کاغذکنان
شهر سوخته یا شهر قدیم کاغذکنان (خونا، خونه، خنج، خونج، خوانج) با ۸۰ هکتار وسعت در دو کیلومتری قسمت غربی شهر آقکند و در کنار جاده آقکند_ میانه قرار دارد. خونا، خونه خونج و خوانج نام‌هایی هستند که در طول تاریخ چند هزارساله به این شهر اطلاق می‌شده‌است. این شهر معرف ادوار مختلف فرهنگی و تمدنی از هزاره قبل از اسلام تا قرون میانه اسلامی می‌باشد. قطعات سفالهای شکسته در این منطقه به چشم می‌خورد. بر اثر حفاری‌های فرانسویان در اواخر دوره قاجار و دوره پهلوی آثار هنری قابل توجهی از قسمت‌های مخروبه این شهر از زیر خاک بیرون آورده شده که در موزه‌های جهان از جمله موزه لوور پاریس موزه فیلادلفیای آمریکا موزه اشمولین آکسفورد موزه طارق رجب کویت با عنوان سفالینه‌های آقکند (نام کنونی خونج=کاغذکنان) در معرض دید گذاشته شده‌است. این آثار در چاپ دوم کتاب کاغذکنان در گذرگاه تاریخ ایران نوشته اکبر پرندی معرفی شده‌است. دکتر آلن از وجود ظروف سفالینه‌های آقکند در موزه آشمولین آکسفورد به عنوان بهترین ظروف مخطط ایرانی یاد می‌کند جمال ترابی طباطبایی در کتاب آثار باستانی آذربایجان این محوطه باستانی را با نام سفالهای کاغذکنان معرفی می‌نماید او در کتاب خود چنین می‌نویسد:
در مجاورت آثار مذکور تپه خاکی مخروطی شکل موسوم به قلعه که در میان بعضی مردم به کلیسا شهرت یافته وجود دارد. تمام سفالینه‌های موجود در آن یا سفال‌هایی که از حفره‌های مختلف (مانند لانه حیوانات یا کندوکاو حفاران غیرقانونی) بیرون ریخته همه منسوب به سده‌های اواخر قبل از میلاد و دوره‌های اشکانی و ساسانی است.
یاقوت حموی جغرافی‌دان و تاریخ‌نویس مشهور در قرن هفتم در مورد بخش کاغذ کنان نوشته‌است نوشته است: «چون در آنجا کاغذ درست می‌کنند به کاغذ کنان معروف است». تا خرابی شهر کاغذ کنان در قرن هفتم هجری، این شهر ولایتی مستقل از ولایات آذربایجان بود و در دوره مغول نیز به‌صورت مستقل اداره می‌شد و به قول حمدالله مستوفی در نزهه القلوب در دوره مغول به دهکده ای درامدوابادی‌های حومه ان مشتمل بر هفتاد آبادی بوده‌است. حقوق دیوانی کاغذ کنان پنج هزار دینار بود.
گونه‌های شاخص جانوری: گونه‌های شاخص جانوری منطقه حفاظت‌شده کاغذکنان اعم از پستانداران شامل پلنگ، کل و بز، آهو، سیاه‌گوش، خرس قهوه‌ای، گربه وحشی، کفتار، رودک، تشی، راسو، جوجه‌تیغی، سمور سنگی، شنگ، گراز، گرگ، روباه، خرگوش، سنجاب زمینی، خفاش نعل اسبی مدیترانه‌ای و انواع مختلفی از جوندگان می‌باشند.
این محوطه باستانی به‌طور جدی مورد مراقبت قرار نمی‌گیرد و حفاری‌های غیرمجاز از طرف سوداگران در این منطقه رخ می‌دهد. احداث شهرک صنعتی در نزدیکی این محوطه نیز باعث لطمه به آن می‌شود.
منابع
- ↑ کتاب میانه تألیف محمدصادق نایبی، تهران، انتشارات جهان جام جم، 1384
- ↑ «سفر به بخش تاریخی کاغذ کنان شهرستان میانه/ دیار آهوها مسافران را فرامی‌خواند- اخبار استانها - اخبار تسنیم - Tasnim». خبرگزاری تسنیم - Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۱-۱۲.
- اکبر، پرندی، ۱۳۹۴، کاغذکنان در گذر گاه تاریخ، جلد دوم، مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران