دروس

محله دروس مرکب از دو کلمه دره و روس می‌باشد چون که روس‌ها در آنجا اقامت تابستانی داشتند و مهمانی‌ها و جلسه‌های اداری خود را آنجا برگزار می‌کردند.

دروس محله‌ای بسیار قدیمی است که در زمان‌های دور دهکده‌ای ارمنی‌نشین در بخش شمال شرقی آن قرار داشت و مردم در زمین‌های اطراف آن به کشاورزی و دامداری مشغول بودند و ساکنانش در قلعه‌ای به نام قلعه ارمنی ها که در آن حدود قرار داشت زندگی می‌کردند.

تا پیش از کشف تمدن قیطریه و هم چنین کشف آثاری در تپه‌های عباس‌آباد، گمان می‌رفت پیشینهٔ تاریخی شهر تهران به همان آثار یافت‌شده در حوالی شهر ری محدود می‌شود، ولی اکتشافات باستان‌شناسی در تپه‌های عباس‌آباد، بوستان پنجم خیابان پاسداران و درّوس، نشان داد تمام آبادی‌های ناحیهٔ تاریخی قصران (شمیران)، دوره‌ای درخشان از استقرار اقوام کهن و خلاقیت‌های فرهنگی را پشت سر گذارده‌اند.

در این ده، دو رشته قنات جاری بود که آب مصرفی و کشاورزی مردم ده دروس از آن تأمین می‌شد. یکی قنات نصرت در محل چهارراه قنات فعلی و دیگری در خاور دروس به نام قنات شیبانی که هردو هنوز هم جاری هستند.

در دوران قاجار، مالکیت ده در اختیار مخبر السلطنه مهدی‌قلی هدایت از رجال دربار قرار گرفت که هم‌اکنون نیز مقبره خانوادگی او در آن جا قرار دارد. مخبر السلطنه بیمارستانی نیز با نام خود در دروس دایر کرد که هم‌اکنون تخریب شده و در حال نوسازی است.

محله دروس به دلیل تقسیم اراضی ملی بین خوانین و خاندان‌های وابسته سلطنتی در دوره قاجار، عمدتاً شامل سه، دو دانگ بود که ۲ دانگ مخبرالسلطنه هدایت ۲، دانگ خاندان شیبانی و ۲ دانگ احتشام السلطنه می‌شد؛ که در حال حاضر فقط موقوفه مخبر السلطنه بدون تغییر باقی مانده‌است. … پس از تغییر و تحولات این املاک پای خاندان‌های دیگر به دروس بازگردید و زمین‌ها تقسیم گردید.

«موقوفه خاندان هدایت» شامل دبستان هدایت، بیمارستان هدایت، مسجد هدایت، حمام عمومی و تعدادی زمین و دکان. در ضمن درمانگاه شیبانی و دبیرستان نیز توسط خاندان شیبانی وقف گردید.

از خیابان‌ها و معابر معروف دروس می‌توان خیابان هدایت، باقری کماسایی (نام قبلی دکتر لقمان ادهم)، خیابان میربلوکی (نام قبلی سیروس)، یارمحمدی (نام قبلی شیبانی)، حجت سوری (نیستان هفتم)، خیابان صالح حسینی (نام قبلی جلیلی، جلیل الملک نواده صفوی و منصور) را نام برد که منزل حسنعلی منصور در آن قرار داشت. کوچه حمام و کوچه مسجد نیز از کوچه های معروف محله و خیابان یخچال نیز مشترک بین قلهک و دروس می‌باشد.

به جز مخبرالسلطنه هدایت، حسنعلی منصور و امیرعباس هویدا از نخست وزیران دوره پهلوی اول و دوم، دوستعلی‌خان معیرالممالک نویسنده کتاب وقایع‌الزمان و از رجال خزانه‌دار در دوره ناصرالدین‌شاه و عبدالحسین‌خان ناصرالسلطنه در این محله زندگی می‌کردند.

ابراهیم گلستان، فروغ فرخزاد، صادق چوبک و بهمن فرمان آرا از دیگر مشاهیر و هنرمندانی هستند که در این منطقه سکنی گزیده‌اند. بیژن جلالی شاعر معاصر و خواهرزادهٔ صادق هدایت نیز تا پایان عمر در این محله می‌زیست. علی نصیریان، لیلی گلستان و بهروز افخمی نیز ساکن این محله هستند.

از جمله حوادث تاریخی مربوط به دروس، بمباران شدن آن به وسیله هواپیماهای روسی در ابتدای جنگ جهانی دوم به سبب نزدیکی این منطقه با کارخانه اسلحه سازی سلطنت آباد، به قتل رساندن شیخ خزعل والی جدایی طلب خرمشهر و هم دست انگلیسی‌ها در خانه‌ای در دروس و برخی وقایع سیاسی در سال ۱۳۲۱ خورشیدی است.

دروس یکی از مناطق پایتخت است که تعداد متعددی از سفارت خانه خارجی را در خود جای داده‌است. از جمله مقرهای دیپلماتیکی که در دروس واقع شده می‌توان به دفتر سازمان ملل متحد در ایران، سفارت خانه کشورهای مجارستان، آرژانتین، پرتغال، یونان (منزل سفیر)، استرالیا (منزل سفیر)، آذربایجان، بنگلادش، قزاقستان، اسپانیا و دفتر نمایندگی یونیسف در ایران اشاره کرد.

در این محله خط اتوبوس ۲۲۵ پایانه تجریش به پایانه شهید دستواره از شمال محله یعنی خیابان شهید کلاهدوز (دولت) واز ضلع شرقی محله یعنی خیابان پاسداران خط ۲۱۵ سوهانک به سه راه ضرابخانه (تقاطع خیابان شریعتی و پاسداران در تلاقی بزرگراه همت و زین الدین) مسافران را جابه‌جا می‌نماید. در حال حاضر علاوه بر این دو خط از ضلع شمال شرقی محله در چهارراه پاسداران دسترسی به پایانه مغان امکان‌پذیر می‌باشد. ایستگاه‌های مترو دکتر علی شریعتی و قلهک نزدیک‌ترین ایستگاه‌های مترو به این محله می‌باشند.

• تاریخ تهران
• قلهک
• چالهرز

• روزنامه ایران، مقاله/ تهران قدیم؛ دروس، ۲۱/۲/۱۳۹۰.
• راه خودرو، نقشهٔ ویژهٔ ترافیکی تهران (مخصوص خودرو)، گروه طلایی کیش، تهران: ۱۳۸۳، نقشهٔ ۱۱. بر پایه نقشه‌های ۴۶–۶۳ و ۸۹ اطلس کامل تهران-۸۵، تهران: مؤسسه گیتاشناسی، نوروز ۱۳۸۵.