محمدعلی پاشا
محمدعلی پاشا (۱۷۶۹–۱۸۴۹) از سال ۱۸۰۵ تا هنگام مرگش (۱۸۴۹)، والی ایالت مصر بود. او را بنیانگذار مصر نوین می‌دانند.
| محمدعلی پاشا | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| والی مصر | |||||
| سلطنت | ۱۸۰۵ تا ۱۸۴۹ | ||||
| پیشین | احمد خورشید پاشا | ||||
| جانشین | ابراهیم پاشا | ||||
| زاده | ۴ مارس ۱۷۶۹ شهر کاوالا (در یونان کنونی)، از توابع امپراتوری عثمانی | ||||
| درگذشته | ۲ اوت ۱۸۴۹ (۸۰ سال) قصر راس التین، اسکندریه | ||||
| فرزند(ان) | توسون پاشا ابراهیم پاشا محمد سعید پاشا | ||||
| |||||
| دودمان | سلسله محمدعلی | ||||
| پدر | ابراهیم آقا | ||||
| مادر | زینب | ||||
| دین و مذهب | اسلام | ||||
محمد علی از پدر و مادری آلبانیایی در شهر کاوالا از ایالت روم‌ایلی، که امروزه در استان مقدونیه شرقی و تراکیه کشور یونان قرار دارد، متولد شد. به گفتهٔ بسیاری از خبرنگاران فرانسوی، انگلیسی و دیگر خبرنگاران غربی که با او مصاحبه کردند، تنها زبانی که او به صورت روان صحبت می‌کرد آلبانیایی بود، گرچه او در ترکی نیز سررشته داشت.
وی یک فرمانده در ارتش عثمانی بود که عنوان والی گرفت و خود را خدیو مصر و سودان خواند. البته نه همچون ملی‌گرایان امروزی؛ می‌توان وی را بانی مصر نوین خواند و این هم به دلیل اصلاحاتی است که وی در ارتش و اقتصاد و فضای فرهنگی انجام داد که بانی آن خود وی بود. او علاوه بر مصر بر منطقه شام نیز حکمرانی می‌کرد. سلسله‌ای که وی بنا نهاد تا انقلاب سال ۱۹۵۲ مصر بر این کشور حکمرانی می‌کرد.
پیشینه
استقرار حکومت محمد علی پاشا (۱۲۶۵–۱۲۲۰ه.ق/۱۸۰۵–۱۸۴۸م)، آغاز دوره جدیدی در تاریخ مصر است، در این دوران تحولات و اصلاحات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و نظامی مهمی در این سرزمین روی داد. ضعف و انحطاط دولت عثمانی، اوضاع آشفته و نابسامان مصر، اختلافات مملوکان، رقابت میان دول انگلیس و فرانسه که منجر به حمله ناپلئون بناپارت (۱۷۶۹–۱۸۱۴. م) به مصر شد، همراهی و کمک مردم مصر و علمای الازهر به محمد علی پاشا در مبارزه با پاشاهای ترک، مملوکان و انگلیسیها، حکم تأیید سلطان سلیم سوم (۱۲۲۲–۱۲۰۳ه.ق/۱۷۸۸–۱۸۰۷م)، سلطان وقت عثمانی برای پاشایی او و از همه مهمتر موقعیت‌شناسی‌اش، مقدمات و زمینه‌های به قدرت رسیدن محمد علی پاشا را فراهم نمود.
دوران حکومت محمدعلی پاشا حدود ۴۳ سال طول کشید که منشأ تحولات گسترده‌ای در مصر شد و نتایج و تأثیرات فراوان و گسترده‌ای را در این سرزمین و سایر سرزمین‌های اسلامی نهاد، مصر مورد توجه دول جهان قرار گرفت و به عنوان یک دولت قدرتمند معرفی شد. اقدامات و اصلاحات محمد علی پاشا در مصر برای پیشبرد و مستحکم کردن پایه‌های قدرت خویش، تداوم آن و تقویت بنیه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، نظامی و فرهنگی این کشور، جدائی مصر از دولت عثمانی، تبعیت و پیروی از دولت‌های اروپایی، چگونگی روابط وی با آنان و ناشی از بلندپروازی‌ها و جاه‌طلبی‌ها او بود. البته علل و عواملی باعث شد که محمد علی پاشا در این امر شکست بخورد، از جمله اختلافاتش با دولت‌های انگلیس و عثمانی، استبداد و جاه‌طلبی‌های او، شورشهای مردم مصر به دلیل گرفتن مالیات‌های سنگین، نظام سربازگیری اجباری و انحصارطلبی محمد علی پاشا و خاندانش بر تمام امور این سرزمین و از همه مهمتر مقابله دول پنجگانه اروپا با وی که منجر به انعقاد پیمان لندن در سال ۱۸۴۰م شد، به طوریکه پیامدهای آن قیمومت مصر توسط فرانسویان و انگلیس‌ها و تضعیف حکومت محمد علی پاشا در این سرزمین بود. با مرگ محمد علی پاشا جانشینان وی افرادی لایق و سیاستمداری نبودند، چنانچه سیاست و عملکرد آنان باعث شد که مصر از لحاظ سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و نظامی تضعیف شود و این امر منجر به حمله انگلیسیها به مصر و اشغال آنجا در سال ۱۸۸۲م شد.
منابع
- ↑ Warren Isham; George Duffield; Warren Parsons Isham; D Bethune Duffield; Gilbert Hathaway (1858). Travels in the two hemispheres, or, Gleanings of a European tour. Doughty, Straw, دانشگاه میشیگان. pp. ۷۰–۸۰.
- ↑ Samuel Shelburne Robison (1942). History of Naval Tactics from 1530 to 1930:The Evolution of Tactical Maxims. The U.S. Naval Institute. pp. ۵۴۶.
- ↑ William Wing Loring (1884). "A Confederate Soldier in Egypt". Dodd, Mead & company. pp. ۲۸. Archived from (full text) the original on 21 December 2009. Retrieved 11 February 2013. ;
- ↑ George Duffield, Divie Bethune Duffield, Gilbert Hathaway (1857). Magazine of Travel: A Work Devoted to Original Travels, in Various Countries, Both of the Old and the new. H. Barns, Tribune Office. pp. ۷۹.
- ↑ William Stadiem (1991). Too Rich: The High Life and Tragic Death of King Farouk. Carroll & Graf Pub (New York).
- ↑ Hassan Hassan (2000). In The House of Muhammad Ali. American University in Cairo Press.
- ↑ Arthur Goldschmidt (2001). A Concise History of the Middle East: Seventh Edition. Westview Press. pp. ۱۹۵.
- ↑ خدایی علی‌آبادی، اکبر: اوضاع سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مصر در دوره محمدعلی پاشا خدیو مصر (۱۲۶۵ ه. ق- ۱۲۲۰ ه.ق / ۱۸۰۵ م - ۱۸۴۸ م). پایان‌نامه. وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی. ۱۳۸۸. کارشناسی ارشد.