فقر
فقر یا تهیدستی یا تنگدستی، وضعیتی است که فرد دارایی مادی یا درآمد کافی برای رفع نیازهای اولیه خود را ندارد فقر می تواند علل و آثار گوناگون اجتماعی، اقتصادی و سیاسی را داشته باشد.
هنگام ارزیابی فقر در آمار یا اقتصاد دو معیار اصلی وجود دارد:
- فقر مطلق که درآمد را با مقدار مورد نیاز برای رفع نیازهای اولیه شخصی مانند غذا، پوشاک و سرپناه مقایسه می‌کند.
- فقر نسبی زمانی اندازه گیری می شود که یک فرد نتواند حداقل سطح استانداردهای زندگی را در مقایسه با دیگران و در همان زمان و مکان خود فرد برآورده کند. تعریف فقر نسبی از کشوری به کشور دیگر یا از جامعه ای به جامعه دیگر متفاوت است. به عنوان مثال اقتصاد ایالات متحده ممکن است در ایران و دیگر کشورها به عنوان بزرگترین و ثروتمندترین کشور در اقتصاد جهان شناخته شود اما بر اساس اداره سرشماری ایالات متحده آمریکا در سال ۲۰۱۹ میلادی (قبل از دنیاگیری کووید-۱۹)، فقر نسبی در این کشور ۱۰.۵٪ اعلام شده و ۳۴ میلیون نفر در این کشور فقیر شناخته می‌شوند.
از نظر آماری، تا سال ۲۰۱۹ میلادی، بیشتر جمعیت جهان در فقر زندگی می کنند: با برابری قدرت خرید دلار آمریکا، ۸۵ درصد مردم با کمتر از ۳۰ دلار در روز، دو سوم با کمتر از ۱۰ دلار در روز و ۱۰ درصد با کمتر از ۱.۹۰ دلار زندگی می کنند (فقر شدید). بر اساس گزارش گروه بانک جهانی در سال ۲۰۲۰، بیش از ۴۰ درصد از فقرا در کشورهای متاثر از جنگ زندگی می کنند. حتی زمانی که کشورها توسعه اقتصادی را تجربه می کنند، فقیرترین شهروندان کشورهای با درآمد متوسط غالباً سهم کافی از افزایش ثروت کشورهای خود را به دست نمی آورند تا از فقر خارج شوند. دولت‌ها و سازمان‌های غیردولتی سیاست‌ها و برنامه‌های مختلفی را برای فقرزدایی از جمله برق‌رسانی در مناطق روستایی یا سیاست‌های «اول تامین مسکن» در مناطق شهری تجربه کرده‌اند. چارچوب های سیاست بین المللی برای کاهش فقر، که توسط سازمان ملل متحد در سال ۲۰۱۵ میلادی ایجاد شد و در برنامه و هدف توسعه پایا ۱ این سازمان خلاصه شده است.
نیروهای اجتماعی، مانند جنسیت، ناتوانی و معلولیت، نژاد یا قومیت، می‌توانند مسائل مرتبط با فقر را برای -زنان، کودکان و اقلیت‌ها که بار نابرابری فقر را به دوش می‌کشند، تشدید کند. علاوه بر این، افراد فرد فقیر در برابر تأثیرات سایر مسائل اجتماعی، مانند اثرات زیست محیطی صنعت یا تأثیرات تغییرات آب و هوایی یا سایر بلایای طبیعی یا رویدادهای شدید آب و هوایی آسیب پذیرتر هستند. فقر همچنین می تواند سایر مشکلات اجتماعی را بدتر کند. فشارهای اقتصادی بر جوامع فقیر اغلب در جنگل زدایی، از بین رفتن تنوع زیستی و درگیری های قومی و قبیله‌گرایی نقش دارد. به همین دلیل، اهداف توسعه پایدار سازمان ملل متحد و سایر برنامه های سیاست بین المللی، مانند بهبود بین المللی از COVID-19، بر ارتباط فقرزدایی با سایر اهداف اجتماعی تأکید دارند.
ریشه و معناشناسی
در انگلیسی
واژه (Pauvre)(poverty) «فقر» از ریشه لاتین Pauper می‌آید که با Paucus و یونانی Pénes (فقیر) و Pénia (فقر) قرابت داشته و با Penia (گرسنه) هم خانواده و با واژه Ponos (درد) و واژه Poiné (مکافات، مجازات) نیز هم خانواده است ولی خویشی دورتری دارد؛ بنابراین «فقر» را در یونانی با واژه aporia (راه به جایی نداشتن) تعریف می‌کنند.
فقر مطلق
فقر مطلق به اینکه فرد به نیازهای ابتدایی زندگی دسترسی نداشته باشد، اشاره دارد. یعنی چیزهایی نظیر آب پاکیزه، تغذیه، خدمات بهداشتی، آموزش، پوشاک و سرپناه. امروزه تخمین زده می‌شود که نزدیک به ۹۰۰ میلیون نفر در جهان در فقرِ مطلق هستند.
فقر نسبی
فقرِ نسبی به نداشتنِ سطحی معمول یا اجتماعاً پذیرفته از منابع یا درآمد در مقایسه با سایر افراد آن جامعه یا کشور اشاره دارد. در اغلب زمان‌های تاریخ، از آنجا که شیوه‌های سنتی تولید برای تأمین استانداردهای یک زندگی راحت برای همهٔ جمعیت کافی نبودند فقر غالباً اجتناب‌ناپذیر در نظر گرفته می‌شد.
سطح زندگی
سطح زندگی اصطلاحی است که برای نشان دادن حدود مصارف مادی و معنوی اهالی یک کشور به کار می‌رود.
سطح زندگی به میزان و چگونگی برآوردن نیازهای مادی و معنوی بستگی داشته و در ساختارهای اقتصادی - اجتماعی و در مراحل مختلف رشد تاریخی و بر حسب کشورهای مختلف فرق می‌کند. سطح زندگی مستقیماً به تولید اجتماعی، درآمد اهالی، میزان مصرف کالاهای بلند مدت و کوتاه مدت و چگونگی برطرف کردن نیازهای فرهنگی و بهداشتی وابسته است.
چرایی‌ها
پیش از انقلاب صنعتی فقر بخاطر اقتصاد ضعیف غیرقابل اجتناب بود. در دو تا از بزرگترین شهرهای غرب اروپا به نام Antwerp و Lyons تا سال ۱۶۰۰ سه چهارم کل جمعیت به حدی فقیر بودند که حتی نمی‌توانستند مالیات بدهند.
در قرن ۱۸ در انگلستان نیمی از جمعیت حداقل گاهی اوقات برای امرار معاش به خیریه وابسته بودند. در تاریخ معاصر کمبود غذا به‌طور قابل توجهی کاهش یافته‌است که آن را مدیون پیشرفت‌های تکنولوژی د بخش کشاورزی هستیم. تکنولوژی‌هایی مانند به‌کارگیری کودهای نیتروژنه، آفت کش‌ها و روش‌های جدید آبیاری که باعث افزایش تولید بخش کشاورزی شده‌اند. تولید بالای محصول در بعضی از مناطق مانند کشور چین باعث شده‌است کالاهایی که زمانی کالای لوکس وگران قیمت محسوب می‌شدند مانند خودرو و کامپیوتر الان ارزان‌تر در دسترس مردم قرار گیرند در نتیجه قابل دسترس برای مردمی با استطاعت مالی کمتر شده‌است. افزایش هزینه‌های زندگی جاری باعث شده‌است که مردم فقیر کمتر استطاعت خرید اجناس را داشته باشند. افراد فقیر سهم بیشتری از پول خود را صرف خرید مواد غذایی می‌کنند در نتیجه افراد فقیر و آنهایی که در آستانه فقر هستند به‌طور به‌خصوص در برابر افزایش قیمت غذا آسیب‌پذیر هستند.
مواردی تولید و تأمین غذا را تهدید می‌کند از جمله خشکسالی، بحران قحطی آب و همچنین کشت مکرر بر روی زمین باعث کاهش حاصل خیزی آن و کاهش راندمان تولید محصول می‌شود. تقریباً ۴۰ درصد زمین‌های کشاورزی به‌طور جدی فرسایش یافته‌اند. در آفریقا اگر فرسایش خاک با همین سرعت پیش برود تا سال ۲۰۲۵ فقط می‌تواند غذای مورد نیاز ۲۵ درصد جمعیتش را تأمین کند.
مراقبت‌های بهداشتی برای فقرا به‌طور گسترده در دسترس نیست. مهاجرت کارکنان بخش بهداشت و درمان از کشورهای فقیر صدمه جبران ناپذیری دارد به‌طور مثال تخمین زده می‌شود ۱۰۰۰۰۰ پرستار فلیپینی در بین سال‌های ۱۹۹۴ تا ۲۰۰۶ مهاجرت کرده باشند و تعداد دکترهای اتیوپیایی در ایالت شیکاگو آمریکا بیش از خود کشور اتیوپی است این باعث صدمه بیشتر به فقرا و حتی افزایش فقر در آن کشورها می‌شود.
همچنین جمعیت بالا و عدم کنترل سرعت رشد جمعیت می‌تواند از عوامل مؤثر در رشد فقر در یک کشور باشد.
بر پایه کشور
ایران
فقر در ایران با وجود منابع طبیعی و موقعیت راهبردی این کشور در منطقه، قابل توجه است. شهاب نادری، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در ۲۲ اسفند ۱۳۹۶ اعلام داشت ۸۰ درصد جمعیت ایران زیر خط فقر به سر می‌برند. پژوهش‌های وابسته در دههٔ ۱۳۹۰، نشان می‌دهند که خانواده‌های پرجمعیت ایرانی با وجود داشتن کار، نمی‌توانند کم‌ترین امکانات زندگی را برای خانوادهٔ‌شان داشته‌باشند. سوءتغذیه کودکان با فقر در بزرگسالی‌شان مرتبط دانسته شده‌است.
هند
فقر از مشکلات شایان توجه در هند با وجود رشد اقتصادی پرسرعت، ۷٫۱۱ درصدی است. بنا بر روش‌شناسی بانک جهانی ۸۷۲٫۳ میلیون نفر در هند زیر خط فقر به سر می‌برند. هند با داشتن ۱۷٫۵ درصد از جمعیت جهان ۲۰٫۶ درصد از فقرای جهان را در سال ۲۰۱۱ در خود جای داده بود.
نگارخانه
جستارهای وابسته
- فساد
- روز جهانی ریشه‌کنی فقر
- شاخص ادراک فساد
- کشورهای در حال توسعه
- رابطه ثروت و جغرافیا
- خط فقر
- فقر متمرکز
- چرخه فقر
- نقشه فقر
منابع
- ↑ Poverty. Merriam-Webster. Retrieved 18 November 2013.
- ↑ "Ending Poverty". United Nations. Archived from the original on 9 September 2020. Retrieved 22 September 2020.
- ↑ "Poverty | United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization". www.unesco.org. Archived from the original on 9 December 2019. Retrieved 4 November 2015.
- ↑ "Poverty | United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization". www.unesco.org. Archived from the original on 9 December 2019. Retrieved 4 November 2015.
- ↑ Bureau، US Census. «Income and Poverty in the United States: 2019». Census.gov. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۵-۲۸.
- ↑ Roser, Max; Ortiz-Ospina, Esteban (1 January 2019). "Global Extreme Poverty". Our World in Data. Archived from the original on 30 March 2021. Retrieved 30 March 2021.
- ↑ "Fragile and Conflict-Affected Countries and Situations", The World Bank Group A to Z 2016, The World Bank, pp. 60a–62, 2015-10-07, retrieved 2022-01-02
- ↑ B. Milanovic, Global Inequality: A New Approach for the Age of Globalization (Harvard Univ. Press, 2016).
- ↑ dpicampaigns. "Goal 1: End poverty in all its forms everywhere". United Nations Sustainable Development (به انگلیسی). Retrieved 2021-10-09.
- ↑ Marc Henry، Paul (۱۳۷۴). فقر، پیشرفت و توسعه. ترجمهٔ مسعود محمدی. تهران: موسسه چاپ و انتشارت وزارت امور خارجه. صص. ۸۰.
- ↑ «جهان چگونه با تنها صد میلیارد دلار می‌تواند از فقر خارج شود؟». روزنامه دنیای اقتصاد. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۱-۲۹.
- ↑ "Poverty (sociology)". Poverty (sociology). britannica.com. http://www.britannica.com/EBchecked/topic/473136/poverty. Retrieved 2010-10-24.
- ↑ Krugman, Paul, and Robin Wells. Macroeconomics. 2. New York City: Worth Publishers, 2009. Print.