منطقه ۳ شهرداری تهران

شماری از محله‌های قدیمی تهران در منطقه سه شهرداری تهران قرار دارد. در این بخش مروری بر تاریخچه این منطقه داریم.

• نقشه‌های در دسترس در زمینه تحول کالبدی شهر نشان می‌دهد؛ قسمت عمده ساخت و ساز در محدوده کنونی منطقه سه شهرداری از سال ۱۳۴۰ آغاز شده‌است. بافت ارگانیک آبادی‌ها و روستاها تدریجاً نوسازی شد. بافت منطقه از سال۱۳۳۵ شکل گرفته‌است این بافت حول سکونت‌گاه‌های روستائی از جمله ده‌ونک در غرب، قلهک و زرگنده در شمال مرکزی، رستم‌آباد و اختیاریه در شمال شرقی شکل گرفت. این منطقه بخشی از شمیران محسوب می‌شود تاریخ شمیران و آبادی‌های آن از گذشته‌های دور همواره متأثر از تاریخ شهر ری و بعد از آن تهران بوده‌است. شمیران آسایشگاه تابستانی مردم ری بود.
• در ادوار گذشته این محدوده به علت تقاطع کوهستانی صعب‌العبور دارای اهمیت زیادی بود، استحکامات متعددی در آن ساخته شده‌است. در سال ۱۳۵۵ حدود ۱۰۰ هکتار باغ و زمین زراعی در این محدوده وجود داشت. در ادوار پیشین ساختار جمعیتی، با مهاجرت ارامنه به این منطقه تغییر کرد. ارامنه در محدوده‌ای معروف جاده ارامنه (خیابان سئول کنونی) مسکن گزیده بودند و قلعه معروف ارامنه نیز در همین محل است.
• سال ۱۳۵۸ در پی تحولات تقسیمات شهری منطقه سه شهرداری تهران به عنوان یکی از تقسیمات خدمات شهری ایجاد شده‌است.
• منطقه سه در پهنه‌ای از تهران قرار دارد که اراضی آن حدفاصل تهران قدیم و شمیران بوده‌است. آبادانی و توسعه آن به این شرح قابل شناسایی است؛ پیش از اوایل قرن حاضر (۱۳۰۰ خورشیدی) که بافت‌های روستایی به صورت پراکنده تکوین و توسعه یافته‌اند باغداری و همچنین کشاورزی در اراضی پیرامون بافت‌های روستایی متداول بوده‌است. با توجه به این‌که در این موقعیت‌ها منابع طبیعی دائمی تأمین آب وجود نداشته، اهمیت و نقش حیاتی قنات که یک زیر ساخت تاریخی شهر تهران است در روستاها آشکار می‌شود. اختیاریه، رستم‌آباد، احتشامیه، دروس، قلهک، حسن‌آباد، زرگنده، داودیه، و ده ونک از جمله روستاهایی گسترده در پهنه کنونی منطقه سه بودند. از اواخر قرن گذشته تا پیش از نیمه قرن حاضر که روستاها به ییلاق‌نشین‌های تهران تبدیل شدند. مهمترین بازتاب‌های این دوره عبارت بودند از حذف بخشی از فعالیت کشاورزی روستاها و جایگزینی و توسعه باغ‌هاواپسیت تغییرهای منطقه سه شهرداری مربوط به نیمه قرن اخیر است و رشد شهر تمامی اراضی منطقه را فراگرفت. عمده‌ترین پی‌آمدهای این رشد موارد زیر است.

1. توقف قطعی فعالیت کشاورزی در اراضی پیرامون روستاها
2. شکل‌گیری بافت‌های شطرنجی در اراضی خالی و کشاورزی پیشین
3. انهدام اکثر باغ‌ها و تفکیک پلاک آنها در قطعات خرد

در بخش اطلاعات عمومی توضیح دربارهٔ محدوده جغرافیایی و اطلاعات جمعیت‌شناسی و نظایر این ایراد می‌شود.

محدوده جغرافیایی

محدوده جغرافیائی این منطقه از شمال بزرگراه شهید چمران از تقاطع سئول تا خیابان ولیعصر، بزرگراه شهید مدرس تا تقاطع صدر، بزرگراه شهید صدر تا تقاطع خیابان پاسداران. از شرق خیابان پاسداران از تقاطع بزرگراه شهید مدرس تا سه راه ضرابخانه، خیابان شریعتی از تقاطع سه راه ضرابخانه تا بزرگراه شهید قاسم سلیمانی. از جنوب بزرگراه شهید قاسم سلیمانی از تقاطع خیابان شریعتی تا تقاطع بزرگراه شهید مدرس، بزرگراه شهید مدرس تا تقاطع بزرگراه شهید همت، بزرگراه شهید همت تا تقاطع بزرگراه شهید چمران. از غرب بزرگراه شهید چمران از تقاطع بزرگراه شهید همت تا تقاطع سئول می‌باشد.

مناطق همجوار و وسعت

منطقه ۳ از شمال با منطقه ۱، از شرق با منطقه ۴، از غرب با منطقه ۲ و از جنوب با مناطق ۶ و ۷ هم‌مرز و همجوار است. این منطقه با دارا بودن ۲۹۵۴ هکتار مساحت، از لحاظ وسعت در مناطق ۲۲ گانه تهران در رتبه هشتم شهر تهران قرار دارد و ۴٫۵ درصد از کل وسعت شهر تهران را شامل می‌شود.

جمعیت و اقتصاد

مستند به پرتال شهرداری منطقه ۳، جمعیت این منطقه از تهران برابر ۳۳۰۰۰۴ نفر اعلام شده بود. با توجه به کمتر بودن متوسط نرخ افزایش جمعیت ساکن منطقه نسبت به متوسط نرخ متناظر آن برای کل شهر تهران روند عمومی تغییرات جمعیتی منطقه ۳، علیرغم فراز و نشیب‌های آن نسبت به شهر تهران نزولی است. اما مستند به اطلاعات مرکز آمار جمعیت منطقه براساس سرشماری سال ۱۳۹۵ ایران، ۳۳۰٬۶۴۹ نفر (۱۱۹٬۰۵۲ خانوار) شامل ۱۵۸٬۴۰۱ مرد و ۱۷۲٬۲۴۸ زن است. مستند به گزارش منشتر شده در سال ۱۴۰۰ در پرتال شهرداری ساکنان منطقه ۳، نسبت به ساکنان کل شهر تهران، از وضعیت اقتصادی بهتری برخوردارند. سهم مسکن اجاره‌ای در این منطقه۳۲٫۸۴٪ در مقابل مسکن ملکی که ۵۷٫۹۲٪ می‌باشد. وجود سرانه مالکیت شخصی حدود ۲٫۶ برابر متوسط کل شهر تهران است. بالا بودن سهم نسبی مدیران و کارکنان عالی‌رتبه اداری و کارکنان مشاغل علمی و فنی، در میان شاغلان ساکن در منطقه، سهم نسبی مدیران و مقامات عالیرتبه اداری ۱۵٫۹٪ و سهم متخصصان ۲۶٫۶٪ است. بقیه شاغلان در بخش‌های خدماتی همچون عمده فروشی، هتلداری، خدمات، مالی، عمومی و… مشغول به کارند. خانوارهای پر درآمد در میان خانوارهای ساکن در منطقه از فراوانی نسبی برخوردارند.

منطقه سه شهرداری تهران داری دوازده محله است.

منطقه سه شهرداری تهران محل استقرار مراکز فرهنگی، ورزشی و علمی و درمانی متعدد و شناخته‌شده‌ای است. برخی از مناطق فرهنگی آ به شرح زیر است.

مراکز فرهنگی و ورزشی

بوستان‌ها

برخی از بوستان‌ها مطرح این منطقه نیز عبارت است از

مراکز درمانی و علمی

در این منطقه دانشگاه‌ها و بیمارستان‌های متعددی وجود دارد.

ایستگاه‌های مترو

• ایستگاه متروی دکتر شریعتی
• ایستگاه متروی شهید حقانی
• ایستگاه متروی شهید همت
• ایستگاه متروی قلهک
• ایستگاه متروی میرداماد

• مناطق شهری تهران
• شمیران

• وبگاه رسمی منطقه ۳ تهران