متابولیت ثانویه

متابولیت های ثانویه

توانایی پردازش گیاهان برای سنتز مولکول های آلی گوناگون متابولیت های ثانویه نامیده میشود .

که سازه های اسکلت کربنی منحصر به فرد خواص اولیه متابولیت های ثانویه گیاه را تشکیل می دهد (saurabh pagaraatel .2015)

متابولیت های ثانویه گروه گسترده ای از ترکیبات ارگانیک هستند (hasakatteetalatel . 2014 ) که برای سلول ضروری نیستند و با وزن مولکولی کم و از بافت و سلول های ویژه (saurabh pagaraatel .2015) برای تسهیل و تعامل با محیط زیست تولید میشوند . اکثر متابولیت های ثانویه به عنوان دارو ، مواد شیمیایی ، چاشنی ، رنگ دهنده آفت کش زیستی (hasakatteetalatel . 2014 )،ترکیبات پیامرسان و همچنین جذب کننده حیوانات گرده افشان ، آنتی اکسیدان ، محافظ uv (michael wink .2015)، و روغن های ضروری (justin kabera . 2014 ) به کار میرود. همچنین این متابولیت هااز گیاهان علیه تنش های زیستی ( باکتری ، قارچ ، نماتد و حشرات ) و تنش های غیر زیستی (دما و رطوبت بالا ، سایه و حضور فلز سنگین) محافظت میکند . (saurabh pagaraatel .2015)

در طول 30-20 سال گذشته آنالیز های مربوط به تولیدات ثانویه در گیاهان با استفاده از تکنیک های جدید بسیار بهبود یافته است . متابولیت های ثانویه اغلب ممکن است توسط مسیر مصنوعی اصلاح شده از متابولیت های اولیه به اشتراک گذاری ماده اصلی متابولیت های اولیه ایجاد شود . (justin kabera . 2014 )

متابولیت های ثانویه برر اساس منشا بیو سنتز آنها در سه گروه قرار گرفته اند :

1 – ترینوئیدها

2 – فلانوئید ها و ترکیبات فنولی و پلی فنولیک

3 – آلکالوئیدهای حاوی نیتروژن و ترکیبات حاوی سولفور

·        آلکالوئید ها : آلکالوئید ها گروه بزرگ و متنوع از ترکیبات ساختاری هستند که عمدتا در محیط هیدرو اتانولی محلول اند و به عنوان نمک قرار میگیرند (مثل  کلرید یا سولفات) ساختار حلقه رایج آلکالوئید ها شامل : پیریدین ، پیرول ، ایندول ها پیرولیدین پیریدین و غیره است .

ترینوئید ها:  تمام تیرینوئیدها از طریق جمع شدن واحد های ایزوپرن (c₅)به وسییله تعدادی از واحد های 5 کربنه حاضر در ساختار هسته طبقه بندی شده اند .

ترکیبات  فنولی : آنها میتوانند بر اساس تعداد و آرایش اتم های کربن خود طبقه بندی شوند و در ترکیب با قند و اسید های ارگانیک یافت میشوند .

فلانوئید ها : فلانوئید ها ترکیبات پلی فنولیلی هستند که شامل 15 کربن با دو حلقه آروماتیک که هب وسیله 3 پل کربنی متصل شده است (anurag kumar .2014)

• آلکالوییدها (معمولاً مشتق به شدت تغییر یافته و کوچکی از یک اسید آمینه)
• هیوسیامین، موجود در گیاه تاتوره
• آتروپین، موجود در گیاه شابیزک
• کوکایین، موجود در گیاه کوکا
• اسکوپولامین یا هیوسین موجود در گیاهان خانواده بادنجانیان
• کدیین و مورفین که در گیاه خشخاش وجود دارد.
• تترودوتوکسین یک محصول میکروبی که در بدن ماهی بادکنکی و برخی از سمندریان یافت می‌شود.
• وینکریستین و وینبلاستین، ترکیباتی که از میتوز سلولی جلوگیری می‌کنند و در گیاه پریوش یافت می‌شوند.
• ترپنویید‌ها (تهیه شده از اولیگومریزاسیون سِمی ترپن ها)
• آزادیراچتین(گیاه درختی چریش یا زیتون تلخ)
• آرتمیسینین (موجود در گیاه گندواش)
• تتراهیدروکانابینول موجود در شاهدانه
• استرویید‌ها (ترپنهای با ساختمان حلقوی ویژه)
• ساپونینها (استروییدهای گیاهی غالباً گلیکوزه شده)

• گلیکوزیدها (مولکولهای شکر به شدت تغییر یافته)
• نوجیریمایسین
• گلوکوزینولات‌ها
• فنولهای طبیعی
• رسوراترول
• فنازین ها
• پیوسیانین
• فنازین-۱-کربوکسیلیک اسید (و مشتقات آن)
• دی فنیل‌ها و دی بنزوفوران‌ها و فیتوالاکسین‌های گیاه مالوییده یا پیرینه

• پلی‌کتیدها
• اریترومایسین
• دیسکودرمولید موجود در نوعی اسفنج دریایی
• محصولات آنزیم(FAS (Fatty Acid Synthase
• ترکیب FR-900848
• ترکیب U-106305
• فلوروگلوسینول
• پپتیدهای غیر ریبوزومی
• وانکومایسین
• تیو استرپتون
• راموپلانین
• تیکوپلانین
• گرامیسیدین
• باسیتراسین
• شکلهای هیبریدی سه دسته بالا
• اپوزیلون
• پلی‌فنول‌ها

دی ان ای، آر ان ای، ریبوزوم، و پلیمرهای زیستی پلی‌ساکاریدی مثال‌هایی از این دسته هستند.

• پپتیدهای ریبوزومی
• میکروسین J-25

• واژگان زیست‌شناسی-رضا فرزان پی، مرکز نشر دانشگاهی۱۳۸۷
• http://www.chemistry.illinois.edu/research/organic/seminar_extracts
• مبانی زیست‌شناسی سلولی آلبرت ۲۰۱۰، برگردان جواد محمدنژاد و دیگران، اندیشه رفیع ۱۳۸۹