فریدریش پائولوس

فریدریش ویلهلم ارنست پائولوس که گاهی به اشتباه فردریش فون پائولوس نیز نامیده می‌شود، در ۲۳ سپتامبر سال ۱۸۹۰ در هسن زاده شد. در سال ۱۹۱۰ به عنوان افسر دانشجو به نیروی زمینی امپراتوری آلمان پیوست و در جنگ جهانی اول در جبهه غربی حضور پیدا کرد. سال ۱۹۳۸ به عنوان رئیس ستاد گروه زرهی گودریان منصوب شد. گودریان او را زیرک و نابغه، سخت کوش، با وجدان و با استعداد اما فاقد سرسختی، قدرت تصمیم‌گیری و تجربه فرماندهی توصیف کرده بود. ماه مه سال ۱۹۳۹ به ریاست ستاد ارتش دهم رسید.

با آغاز جنگ جهانی دوم، همراه ارتش دهم در لهستان، هلند و بلژیک وارد نبرد شد. این ارتش در دو نبرد آخر به ارتش ششم تغییر عنوان داد.

سوم ماه سپتامبر سال ۱۹۴۰، به دستور ارتشبد فرانتس هالدر، رئیس ستاد کل نیروی زمینی آلمان، به عنوان معاون رئیس ستاد عملیات‌های فرماندهی عالی نیروی زمینی منصوب شد و وظیفه اختلاف‌زدایی از فرماندهی‌های عالی ورماخت و نیروی زمینی و توسعه بیشتر طرح عملیاتی بارباروسا را بر عهده گرفت. کار بر روی طرح ابتدایی برای جایگیری نیروهای آلمانی در مناطق شرقی با عنوان «استقرار در شرق» را تا میانه ماه سپتامبر به اتمام رساند. طرح نهایی خود را نیز در عرض دو هفته تکمیل و تحت عنوان «بنیان‌های عملیات روسیه» در پایان ماه اکتبر ارائه کرد. با وجود این که در طرح خود به مشکلاتی که ممکن بود آلمان در تهاجم به شوروی با آن مواجه شود اشاره نموده بود، جو عمومی خوشبینی بین آلمانی‌ها او را از تاکید بر نگرانی‌های خود در این رابطه در مقابل رهبران ارشد، بازمی‌داشت. برای به انجام رساندن این ماموریت اغلب تا شب هنگام مشغول فعالیت بود و به‌استثنای اسناد طبقه‌بندی‌شده، اوراق مربوطه را با خود به خانه می‌برد. بدین ترتیب نمی‌توانست این مسئله را از دو پسر نظامی خود و همسرش مخفی نگاه دارد. همین مسئله موجب بروز بحث‌هایی درون خانواده در ارتباط با ماهیت کار او می‌شد. همسرش او را از لحاظ مسائل اخلاقی و مذهبی تهاجم به شوروی، مورد اعتراض قرار می‌داد. پائولوس با درک این اعتراضات، خود را سربازی معرفی می‌کرد که در حال انجام فرامین است و در هر صورت مسئولیتی در قبال سیاست ندارد و از طرفی نظر او در این رابطه پرسیده نشده است. وقتی همسرش از او درباره اتفاقی که برای سربازان، به‌خصوص پسرانشان، خواهد افتاد پرسش کرد، پاسخ داد امید و احتمال یک پیروز قاطع در سال ۱۹۴۱ وجود دارد که حتی ممکن است تنها ۴ تا ۶ هفته به طول بینجامد.

ماه ژانویه سال ۱۹۴۲ به فرماندهی ارتش ششم رسید و در تابستان آن سال، حمله این ارتش به استالینگراد را فرماندهی کرد. نیروهای پائولوس به مدت ۳ ماه با مدافعان شوروی در نبرد استالینگراد درگیر نبرد شهری بودند. ماه نوامبر ۱۹۴۲، ارتش سرخ با اجرای عملیات اورانوس نیروهای محور شامل ۲۵۰ تا ۳۰۰ هزار نفر را در استالینگراد به محاصره درآورد. پائولوس از فرمان آدولف هیتلر، پیشوای آلمان، مبنی بر مقاومت در استالینگراد در هر شرایطی اطاعت کرد. تلاش گروه ارتش دن به فرماندهی فیلدمارشال اریش فن مانشتاین در ماه دسامبر سال ۱۹۴۲ برای شکستن محاصره ارتش ششم شکست خورد و نیروی ارتش ششم نیز برای مقابله با نیروهای محاصره‌کننده تحلیل رفت. علی‌رغم اصرار فن مانشتاین بر اقدام ارتش ششم برای خروج از استالینگراد و شکستن محاصره از داخل به عنوان تنها راه موفقیت، هیتلر مانع از این حرکت شد. در این شرایط، سوخت ارتش پائولوس تنها برای یک جابجایی ۲۰ کیلومتری کافی بود. درهرصورت، به ارتش ششم اجازه خروج از محاصره داده نشد. کورت سایتسلر، رئیس جدید ستاد نیروی زمینی آلمان، نهایتاً موفق شد موافقت هیتلر مبنی بر خروج پائولوس از محاصره را بگیرد اما این اقدام مشروط به این شد که این ارتش در عین حال مواضع تصرف شده در استالینگراد را حفظ کند که در عمل غیرممکن بود.

پائولوس و نیروهایش به نبرد ادامه دادند اما نبود مهمات، فرسایش ادوات و تحلیل وضعیت جسمانی سربازان مانع از دفاع مناسب آن‌ها در برابر ارتش سرخ شد و نبرد فرسایشی تلفات زیادی را به هر دو طرف وارد کرد. روز ۸ ژانویه، ژنرال کنستانتین روکوسوفسکی، فرمانده جبهه دن ارتش سرخ، پیشنهاد کرد که نبرد پایان پذیرد. او به آلمانی‌ها در صورت تسلیم، غذای مناسب و مراقبت پزشکی برای زخمی‌ها و بیماران، باقی گذاشتن درجات نظامی و بازگرداندن به کشور مورد علاقه پس از پایان جنگ را وعده داد و وضعیت نامناسب پائولوس برای ادامه نبرد را گوشزد کرد. در این زمان هیچ امیدی به رسیدن تدارکات از طریق هوا نمانده بود و بسیاری از سربازان پائولوس فاقد لباس زمستانی بودند. هنگامی که پائولوس از هیتلر برای تسلیم شدن اجازه خواست، هیتلر درخواست او را رد کرد و دستور داد تا آخرین نفر به نبرد در استالینگراد ادامه داده شود. پس از تهاجم گسترده شوروی در روز ۲۵ ژانویه، آخرین باند پرواز اضطراری استالینگراد نیز از دست رفت تا شوروی مجدد به پائولوس پیشنهاد کنند تسلیم شود. هیتلر نیز مجددا از پائولوس خواست که تا پای مرگ از استالینگراد دست برندارد. روز ۳۰ ژانویه، پائولوس به هیتلر گزارش داد که سربازانش تنها چند ساعت می‌توانند مقاومت کنند و او دیگر قادر به فرماندهی بر آنان نیست. هیتلر با دادن ترفیع به وسیله رادیو به افسران پائولوس، تلاش کرد به آن‌ها روحیه داده و به ادامه مقاومت و حفظ مواضع در استالینگراد تشویق کند. هیتلر به پائولوس نیز درجه فیلدمارشالی اعطا کرد.

علیرغم تلاش هیتلر، پائولوس و افراد ستادش روز بعد، روز ۳۱ ژانویه سال ۱۹۴۳ تسلیم ارتش سرخ شدند. دوم فوریه باقی‌مانده نیروهای ارتش ششم نیز تسلیم گشتند تا ۹۱ هزار سرباز آلمانی به همراه پائولوس به اسارت شوروی درآیند. ظاهراً پائولوس به خاطر اعتقادات مذهبی دست به خودکشی نزده است. او همچنین سربازان را از ایستادن خارج از سنگر به منظور تیرخوردن عمدی منع کرده بود.

در دوران اسارت، به لحاظ درجهٔ نظامی بالا، از او در اردوگاه‌های کار اجباری استفاده نشد اما به عنوان یک غنیمت جنگی ارزشمند تا مدت‌ها بعد از اتمام جنگ در مسکو باقی ماند. برخلاف اسرای دیگر که در اردوگاه‌های اسیران نگهداری می‌شدند در خانه‌ای ویلایی به همراه دو اسیر بلندپایه آلمانی دیگر زندگی می‌کرد. در ابتدا از همکاری با شوروی سرباز زد اما پس از اطلاع از کودتای ۲۰ ژوئیه، در اسارت به یکی از منتقدان رژیم نازی تبدیل شد و به کمیته ملی آلمان آزاد که با حمایت شوروی ایجاد شده بود، پیوست و آلمانی‌ها را به تسلیم فراخواند.

در سال ۱۹۵۳ از اسارت آزاد شد و توانست به آلمان شرقی رفته و در درسدن سکونت کند. در سال‌های باقی‌مانده به عنوان محقق تاریخ نظامی در دانشسرای پلیس ملی آلمان شرقی مشغول به کار بود.

با همسرش آخرین بار قبل از اعزام به جبهه شرق در تابستان ۱۹۴۲ وداع کرده بود و همسرش بدون اینکه او را دوباره ببیند در سال ۱۹۴۹ درگذشته بود. نهایتا ۱ فوریه ۱۹۵۷، دقیقاً چهارده سال پس از تسلیم در استالینگراد، درگذشت و در شهر بادن در کنار مقبرهٔ همسرش به خاک سپرده شد.