فهرست والیان خلفا در طبرستان
این فهرستی است از والیانی که خلفای راشدین و خلفای دو سلسله امویان و عباسیان برای حکومت بر طبرستان برگزیدهاند. برخی از افرادی که برای این امر فرمان یافتند، نقش فرمانده داشته و لزوماً حضورشان در فهرست به این معنا نیست که در طبرستان به حکومت نشسته باشند. چنانچه میدانیم فرشوادگر در زمان اسپهبد خورشید به دست خلفای عباسی سقوط کرد و نخستین والیان عرب بر طبرستان مستولی شدند و پس از آن در زمان شورش طبرستان هم بسیاری از فرماندهان به عنوان والی برای جنگ به فرماندهی لشکری به طبرستان عزیمت یافتند.
مهمترین منابع فهرست ذیل کتاب ابن اسفندیار و سکههای مضروب در زمان والیان هستند. گویا مواقعی حکام محلی طبرستان، به نام اسپهبدان، که از یکدیگر جدا و در مناطق مختلفی سلطنت داشتند، کنترل کامل بر قلمروشان را داشتند و والیان تنها به اخذ خراج و داشتن پایگاه نظامی یا حفاظت از مسلمانان میپرداختند.
فهرست افراد
خلیفه | نام | سکه | مدت حکومت/توضیحات | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
خلفای راشدین | |||||||||
عمر | سوید بن مقرن | ۱۸ یا ۲۲ هجری | |||||||
عثمان | سعید بن العاص | ۲۹ هجری | |||||||
امویان | |||||||||
معاویه | مصقله بن هبیره شیبانی | با تمامی لشکریانش کشته شد. | |||||||
محمد بن الاشعث | |||||||||
عبدالملک | مهلب بن ابی صفرا | ۷۸ یا ۷۹ هجری | |||||||
قطری بن فجاة المازنی | |||||||||
سلیمان | یزید بن مهلب | ۹۸ هجری - پس از چندین جنگ ناکام برابر فرخان بزرگ توسط کارگزاران خود به قتل رسید. | |||||||
عباسیان | |||||||||
منصور | ابوالخصیب مرزوق السعدی | ۱۴۰ تا ۱۴۲ هجری | |||||||
ابوخزیمه یا خازبن خزیمه تمیمی | ۱۴۳ تا ۱۴۴ هجری | ||||||||
ابوالعباس طوسی | مدت یک سال | ||||||||
روح بن حاتم بن قیصر بن مهلب | |||||||||
خالد بن برمک | ۱۱۶ تا ۱۱۹ هجری | ||||||||
حسن بن حسین | |||||||||
عمر بن علا | ۷ سال (۱۲۰-۱۲۵ هجری) - وی ابتدا به اسپهبد خورشید پناهنده شده بود ولی در فتح طبرستان به خلیفه کمک کرد و پس از سنواتی به ولایت این ناحیه رسید. | ||||||||
مهدی | سعید بن دعلج | ۱۲۵-۱۲۸ هجری | |||||||
عمر بن علاء | ۱۲۷-۱۲۹ هجری | ||||||||
یحیی بن مخناق | ۱۲۹-۱۳۰ هجری | ||||||||
عبدالحمید مضروب | ۲ سال. شورش طبرستان در زمان او آغاز شد و به مرگ او انجامید. | ||||||||
سالم فرغانی | او و والیان پس از او در زمان خلافت مهدی، همراه با لشکریان برای سرکوب شورش طبرستان راهی میشدند. سالم در اسرم کشته شد. | ||||||||
فراشه | کشته شده در نبردی در لاویج. | ||||||||
روح بن حاتم | به علت کشتار و ظلم بیش از حد عزل شد. | ||||||||
خالد بن برمک | با قارنوندیان صلح کرد. | ||||||||
عمر بن علاء | |||||||||
تمیم بن سنان | |||||||||
یزید بن مزید | |||||||||
حسن بن قحطبه | |||||||||
ابومحمد موسی هادی | ابتدا خود به عنوان والی از سوی پدرش انتخاب شد ولی پس از رسیدن به خلافت طبرستان را به قارنوندیان سپرده و ونداد هرمزد را به گروگان برد. | ||||||||
هارونالرشید | جریر بن یزید | ۱۳۷-۱۳۵ هجری | |||||||
معاذ | ۱۳۶ هجری | ||||||||
سلیمان بن موسی | ۸ماه | ||||||||
بن هانی | ۱۳۷-۱۳۸ | ||||||||
مقاتل | ۱۳۹ هجری | ||||||||
عبدالله بن قحطبه | ۱۳۹-۱۴۰ هجری | ||||||||
ابراهیم | ۱۴۱ هجری | ||||||||
عثمان بن نهیک | |||||||||
سعید بن مسلم بن قتیبه بن مسلم | |||||||||
عبدالله بن عبدالعزیز بن حماده | ۱۰ ماه در ۱۷۷ هجری | ||||||||
مثنی بن الحجاج | ۱ سال و ۴ ماه در ۱۷۷ تا ۱۷۹ هجری | ||||||||
عبدالملک بن قعقع | یک سال در ۱۷۹-۱۸۰ هجری | ||||||||
فضل بن یحیی | |||||||||
عبدالله بن حازم | |||||||||
محمود و موسی بن یحیی بن خالد بن برمک | |||||||||
یحیی بن یحیی | |||||||||
جهضم بن خباب | |||||||||
خلیفه بن هارون الجواهری | |||||||||
عبدالله بن سعید الجریشی | ۴ماه در ۱۸۷ هجری | ||||||||
عبدالله بن مالک | |||||||||
مأمون | عبدالله بن خردادبه | ۲۰۱ هجری | |||||||
محمد بن خالد | |||||||||
موسی بن حفص | |||||||||
محمد بن موسی بن حفص | |||||||||
معتصم | ابندار بن مونی | ۲۲۴ هجری | |||||||
معتز | مفلح | جمادیالاخر ۲۵۵ هجری | |||||||
احمد بن محمد السکنی-شاری | حاکم گرگان بوده. | ||||||||
معتمد | رافع بن هرثمه | ۲۷۲ تا ۲۸۲ هجری |
منابع
- رابینو، هاسنت لویی (۱۳۶۵). مازندران و استرآباد. علمی و فرهنگی. ص. ۲۰۶ تا ۲۰۹.
- رابینو، حکام خلافت عربی در طبرستان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی تبریز.