لار
لار شهری است در جنوب استان فارس و مرکز شهرستان لارستان که در فاصلهٔ ۳۳۰ کیلومتری جنوب شرقی شهر شیراز و ۱۹۰ کیلومتری شمال غرب بندرعباس قرار دارد. شهر لار در سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵ جمعیتی برابر با ۶۲٬۰۴۵ نفر داشته و ازین‌جهت نهمین شهر پرجمعیت استان فارس و پنجمین شهر پرجمعیت نیمهٔ جنوبی استان به‌شمار می‌رود.
| لار لار | |
|---|---|
|
از بالا راست به چپ: میدان امام خمینی، بازار قیصریه، مسجد جامع لار، برج ننه نادر و قلعه اژدهاپیکر، نمای هوایی از شهر جدید | |
| کشور |  ایران |
| استان | فارس |
| شهرستان | لارستان |
| بخش | مرکزی |
| نام(های) پیشین | لاد، ایراهستان |
| مردم | |
| جمعیت | ۶۲٬۰۴۵ تن |
| جغرافیای طبیعی | |
| مساحت | ۸۰۰ هکتار |
| آب‌وهوا | |
| میانگین دمای سالانه | ۳۸ درجه سانتی‌گراد |
| میانگین بارش سالانه | ۲۰۳ میلی‌متر– متوسط ۲۰ ساله |
| اطلاعات شهری | |
| شهردار | نواز شریفی |
| ره‌آورد | حلوای مسقطی، مهوه (نوعی سُس ماهی)، کباب لاری، نان رگاگ محلی |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | ۰۷۱ |
| وبگاه | |
| شناسهٔ ملی خودرو | ایران۷۳ - ج، ایران۸۳ - م -ل-۹۳ |
روی نقشه ایران
۲۷°۴۱′شمالی ۵۴°۱۷′شرقی / ۲۷٫۶۸°شمالی ۵۴٫۲۸°شرقی | |
شهرستان لارستان در استان فارس در حد فاصل شهرستان‌های داراب، زرین‌دشت، جویم، اوز، گراش و لامرد قرار دارد و در شرق و جنوب با حاجی‌آباد، بندرعباس و بستک در استان هرمزگان همجوار است.
این شهر نیز به شهر بدون کوچه معروف است.
نام
بر اساس آنچه در اسطوره‌ها و افسانه‌های قدیم ایران زمین آورده‌اند، گرگین میلاد از پهلوانانِ باستان، بنیان‌گذار شهری بود که با مشتق‌گیری از نام او احتمالاً به لاد شهرت یافت و این نام بعدها به لار دگرگون شد.
طبق روایات افسانه‌ای موجود، پس از گرگین میلاد فرزندان آن پهلوان افسانه‌ای، نسل اندر نسل به حکومت این منطقه منصوب شده‌اند و تا سال ۱۰۱۵ ق، حکومتشان زیر لقای شاهان ایران بر جای بوده‌است.
تاریخ
تأسیس لار کنونی در اواخر قرن ششم قمری بیان شده‌است و ذکری از آن تا قرن هفتم و هشتم قمری به میان نیامده است. اولین بار منابع قرن هشتم هجری از جمله حمدالله مستوفی از لار خبر داده‌است. شهرستان جهرم، قصبه سیزدهم لارستان بوده و بندرلنگه، بندر گمبرون (بندرعباس)، بستک و بحرین نیز در زمان صفویان جزئی از لارستان بوده‌اند.
ساکنان بومی بحرین هنوز هم بعد از سالها، به زبان لارستانی تکلم می‌کنند.
لارستان در دوره صفویه ولایتی مهم و وسیع در جنوب فارس بوده و سکه تجاری مخصوص خود را ضرب می‌کرده‌است.
منطقه لارستان در دوره صفویه، از حکومت مرکزی جدا بوده و گمرکات جنوب (بندرعباس و قشم) را در اختیار داشته‌است. شاه عباس صفوی با کمک حاکم کرمان و شیراز، لارستان را پس از محاصره طولانی تصرف می‌کند. بازار قیصریه لار را دیده و به تقلید از این بازار، بازار بزرگ اصفهان را می‌سازد. پس از تصرف لار، بندر گمبرون و گمرکات جنوب را تصرف کرده و به همین دلیل اسم بندر گمبرون به بندرعباس تغییر می‌کند.
فرهنگ و زبان لارستانی تأثیر زیادی بر مناطق جنوب و کشورهای حاشیه خلیج فارس داشته و زبان لارستانی در این مناطق با لهجه‌های گوناگون تکلم می‌شود. مردم و حاکمان عرب امارات متحده عربی ریشه لارستانی دارند.
راه‌های باستانی
وجود راه‌های باستانی که از فیروزآباد و استخر از طریق خنج، و علامرودشت و فال و اسیر به طرف بندر باستانی سیراف، و جنوب می‌رفته‌است و آثار آن بر جای مانده در این مسیر، از نشانه‌های وجود فرهنگ و تمدن پیش از اسلام در این منطقه است.
بناهای تاریخی
از جمله بناهای تاریخی پیش از اسلام در لارستان تمب بت، قلعه اژدها پیکر در لار، آتشکدهُ محلچه در بین راه اصلی لار به شیراز، قلعه جبرئیل در بنارویه و کاروانسراهای متعدد واقع در بین جاده‌های شهرها می‌توان نام برد.
آثار تاریخی
| آثار ثبت ملی شهر لار | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ردیف | نام بنا | کشور | استان | شهر | کاربری | قدمت | شماره ثبت | تاریخ ثبت |
| ۱ | بازار قیصریه | ایران | فارس | لار | تجاری | اسلامی | ۳۱۵ | ۱۳۱۷/۰۸/۲۱ |
| ۲ | باغ نشاط | ایران | فارس | لار | باغ | افشاریه | ۹۷۳ | ۱۳۵۳/۰۵/۱۳ |
| ۳ | قلعه اژدها پیکر | ایران | فارس | لار | نظامی | ساسانی | ۱۰۵۰۷ | ۱۳۸۲/۰۸/۰۲ |
| ۴ | خانه محمودی | ایران | فارس | لار | مسکونی | زندیه | ۸۶۷۸ | ۱۳۸۲/۰۳/۱۰ |
| ۵ | دهن شیر چهاربرکه | ایران | فارس | لار | آب انبار | صفویه | ۱۲۷۰۳ | ۱۳۸۴/۰۵/۱۹ |
| ۶ | حمام میر در | ایران | فارس | لار | حمام | صفویه | ۱۲۷۴۰ | ۱۳۸۴/۰۵/۱۹ |
| ۷ | حمام پیر غیب | ایران | فارس | لار | حمام | قاجاریه | ۱۲۷۳۳ | ۱۳۸۴/۰۵/۱۹ |
| ۸ | پیر سرخ | ایران | فارس | لار | آرامگاه | صفویه | ۳۴۲۴ | ۱۳۷۹/۱۲/۲۵ |
| ۹ | پیر زاویه | ایران | فارس | لار | آرامگاه | صدر اسلام | ۱۲۷۳۹ | ۱۳۸۴/۰۵/۱۹ |
| ۱۰ | دهن شیر و آب انبار معتمد | ایران | فارس | لار | آب انبار | قاجاریه | ۱۰۵۰۵ | ۱۳۸۲/۰۸/۰۲ |
| ۱۱ | کاروانسرای معتمد | ایران | فارس | لار | کاروانسرا | قاجاریه | ۲۳۳۶۶ | ۱۳۸۷/۰۶/۱۸ |
| ۱۲ | کاروانسرای نو | ایران | فارس | لار | کاروانسرا | صفویه | ۱۶۱۹ | ۱۳۵۷/۰۴/۲۶ |
| ۱۳ | چهار برکه بگال ۱ | ایران | فارس | لار | آب انبار | قاجاریه | ۱۲۷۲۳ | ۱۳۸۴/۰۵/۱۹ |
| ۱۴ | چهار برکه بگال ۲ | ایران | فارس | لار | آب انبار | قاجاریه | ۱۲۷۲۴ | ۱۳۸۴/۰۵/۱۹ |
| ۱۵ | برکه آقا | ایران | فارس | لار | آب انبار | صفویه | ۱۳۲۵ | ۱۳۵۵/۱۰/۰۶ |
| ۱۶ | برکه فرودگاه | ایران | فارس | لار | آب انبار | قاجاریه | ۱۲۷۰۴ | ۱۳۸۴/۰۵/۱۹ |
| ۱۷ | برکه سید جعفر
۱ و ۲ | ایران | فارس | لار | آب انبار | اسلامی | ۱۳۲۶ | ۱۳۵۵/۱۰/۰۶ |
| ۱۸ | برکه قنبرعلی بیگ | ایران | فارس | لار | آب انبار | صفویه | ۱۲۷۶۲ | ۱۳۸۴/۰۵/۱۹ |
| ۱۹ | آب انبار مدرسه | ایران | فارس | لار | آب انبار | قاجاریه | ۱۲۷۱۵ | ۱۳۸۴/۰۵/۱۹ |
| ۲۰ | آب انبار آرد فروشان | ایران | فارس | لار | آب انبار | صفویه | ۱۲۷۰۰ | ۱۳۸۴/۰۵/۱۹ |
| ۲۱ | آب انبار بازار کهنه | ایران | فارس | لار | آب انبار | قاجاریه | ۱۲۷۲۱ | ۱۳۸۴/۰۵/۱۹ |
| ۲۲ | آب انبار باغچه شیخ | ایران | فارس | لار | آب انبار | صفویه | ۱۲۷۲۹ | ۱۳۸۴/۰۵/۱۹ |
| ۲۳ | آب انبار باغ نشاط | ایران | فارس | لار | آب انبار | قاجاریه | ۱۲۷۶۴ | ۱۳۸۴/۰۵/۱۹ |
| ۲۴ | آب انبار پیرغیب | ایران | فارس | لار | آب انبار | صفویه | ۱۲۷۰۸ | ۱۳۸۴/۰۵/۱۹ |
| ۲۵ | آب‌انبار درب شازده | ایران | فارس | لار | آب انبار | صفویه | ۱۲۷۱۸ | ۱۳۸۴/۰۵/۱۹ |
| ۲۶ | آب انبار رضا پور | ایران | فارس | لار | آب انبار | قاجاریه | ۱۲۷۵۰ | ۱۳۸۴/۰۵/۱۹ |
| ۲۷ | آب انبار
زیر گز کوریچان | ایران | فارس | لار | آب انبار | قاجاریه | ۱۲۷۶۸ | ۱۳۸۴/۰۵/۱۹ |
| ۲۸ | حسینیه
حاج علی وکیل | ایران | فارس | لار | مذهبی | قاجاریه | ۱۲۶۹۲ | ۱۳۸۴/۰۵/۱۹ |
| ۲۹ | ساباط
حاج علی وکیل | ایران | فارس | لار | گذر | قاجاریه | ۱۳۷۴۹ | ۱۳۸۴/۰۸/۲۵ |
| ۳۰ | آب انبار حاجی نظر
حاجی ابول | ایران | فارس | لار | آب انبار | قاجاریه | ۱۲۶۹۷ | ۱۳۸۴/۰۵/۱۹ |
| ۳۱ | آب انبار تار آباد | ایران | فارس | لار | آب انبار | قاجاریه | ۱۲۷۴۷ | ۱۳۸۴/۰۵/۱۹ |
جغرافیا
موقعیت جغرافیایی
شهرستان لارستان با مساحتی معادل ۱۲۳۱۱ کیلومتر مربع که حدود ۱۰ درصد از مساحت استان را شامل می‌شود. این شهرستان در جنوب استان فارس و بین نوار ۵۳ درجه و ۸۷ دقیقه تا ۵۵ درجه ۴۴ دقیقه طول شرقی و ۲۷ درجه و ۲۱ دقیقه تا ۲۸ درجه و ۲۱ دقیقه عرض شمالی واقع شده‌است. این شهرستان از شمال به شهرستان‌های داراب و زرین‌دشت از غرب به جویم، اوز، گراش و لامرد و از شرق و جنوب به استان هرمزگان محدود می‌باشد. به لحاظ تقسیمات سیاسی شهرستان لار در سال ۱۳۹۸ از تعداد ۵ بخش، ۸ شهر و ۱۱ دهستان برخوردار بوده‌است. شهر لار مرکز این شهرستان می‌باشد. لارستان یکی از بزرگ‌ترین شهرستان‌های فارس از نظر وسعت در استان فارس است و ارتفاع آن به‌طور میانگین ۵۵۰ متر بالاتر از سطح دریا است.
آب و هوا
لار از نظر آب و هوا جزو مناطق گرم و خشک به‌شمار می‌رود و دارای زمستان‌هایی معتدل و تابستان‌هایی بسیار خشک است.
 آب و هوای lar
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ژانویه | فوریه | مارس | آوریل | مـــــه | ژوئـن | ژوئیـه | اوت | سپتامبر | اکتبـر | نوامبر | دسامبر | ||
| گرم‌ترین C° | ۴۰ | ۴۸ | ۴۷ | ۳۹ | ۴۱ | ۴۴ | ۴۷ | ۴۰ | ۴۵ | ۳۹ | ۳۷ | ۳۰ | |
| میانگین گرم‌ترین‌ها C° | ۹ | ۱۳ | ۱۷ | ۲۳ | ۲۹ | ۳۴ | ۳۶ | ۳۶ | ۳۲ | ۲۶ | ۱۹ | ۱۳ | |
| میانگین سردترین‌ها C° | ۱ | ۳ | ۷ | ۱۲ | ۱۷ | ۲۲ | ۲۴ | ۲۳ | ۱۹ | ۱۳ | ۷ | ۴ | |
| سردترین C° | ۱۹ | ۱۳ | ۲۳ | ۱۲ | ۱۶ | ۲۱ | ۱۹ | ۲۰ | ۱۴ | ۱۱ | ۱۷ | ۲۰
| |
| منبع: وبگاه مای فورکست | |||||||||||||
مردم
جمعیت
شهر لار در سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵ جمعیتی برابر با ۶۲٬۰۴۵ نفر داشته و ازین‌جهت نهمین شهر پرجمعیت استان فارس و پنجمین شهر بزرگ جنوب استان به‌شمار می‌رود. شهرستان لارستان نیز با ۱۷۳٬۱۸۹ نفر جمعیت، هفتمین شهرستان پرجمعیت استان است. شهر لار بیشترین درصد کاهش جمعیت را در بین ۲۰ شهر پرجمعیت استان دارا می‌باشد.
| جمعیت تاریخی | ||
|---|---|---|
| سال | جمعیت | ±% |
| ۱۳۳۵ | ۱۴٬۱۱۸ | — |
| ۱۳۴۵ | ۲۱٬۵۷۶ | ۵۲٫۸٪+ |
| ۱۳۵۵ | ۲۵٬۶۹۸ | ۱۹٫۱٪+ |
| ۱۳۶۵ | ۳۷٬۹۲۳ | ۴۷٫۶٪+ |
| ۱۳۷۰ | ۴۲٬۲۲۶ | ۱۱٫۳٪+ |
| ۱۳۷۵ | ۵۱٬۶۹۰ | ۲۲٫۴٪+ |
| ۱۳۸۵ | ۵۴٬۶۸۸ | ۵٫۸٪+ |
| ۱۳۹۰ | ۶۵٬۴۵۱ | ۱۹٫۷٪+ |
| ۱۳۹۵ | ۶۲٬۰۴۵ | ۵٫۲٪− |
زبان و مذهب
زبان و گویش ساکنین شهرستان، لارستانی می‌باشد. گویش لاری از گویش‌های ایرانی جنوب غربی فارسی به‌شمار می‌رود که با زبان‌های لری و تاتی هم خانواده است. دین مردم لارستان اسلام است و ۶۰٪ جمعیت ساکنین لارستان شیعه و ۴۰٪ ساکنین اهل سنت می‌باشند.
زلزله
زلزله‌های فراوان لار را ویران کرده‌است که از۷۰۰ سال پیش تاکنون در تاریخ ثبت شده‌است. تقریباً هر ۴۵سال یا ۹۰ سال یک بار لار ویران شده‌است. زلزله قبلی در ۴ اردیبهشت ۱۳۳۹ (۲۴ آوریل ۱۹۶۰ میلادی) با ۶٫۷ ریشتر رخداده‌است و ۴۵۰ تن در لار، کشته شدند. لار در عصر صفویه به دلیل واقع شدن در جاده تجارتی اصفهان به خلیج فارس از اهمیت زیادی برخوردار بوده‌است. عصر قاجاریه را در لار می‌توان آرامش قبل از طوفان نامید. با مرگ فتحعلی خان گراشی حاکم قدرتمند منطقه، خلاء قدرت سیاسی در لار نمایان شد و در نهایت منجر به دعوت از آیت‌الله سید عبدالحسین دزفولی نجفی لاری به لار گردید.
ساختار شهر
شهر قدیم
بخش قدیمی لار موسوم به شهر قدیم، از محله‌های مختلفی تشکیل می‌شده که هم‌اکنون تعدادی از آن‌ها همچنان پابرجا هستند و تعدادی نیز در زلزلهٔ سال ۱۳۳۹ ش. ویران و به تاریخ پیوستند. نام محله‌های لار قدیم از این قرار بوده‌است:
- محلهٔ پیر غیب
- محلهٔ نو
- محلهٔ دم گالهخانه تاریخی نجیب‌زاده در محلهٔ دم گاله به عنوان اثر ملی ثبت شده‌است.
- محلهٔ درویشان
- محلهٔ سبزکوی
- محلهٔ قنبرعلی بیگی
- محلهٔ کوریچان
- محلهٔ کوهوویه (کووبو)
- محلهٔ پاقلعه
- محلهٔ آردفروشان (آب‌فروشان یا آفروشو)
- محلهٔ جاشهر (در اثر زلزله ویران شده‌است)
- محلهٔ گودو (در اثر زلزله ویران شده‌است)
شهر جدید
میزان تخریب شهر در زلزلهٔ سال ۱۳۳۹ به‌گونه‌ای بود که مسئولان وقت تصمیم بر ایجاد شهری جدید گرفتند؛ شهر جدید در ۶ کیلومتری جنوب بافت آسیب‌دیده ساخته و تأسیس شد.
اقتصاد و صنعت
بازرگانی، صنعت و خدمات پیشهٔ عمدهٔ اهالی لار است و برخلاف عمدهٔ مناطق کشور، کشاورزی و دامپروری به دلایلی چون کم‌آبی، هوای نامساعد و شوری اراضی این شهرستان (به‌ویژه در نواحی جنوبی) در این منطقه رونق چندانی ندارد.
لارستان دارای دو شهرک صنعتی به نام‌های شهرک صنعتی لار با ۱۱۹ هکتار مساحت و شهرک صنعتی بخش بیرم با ۴۲ هکتار و دو ناحیه صنعتی حسن‌لری و پشته‌سنگر شهر لار هرکدام با ۱۳ هکتار مساحت و در مجموع ۱۸۷ هکتار فضای صنعتی است.
لارستان از حیث تعداد واحدهای واگذاری و فعالیت پس از شهرستان شیراز در رده دوم شهرهای استان فارس قرار دارد؛ در شهرک صنعتی شهر لار تا به حال ۱۰۷ واگذاری زمین صورت پذیرفته که از این تعداد ۶۰ واحد دارای پروانه بهره‌برداری، ۲۵ واحد نیمه‌فعال و مابقی در حال ساخت یا تعطیل است. شهرک صنعتی بزرگ شهر لار دارای دو فاز ۶۰ هکتاری است.
ره‌آورد
- حلوا مسقطی لاری: یکی از معروف‌ترین سوغات لارستان، حلوا مسقطی لاری است. همان‌طور که از نام آن پیدا است، حلوایی است با ترکیبی از نشاسته، روغن، مغز پسته، آرد، شکر و رنگ‌های گیاهی. این حلوا منسوب به یکی از شهرهای عمان بنام مسقط است که تجار لارستانی در سفرهایی که به آن شهر داشتند طرز پخت آن را یادگرفته و به لارستان آوردند. این حلوا هم‌اکنون در بسته‌های زیبا و رنگارنگ و در طعم‌های مختلف به شهرهای دیگر ایران صادر می‌شود.
- کنجه لاری: کبابی بسیار خوش طعم که با ترکیب گوشت (گوساله، گوسفند، مرغ و…) با نوعی ماست تهیه می‌شود و قدمتی چند صد ساله در لارستان دارد.
- مهوه (مهیاوه): نوعی خوراک جنوبی محسوب می‌شود که با تخمیر نوعی ماهی که در اصطلاح محلی به آن «موتو» می‌گویند تهیه می‌شود و همراه با نان و معمولاً روغن زیتون میل می‌شود.
- پَپْلوس: نوعی غذای قدیمی که با تکه‌های نان، پیاز و… درست می‌شود و می‌توان گفت در لارستان امروز رواج کمتری دارد.
دانشگاه‌ها
- مجتمع آموزش عالی لارستان
- دانشکده علوم پزشکی لارستان
- دانشگاه آزاد اسلامی واحد لارستان
- دانشگاه پیام نور لارستان
- مرکز آموزش علمی کاربردی لارستان
- دانشگاه فرهنگیان - پردیس لارستان
ورزش
تیم‌های لارستانی در ورزش هندبال کشور شناخته شده هستند و در هر دو بخش زنان و مردان فعالیت دارند. تیم هندبال برادران لارستان در سال ۱۳۹۰ موفق به راهیابی به لیگ برتر کشور شد اما در آن زمان به دلیل عدم حمایت مالی از این تیم نتوانست در لیگ برتر بازی کند. باشگاه هندبال شهید چمران لارستان در لیگ برتر هندبال زنان ایران حاضر است. این تیم سابقه قهرمانی لیگ برتر هندبال زنان ایران، شرکت در مسابقات باشگاه‌های آسیا به عنوان نماینده ایران و شرکت در مسابقات قهرمانی هندبال زنان غرب آسیا به عنوان تیم ملی هندبال زنان ایران را دارد.
ترابری
مسیرهای ارتباطی
فاصله این شهر تا شیراز ۳۳۰ کیلومتر، و تا بندرعباس ۱۹۰ کیلومتر است. از لحاظ دسترسی به دریا کوتاه‌ترین مسیر ۱۶۰ کیلومتر است که آن را به بندر پل متصل می‌کند ولی به شکل خط مستقیم این فاصله به ۹۷ کیلومتر تقلیل می‌یابد.
فرودگاه
فرودگاه آیت‌الله آیت‌اللهی لارستان از سال ۱۳۶۰ فعالیت خود را آغاز کرده‌است. در حال حاضر پروازهایی به مقاصد تهران، دبی، کویت، مسقط، دوحه و شارجه در این فرودگاه برقرار می‌باشد. این فرودگاه از لحاظ تعداد پروازهای خارجی در جایگاه پنجم کشور قرار دارد.
راه‌آهن
راه‌آهن لار قطعه‌ای از مسیر راه‌آهن شیراز-بندرعباس می‌باشد که در دست احداث می‌باشد. این مسیر راه‌آهن به‌صورت یک خطه از بندرعباس آغاز و پس از گذر از لار و جهرم در منطقهٔ کوار به راه‌آهن شیراز-بوشهر متصل می‌شود.
منابع
- ↑ «نتایج سرشماری سال ۱۳۹۵». مرکز آمار ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ اوت ۲۰۱۷.
- ↑ «نقشه بافتهای فرسوده مصوب شهرها - فارس». Internet Archive. ۲۰۱۱-۰۹-۲۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۱۵-۰۹-۲۰.
- ↑ «ویژگیهای اقلیمی و جغرافیایی». شهرداری لار. دریافت‌شده در ۲۰۱۵-۰۹-۲۰.
- ↑ «اجرای طرح هم کد سازی تلفن ثابت». وبگاه شرکت مخابرات ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ اکتبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱ نوامبر ۲۰۱۴.
- ↑ «نتایج سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵».
- ↑ «موقعیت و وسعت شهر لار». شورای شهر لار.
- ↑ اقتداری، احمد، لارستان کهن و فرهنگ لارستانی، ص۶۵/ وثوقی، محمد باقر، لارستان – از ایران چه می‌دانم، ص۵۲، به نقل از شون/ تاریخ مفصل لارستان، ص۲۳۲، به نقل از اوبن/ وثوقی، محمد باقر، شرفنامه، ص ۹۲ و ۹۳
- ↑ تاریخ مفصل لارستان، ص ۱۰۱۵
- ↑ "آب و هوای لار" (به انگلیسی). وبگاه مای فورکست. Retrieved 25 July 2015.
- ↑ "قهرمان لیگ برتر هندبال بانوان منحل شد". ورزش بانوان - اولین رسانه خبری ورزش زنان (به انگلیسی). 2019-10-22. Retrieved 2019-10-22.
- ↑ «بانوان لارستانی آوای قهرمانی سر دادند - فدراسیون هندبال ایران -IRAN Handball Federation». web.archive.org. ۲۰۱۹-۰۸-۲۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ اوت ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۸-۲۴.
- ↑ «پایان لیگ برتر هندبال بانوان با قهرمانی لارستان/ ذوب آهن سوم شد - ایسنا». web.archive.org. ۲۰۱۹-۰۶-۱۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ ژوئن ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۶-۱۲.
- ↑ «تیم هندبال شهید چمران لارستان، پنجم آسیا». www.iribnews.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۱۹-۱۰-۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۰-۲۲.
- ↑ «هندبال زنان ایران قهرمان غرب آسیا شد». BBC News فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ نوامبر ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۰-۱۰.
- ↑ «بانوان ایران قهرمان هندبال غرب آسیا شدند». همشهری آنلاین. ۲۰۱۸-۰۲-۲۲. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۰-۱۰.
- ↑ "مدال طلای دختران ایرانی در رقابت‌های هندبال غرب آسیا". ورزش بانوان - اولین رسانه خبری ورزش زنان (به انگلیسی). 2019-10-22. Retrieved 2019-10-22.
- ↑ https://larestan.airport.ir/39
- ↑ جهرم از 2 مسیر به شبکه ملی راه‌آهن متصل می‌شود. کیهان. ۱۸ فروردین ۱۳۹۷
- «بانک اطلاعات تقسیمات کشوری». وزارت کشور. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ ژوئیه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۹ ژوئیه ۲۰۱۴.
- اقتداری، لارستانی، احمد. (لارستان کهن) ج۱. چاپ اول، شرکت انتشارات جهان معاصر، تهران چاپ اول، سال ۱۳۷۱ خورشیدی. ص ۷۹. (به نقل از <Iraneski Yaziki, Moskow>۱۹۴۵)
- -Iraneski Yaziki, Moskow. 1945. A.A.Romaskevitich.
- -کوجی کامیوکا، زبانشناس ژاپنی
- رحمانی، صادق، سیمای لارستان، چاپ اول، مؤسسه فرهنگی همسایه، تابستان۱۳۷۵
- عابدی راد -وثوقی، منوچهر -محمد باقر، تاریخ مفصل لارستان، چاپ اول، مؤسسه فرهنگی همسایه، ۱۳۸۳
- خوشه چین، عبدالهادی، لارشناسی، چاپ هفتم، مؤسسه فرهنگی سایه، پاییز ۱۳۷۵