگنده متفقین شدند که بسیار بهتر از خلبانان بریتانیایی و دیگر خلبانان امپراتوری بریتانیا بودند. در طول ادامه جنگ جهانی دوم چندین اسکادران دیگر لهستانی تشکیل شد که با پایان جنگ همه تجهیزات به بریتانیا بازگردانده شد اما تعداد کمی از خلبان‌ها به لهستان بازگشتند و بسیاری از ایشان در خاک بریتانیا باقی ماندند.

جنگ سرد

در طول جنگ جهانی دوم در شوروی نیز تعدادی اسکادران لهستانی تشکیل شد که پس از پایان جنگ و ایجاد جمهوری خلق لهستان این نیروها پایه ایجاد نیروی هوایی جدید لهستان به نام نیروی هوایی خلق لهستان را ایجاد کردند. از سال ۱۹۴۹ نیروی هوایی لهستان با هواپیماهای روسی مانند توپولف-۲، توپولف اس‌بی و یاک ۱۷ آغاز گشت و در دهه ۵۰ و ۶۰ میلادی اولین هواپیماهای جت مانند میگ-۱۵ و میگ-۱۷ وارد نیروی هوایی لهستان شدند. از همین سال‌ها بود که لهستانی‌ها توانستند قسمتی از نیاز هوایی خود را با مجوز و تحت لیسانس شوروی درخاک خود تولید کنند.

در طول سال‌های بعد و تا فروپاشی شوروی و پایان کمونیسم در لهستان این کشور به صورت کامل نیاز هوایی خود را با هواپیماهای ساخت شوروی مانند میگ-۲۱، میگ-۲۹ و سوخو-۱۷ در کنار بالگردهایی مانند میل ۸ و میل ۲۴ تأمین می‌کرد.

پس از جنگ سرد

با فروپاشی شوروی و پایان تنش‌ها میان شرق و غرب ارتش لهستان نیز مانند تمامی ارتش‌های اروپایی در نبود تهدید جدی به سرعت کوچک گشت و نیروی هوایی لهستان در این میان تعداد زیادی از هواگردهای خود را از خدمت خارج کرد به طوری که در سال ۲۰۰۴ تنها دو هواپیمای میگ-۲۹ و سوخو-۱۷ در اختیار نیروی هوایی لهستان بود. در طول دهه ۹۰ لهستان هیچ خرید عمده هوایی نداشت اما در سال ۲۰۰۲ تقاضای خرید هواپیمای اف-۱۶ که طی سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۸ آن‌ها را تحویل گرفت.