صومعه گنج‌سر
صومعه گاندزاسار یا گَنج‌سر (به ارمنی Գանձասար - به انگلیسی Gandzasar monastery)، یکی از صومعه‌های ارمنی در منطقه مارتاکرت در جمهوری آرتساخ است. این صومعه در نزدیکی روستای ونک واقع شده و در سده سیزده میلادی بنا شده‌است. نام ارمنی آن یعنی گاندزاسار تلفظی ارمنی از واژه گنج‌سر فارسی است و معنای آن نیز «صومعه گنج روی تپه» است.
| صومعه گنج‌سر Gandzasar | |
|---|---|
| دین | |
| وابستگی | کلیسای حواری ارمنی |
| سال تقدیس | ۲۰ ژوئیه ۱۲۴۰ |
| مکان | |
| مکان | نزدیکی روستای ونک، مارتاکرت، جمهوری آرتساخ |
| مختصات | ۴۰°۰۳′۲۵″شمالی ۴۶°۳۱′۵۲″شرقی / ۴۰٫۰۵۶۸۳۸۸۹۸۹°شمالی ۴۶٫۵۳۱۲۳۳۳۴۳۳°شرقی |
| معماری | |
| گونه | صومعه، کلیسا |
| سبک | معماری ارمنی |
| پایان ساخت | ۱۲۳۸ |
| وبگاه | |
تاریخ
بنا بر مورخان سده وسطی، از جمله «یرمیا چلبی کومورجیان» [Eremia Cheleby Keomurjian]، این صومعه توسط گریگور روشنگر در سده چهارم میلادی پایه‌گذاری شده‌است. گاندزاسار در سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۸۱۶ میلادی یکی از مقرهای کلیسای حواری ارمنی بوده و هم‌اکنون مقر اسقف اعظم پارکو ماردیروسیان، خلیفه آرتساخ است. «کلیسای جامع یحیی تعمید دهنده مقدس» در بین سال‌های ۱۲۱۶ تا ۱۲۳۸ میلادی به دستور حسن جلال واختانگیان، حاکم ارمنی استان خاچن آرتساخ بنا شده‌است.
آناتولی یاکوبسون، کارشناس هنر سده وسطی، این صومعه را «دائرةالمعارف هنر ارمنی در سده سیزدهم میلادی» نامیده است. سنگ نوشته مربوط به ساخت این کلیسا روی دیوار غربی آن قرار دارد و مقبره «حسن جلالیان» و سایر حکام «خاچن» در همین کلیسا می‌باشد. در مجموع حدود دویست سنگ نوشته ارمنی در صومعه «گاندزاسار» وجود دارد. در اواخر سده ۱۲ و اوایل سده ۱۳ میلادی معماری ارمنی دوباره شکوفا شد و صومعه‌های ارمنستان از جمله گاندزاسار به مراکز هنر، معماری و محل کتابت و تصویرنگاری دست نوشته‌های ارمنی بدل شدند. در محوطه این صومعه تعداد زیادی صلیب‌های سنگی قدیمی چلیپاسنگ وجود دارد. کلیسای یحیی مقدس همانند کلیسای صلیب مقدس در جزیره آختامار دارای حجاری‌های متعدد از جمله عیسی روی صلیب، آدم و حوا و غیره است.
نگارخانه
کتیبه به زبان ارمنی بر روی دیوار کلیسای گاندزاسار
جستارهای وابسته
- فرهنگ آرتساخ
- فهرست کلیساهای ارمنی در جمهوری آرتساخ
پانویس
- ↑ Hewsen, Robert H. (2001). Armenia: a historical atlas. The University of Chicago Press, 159. ISBN 0-226-33228-4.
- ↑ Khatcherian, Hrair (1997). Artsakh: A Photographic Journey. Eastern Prelacy of the Armenian Apostolic Church of America, p. 13.
- ↑ Hakobyan, Hravard H (1990). The Medieval Art of Artsakh. Yerevan, Armenian SSR: Parberakan. p. 76. ISBN 5-8079-0195-9.
- ↑ See Comneno, Lala M. , Cuneo, P, and Manukian, S. Volume 19: Gharabagh. Documents of Armenian Art - Documenti di Architettura Armena Series. Polytechnique and the Armenian Academy of Sciences, Milan, OEMME Edizioni, 1980, Introduction
منابع
- Hasratyan, Murad; Sargsyan, Zaven (January 1, 2001). _1700 Years of Christian Architecture Paperback (به انگلیسی و ارمنی). Yerevan: Moughni. p. 192.
- Karapetyan, Samvel (2001). Armenian Cultural Monuments in the Region of Karabakh. Yerevan: Gitutiun" Publishing House of NAS RAA.
- Khatcherian, Hrair Hawk (1997). Artsakh: A photographic journey = un voyage photographique = Artsʻakh. Eastern Prelacy of the Armenian Apostolic Church of Armenia.
- Holding, Deirdre; Allen, Tom (2003). Armenia with Nagorno Karabagh. Bradt. ISBN 9781784770792.
- Georgia, Armenia & Azerbaijan. lonely planet. 2016. ISBN 9781742207582.