نبض

نبض (که در فارسی به آن «رگ ضربان‌دار» نیز می‌گویند) به جنبیدن رگ در اثر تپش قلب گفته می‌شود. این اتفاق به دلیل تپنده بودن انقباض قلب، خون در سرخرگ‌های بزرگ به صورت تپشی حرکت می‌کند. هرگاه چنین سرخرگ به پوست نزدیک باشد (به ویژه اگر روی استخوان باشد) حرکت تپشی خون در سرخرگ را می‌توان با لمس احساس کرد که آن را «رگ جنبنده» گویند.

معاینه نبض شریان رادیال

معروفترین سرخرگی که نبض آن را با لمس انگشت بررسی می‌کنند سرخرگ رادیال است ولی نبض‌های سرخ‌رگ کاروتید بیرونی و سرخ‌رگ فمورال هم قابل بررسی هستند. معاینه نبض برای شمارش تپش قلب به کار می‌رود ولی نبض‌های خاصی در بیماری‌های مختلفی دیده می‌شوند.

نبض چگونه به وجود می‌آید

قلب در هر ضربان، یک بار خون را با فشار به درون سرخرگها (آئورت) می‌فرستد. خون متناسب با کار قلب بر دیواره سرخرگ‌ها فشار می‌آورد که در نتیجه آن قطر سرخرگ به‌طور متناوب کم و زیاد می‌شود.

تنگ و گشاد شدن سرخرگ‌ها به صورت موجی در طول سرخرگ به حرکت در می‌آید. این وضعیت به صورت نبض در نقاطی از بدن احساس می‌شود که با استفاده از آن می‌توانیم تعداد نبض را اندازه‌گیری کنیم.

تاریخچه نبض

به نظر می رسد اولین کسانی که به وجود نبض در رگها پی بردند مردمان مصر باستان بودند. پس از آن در متون پزشکی یونان نیز کتابهایی در مورد نبض نگاشته شد. اولین کتابی در این زمینه تهیه شده و اکنون در دسترس نیست کتاب آلکمئون است. پس از او یک وقفه بزرگ در این زمینه وجود دارد، به صورتی که بقراط هیچ شناختی در مورد نبض نداشته است. در تمدن روم دوباره نبض آشکار می شود و قدیمی ترین کتابی که در این زمینه موجود است کتاب رافوس است و معروف ترین آن اثر جالینوس می باشد. باید در نظر داشت که دو واژه پالس (puls) و اسفیموگوم (sphygm) دو مفهوم جدا گانه اند. پالس نبضی است که صرفاً بر روی رگ احساس می شود و اسفیگوم یک مفهوم طب سنتی است که در آن یک پزشک و یا درمانگر از لمس نبض بیمار اطلاعات وسیعی از وضعیت سلامت او به دست می اورد که به آن اسفیموگومولوژی (sphygmology) می گویند.

منابع

↑ Mahlooji, Kamran; Abdoli, Mahsima (2019-06-30). "Pulse and Gap in Greek Medicine History". Journal of Atrial Fibrillation. 12 (1). doi:10.4022/jafib.2166. ISSN 1941-6911. PMC 6811343. PMID 31687069.
↑ Mahlooji, Kamran (2017-02-15). "Comments on the letter to the editor by Farjadmand et al., on "Galen's book on sphygmology" [Int. J. Cardiol. 221 (2016) 333–334]". International Journal of Cardiology (به انگلیسی). 229: 138. doi:10.1016/j.ijcard.2016.10.014. ISSN 0167-5273. PMID 28340980.
↑ Farjadmand, Fatemeh; Ardekani, Mohammad Reza Shams; Zargaran, Arman (2016-10-15). "Galen's book on sphygmology". International Journal of Cardiology (به انگلیسی). 221: 333–334. doi:10.1016/j.ijcard.2016.07.009. ISSN 0167-5273. PMID 27404701.

لغتنامه دهخدا
سیسیل مبانی طب داخلی. تهران ۲۰۰۴
کتاب علوم تجربی پایه هفتم متوسطه اول

[1] Mahlooji, Kamran; Abdoli, Mahsima (2019-06-30). "Pulse and Gap in Greek Medicine History". Journal of Atrial Fibrillation. 12 (1). doi:10.4022/jafib.2166. ISSN 1941-6911. PMC 6811343. PMID 31687069.

[2] Mahlooji, Kamran (2017-02-15). "Comments on the letter to the editor by Farjadmand et al., on "Galen's book on sphygmology" [Int. J. Cardiol. 221 (2016) 333–334]". International Journal of Cardiology (به انگلیسی). 229: 138. doi:10.1016/j.ijcard.2016.10.014. ISSN 0167-5273. PMID 28340980.

[3] Farjadmand, Fatemeh; Ardekani, Mohammad Reza Shams; Zargaran, Arman (2016-10-15). "Galen's book on sphygmology". International Journal of Cardiology (به انگلیسی). 221: 333–334. doi:10.1016/j.ijcard.2016.07.009. ISSN 0167-5273. PMID 27404701.