فلافل
فَلافِل یا فِلافِل خوراکی است ویژه کشورهای عربی و آن گِرده‌هایی از نخود یا باقلای خیس خورده و کوبیده شده‌است که در روغن سرخ می‌شود و با نان و چاشنی‌های تند صرف می‌شود. در یمن به فلافل باجیه گفته می‌شود. در مصر و سودان با باقلا تهیه می‌شود و طعمیه نام دارد.
توپک‌های فلافل | |
| گونه | فست فود |
|---|---|
| بخش | ناهار و شام |
| منطقه | مصر و خوزستان (از آنجا به سمت شمال به شام |
| دمای سرو | گرم، دمای اتاق |
| مواد اصلی | نخود، ادویه، روغن |
| مواد معمول | گوجه، خیارشور، سالاد، کاهو، سس، مایونز، سبزیجات |
| انواع | به صورت ساندویچ، سالاد یا تنها |
| 350 کیلوکالری (1465 kJ) | |
| اطلاعات دیگر | فلافل |
| ارزش غذایی به ازای هر ۱۰۰ گرم (۳٫۵ اونس) | |
|---|---|
| انرژی | ۱٬۳۹۳ کیلوژول (۳۳۳ کیلوکالری) |
31.84 g | |
17.80 g | |
13.31 g | |
| ویتامین‌ها | درصد ارزش روزانه |
| ویتامین آ | ۱۳ یکای بین‌المللی |
| ویتامین (B۱) | ۱۳٪ ۰٫۱۴۶ میلی‌گرم |
| (B۲) | ۱۴٪ ۰٫۱۶۶ میلی‌گرم |
| نیاسین (B۳) | ۷٪ ۱٫۰۴۴ میلی‌گرم |
| پانتوتنیک اسید (B۵) | ۶٪ ۰٫۲۹۲ میلی‌گرم |
| ویتامین ب۶ | ۱۰٪ ۰٫۱۲۵ میلی‌گرم |
| فولیک (B۹) | ۲۰٪ ۷۸ میکروگرم |
| ویتامین ب۱۲ | ۰٪ ۰٫۰۰ میکروگرم |
| مواد معدنی | مقدار درصد ارزش روزانه |
| کلسیم | ۵٪ ۵۴ میلی‌گرم |
| آهن | ۲۶٪ ۳٫۴۲ میلی‌گرم |
| منیزیم | ۲۳٪ ۸۲ میلی‌گرم |
| منگنز | ۳۳٪ ۰٫۶۹۱ میلی‌گرم |
| فسفر | ۲۷٪ ۱۹۲ میلی‌گرم |
| پتاسیم | ۱۲٪ ۵۸۵ میلی‌گرم |
| سدیم | ۲۰٪ ۲۹۴ میلی‌گرم |
| روی | ۱۶٪ ۱٫۵۰ میلی‌گرم |
| دیگر اجزاء | مقدار |
| آب | 34.62 g |
| |
| درصدهای تقریبی ارائه شده برای افراد بزرگسال از روی مرجع مصرف رژیم غذایی هستند. منبع: مرکز داده غذای وزارت کشاورزی آمریکا | |
واژه‌شناسی و پیشینه
همه منابع اتفاق نظر دارند که فلافل غذایی است از سواحل شرقی و جنوبی دریای مدیترانه اما دربارهٔ خاستگاه دقیق و معنی واژه فلافل نظرات مختلفی وجود دارد. در ایران این غذا به عنوان یک خوراکی لبنانی شناخته می‌شود؛ اما به نظر می‌رسد فلافل از مصر به شامات و عراق رسیده باشد.
نجف دریابندری در کتاب مستطاب آشپزی فلافل را جمع مکسر فلفل می‌دانند. که طبق لغتنامه دهخدا ادعایی درست است. از طرفی داستانی وجود دارد حاکی از این که اول بار قبطیان (مسیحیان مصر) برای ایام روزه‌داری و پرهیز از گوشت فلافل را درست کرده‌اند؛ البته سندی در این باره وجود ندارد. فرهنگ لغات قبطی به انگلیسی کلمه فلافل را «دارای باقلای بسیار» معنی می‌کند. اما در مصر تنها در شهر اسکندریه نام این خوراکی فلافل است و در نقاط دیگر طعمیه خوانده می‌شود. این نامِ مصری نیز با طعم و مزه هم ریشه است و می‌توان آن را لقمه طعم‌دار معنی کرد.
ترکیبات
امروزه در بیشتر کشورهای دنیا از جمله ایران فلافل از نخود کوبیده درست می‌شود. در فلافل‌فروشی‌های ایران برای طعم‌دار کردن آن از تخم گشنیز، زیره و کمی سیب‌زمینی پخته استفاده می‌شود. در کشورهای عربی معمولاً از گشنیز تازه استفاده می‌شود و رنگ فلافل کمی سبز می‌شود. رنگ درون طعمیه که به جای نخود با باقلا درست می‌شود، کاملاً سبز است.
برای چاشنی فلافل از سس‌هایی بر پایه حمص استفاده می‌شود که اغلب تند هستند. به جز این، گذاشتن فلافل در نان پیتا همراه با کاهو و دیگر تره‌بار سالادی، یک روش متداول برای سِرو خیابانی آن است. این خوراکی در مصر به عنوان صبحانه مصرف می‌شود. فلافل در شکلهای مختلف توپی، سکه‌ای یا حتی به صورت سوسیس‌های کوچک درست می‌شود و برای شکل‌دادن به آن قالبهای مخصوص وجود دارد.
در کشورهای غرب آفریقا غذای مشابهی با لوبیا درست می‌شود که آکارا نام دارد.
فلافل در ایران
فلافل در ایران به عنوان یک غذای جنوبی شناخته می‌شود. در شهرهای جنوبی ایران مانند اهواز، آبادان و بندرعباس فلافل به صورت غذای خیابانی از گذشته وجود داشته‌است. بازار فلافل‌فروشی اهواز امروزه تبدیل به یکی از جاذبه‌های گردشگری این شهر شده‌است. در این بازار معمولا فلافل به صورت سلف سرویس فروخته می‌شود. اخیراً این روشِ سرو در شهرهای دیگر به خصوص تهران هم رواج پیدا کرده‌است.
نگارخانه
- فلافل به‌صورت ساندویچ یا دیگر اشکال سرو می‌شود
پانویس
- ↑ فرهنگ سخن
- ↑ "فلافل". ویکیبیدیا (به عربی). 2021-08-25.
- ↑ نجف دریابندری (۱۳۸۴). کتاب مستطاب آشپزی از سیر تا پیاز. ج. ۲ جلد. به کوشش فهیمه راستکار. ص. ۱۲۶۳. شابک ۹۶۴۴۳۱۰۱۲۸.
- ↑ «فلافل». موسسهٔ لغت‌نامهٔ دهخدا و مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۱۶.
- ↑ Makar Adeeb B (۲۰۰۱). The Abbreviated Coptic-English Dictionary. Hayward, CA: St. Antonius Coptic Orthodox Church. ص. ۱۸۵.
- ↑ "The world's best falafel recipe comes from Egypt | Back to basics". the Guardian (به انگلیسی). 2015-03-20. Retrieved 2021-10-16.
- ↑ «غذاهای بین‌المللی که طعم ایرانی گرفتند». روزنامه همشهری. ۱۳۹۷-۱۱-۲۵.