دستگاه بینالمللی یکاها
دستگاه بینالمللی یکاها (به فرانسوی: Système international d’unités)، که با نام مخفف «SI» شناخته میشود؛ دستگاه بینالمللی استاندارد شدهای برای سنجش کمیتها بر حسب یکاها (واحدها) است. این سازمان در سال ۱۹۶۰ پایهگذاری شد. «توجه به این موضوع ضروری است که گرچه در چند کمیت اصلی مانند طول، جرم و زمان یکاهای این دستگاه با دستگاه متریک مشترک و پذیرفتهشده است با اینحال در خیلی از کمیتهای اصلی و فرعی دیگر با هم تفاوت دارند مانند کلوین و درجه سلسیوس یا ژول و کیلوکالری و… و نباید این دستگاه را با دستگاه متریک اشتباه گرفت» این دستگاه نوع پیشرفته و بینالمللی دستگاه متریک است.
کمیتهای اصلی و یکاهای آنها در دستگاه بینالمللی یکاها(SI)
در هر دستگاه اندازهگیری کمیتهایی را به عنوان کمیتهای اصلی مشخص میکنیم و سپس آنها را مستقلاً تعریف کرده و روش اندازهگیری مستقل آنها را ارائه میکنیم. کمیتهای فرعی با بهکارگیری قوانین فیزیک و روابط ریاضی به دست میآیند.
کمیتهای اصلی و یکاهای آنها در دستگاه بینالمللی یکاها عبارتاند از:
- طول (Length): واحد متر (meter) با نماد m و نماد ابعادی L
- جرم (Mass): واحد کیلوگرم (kilogram) با نماد kg و نماد ابعادی M
- زمان (Time): واحد ثانیه (second) با نماد s و نماد ابعادی T
- شدت جریان الکتریکی: (ampere) واحد آمپر بانماد A و نماد ابعادی I
- دما (Temperature): واحد کلوین (kelvin) با نماد K و نماد ابعادی Θ
- مقدار ماده: واحد مول (mole) با نماد mol و نماد ابعادی N
- شدت نور: واحد کندلا یا شمع (condela) با نماد cd و نماد ابعادی J
یکاهای فرعی
یکاهای فرعی واحدهایی هستند که از ترکیب چند واحد تشکیل شدهاند؛ مانند متر بر ثانیه برای سنجش سرعت. در اصل در اینجا سرعت بهعنوان کمّیتی بر حسب طول و زمان (یعنی به شکل مقدار طول طی شدهٔ مشخص در مدت زمان مشخص) بیان میشود.
دستگاه یکاها در ایران
در ایران از سال ۱۳۰۳ خورشیدی تصمیم به اجرای دستگاه بینالمللی یکاها گرفته شد. اندازهها مطابق با اندازههای استاندارد بینالمللی بود اما برای یکاها نامهای ایرانی پیشنهاد شد: ذرع به جای متر، درم به جای گرم و رطل به جای لیتر. در بررسی طرح در این مجلس، به پیشنهاد عبدالله یاسایی (صدرالادباء) نماینده سمنان و دامغان، به جای ذرع، گز و به جای رطل پیمانه تعیین شد. در قانونی که برای اجرای این دستگاه در نهم فروردین ۱۳۰۴ به تصویب رسید، دولت مکلف شد ظرف سه سال از تصویب این قانون، اوزان و مقیاسهای تازه را تهیه کند، چهار ماه پیش از انقضای سه سال اوزان و مقیاسهای جدید را آگهی عمومی کند و با گذشت سه سال کامل از تصویب قانون، به اجرا بگذارد. برای کسانی که از اجرای آن خودداری کنند و همچنان واحدهای قدیمی به کار ببرند، مجازات از سه روز تا یک ماه زندان در نظر گرفته شد. نامهای واحدهای اندازهگیری پس از چند جلسه بحث بر سر نامگذاری، چنین تعیین شد و در دهم خرداد ۱۳۰۴ به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
طول | معادل متریک | سطح | معادل متریک | حجم | معادل متریک | جرم | معادل متریک |
---|---|---|---|---|---|---|---|
مو | یک میلیمتر | گره مربع | متر مربع | موی مکعب | میلیمتر مکعب | خردل | یک هزارم گرم |
بهر | یک سانتیمتر | قفیز | صد متر مربع | بهر مکعب | سانتیمتر مکعب | ارزن | یک صدم گرم |
گره | یک دسیمتر | جریب | هکتار | پیمانه | لیتر | نخود | یک میلیگرم |
گز | یک متر | میل مربع | کیلومتر مربع | درم | گرم | ||
میل | یک کیلومتر | مثقال | ده گرم | ||||
سیر | صد گرم | ||||||
سنگ | یک کیلوگرم |
دولت موفق نشد این دستگاه یکاها را در ایران جا بیندازد و اجرا بکند. در نتیجه، در سال ۱۳۱۱ عبدالله یاسایی که در زمان نمایندگی مجلس از حفظ نامهای ایرانی برای یکاها دفاع میکرد، اکنون که معاون وزیر اقتصاد ملی و رئیس کل تجارت شده بود، لایحهای در هجدهم دی ۱۳۱۱ به تصویب مجلس شورای ملی رساند که قانون قبلی را لغو میکرد و اوزان و مقیاسهای رسمی را مطابق اصول متری قرار میداد که واحد آن برای؛ طول، متر. و برای جرم ،کیلوگرم است. اضعاف و اجزای مقیاسها هم مطابق اصول متری تعیین شد. هرچند به دولت هم اجازه داده شد وزنههایی با مقایسه با اصول متری برای من (سه کیلو) و سایر اوزان همچون سیر (۷۵ گرم) تهیه کند.
جدول یکاها
فهرست واحدهای اندازهگیریی که با الگوی{{}} قابل محاسبه میباشند | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
سیستم | یکای اندازهگیری | کلید واژه | اختصار | توضیحات | ضریب تبدیل بر اساس کلوین | ترکیب |
سیستمها یا دسته بندی یکانها | یکانها بر اساس نام | واژههایی که هنگام کار میتوانید استفاده کنید | نشانهها یا حروف اختصاری که برای {{}} تعریف شدهاست | توضیحات در مورد یکانهایی که در {الگو|تبدیل}ممکن است وابسته یا کلی باشند | ضریب تبدیل بر اساس واحدهای اسآی | کلید واژه برای تبدیلهای چندگانه |
طول () | ||||||
دستگاه | یکا | کد یکا | کوتهنوشت | توضیحات | ضریب تبدیل به متر | یکاهای خروجی ترکیب |
اسآی | مگامتر | Mm | Mm | US spelling: megameter | ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ | |
کیلومتر | km | کیلومتر | US spelling: kilometer | ۱٬۰۰۰ |
| |
متر | m | متر | US spelling: meter | ۱ |
| |
سانتیمتر | cm | سانتیمتر | US spelling: centimeter | ۰٫۰۱ |
| |
میلیمتر | mm | mm | US spelling: millimeter | ۰٫۰۰۱ |
| |
میکرون | μm (um) | µm | US spelling: micrometer | ۰٫۰۰۰۰۰۱ | ||
نانومتر | nm | nm | US spelling: nanometer | ۰٫۰۰۰۰۰۰۰۰۱ |
'متن مورب' | |
متریک غیر اسآی | آنگستروم | Å (angstrom) | Å | ۰٫۰۰۰۰۰۰۰۰۰۱ | ||
امپراطوری و مرسوم امریکا | مایل | mi | مایل | ۱٬۶۰۹٫۳۴۴ |
| |
فورلانگ | furlong | ۲۰۱٫۱۶۸ | ||||
زنجیر (یکا) | chain | ۲۰٫۱۱۶۸ | ||||
راد | rd | rd | For other names of this unit see the . | ۵٫۰۲۹۲ | ||
فاتوم | fathom | assumes 1 fathom ≡ 6 ft | ۱٫۸۲۸۸ | |||
یارد | yd | yd | assumes the international definition | ۰٫۹۱۴۴ | ||
پا | ft (foot) | پا | The foot code will produce foot as the plural form. | ۰٫۳۰۴۸ |
| |
اینچ | in | in | ۰٫۰۲۵۴ |
| ||
دیگر موارد | مایل دریایی | nmi | nmi | the استاندارد بینالمللی nautical mile For other nautical miles see the . | ۱٬۸۵۲ | |
پارسک | pc | pc | ۳٫۰۸۵۶۷۷۵۸۱۴۶۷۲×۱۰ | |||
سال نوری | ly | ly | ۹٫۴۶۰۷۳۰۴۷۲۵۸۰۸×۱۰ | |||
یکای کیهانی | AU | AU | ۱۴۹٬۵۹۷٬۸۷۰٬۷۰۰ | |||
مساحت () | ||||||
سیستم | یکای اندازهگیری | کلید واژه | اختصار | توضیحات | ضریب تبدیل بر اساس مترمربع | ترکیب |
SI | کیلومتر مربع | km2 | کیلومترمربع | US spelling: square kilometer | ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ |
|
متر مربع | m2 | m | US spelling: square meter | ۱ |
| |
سانتیمتر مربع | cm2 | cm | US spelling: square centimeter | ۰٫۰۰۰۱ |
| |
میلیمتر مربع | mm2 | mm² | US spelling: square millimeter | ۰٫۰۰۰۰۰۱ |
| |
non-SI metric | هکتار | ha | هکتار | ۱۰٬۰۰۰ | ||
Imperial & US customary | مایلمربع | sqmi | مایلمربع | ۲٬۵۸۹٬۹۸۸٫۱۱۰۳۳۶ |
| |
جریب | acre | ۴٬۰۴۶٫۸۵۶۴۲۲ | ||||
یارد مربع | sqyd | یارد مربع | ۰٫۸۳۶۱۲۷۳۶ | |||
فوت مربع | sqft (sqfoot) | sq ft | The sqfoot code will produce square foot as the plural form. | ۰٫۰۹۲۹۰۳۰۴ |
| |
اینچ مربع | sqin | sq in | ۰٫۰۰۰۶۴۵۱۶ |
| ||
Other | square nautical mile | sqnmi | sq nmi | ۳٬۴۲۹٬۹۰۴ | ||
dunam | dunam | For alternative spellings and definitions see the | ۱٬۰۰۰ | |||
tsubo | tsubo | (۴۰۰/۱۲۱) | ||||
حجم () | ||||||
سیستم | یکای اندازهگیری | کلید واژه | اختصار | توضیحات | ضریب تبدیل بر اساس مترمکعب | ترکیب |
SI | متر مکعب | m3 | متر مکعب | US spelling: cubic meter one kilolitre | ۱ | |
سانتیمتر مکعب | cm3 | cm | US spelling: cubic centimeter one millilitre | ۰٫۰۰۰۰۰۱ | ||
cc | cc | |||||
میلیمتر مکعب | mm3 | mm³ | US spelling: cubic millimeter | ۰٫۰۰۰۰۰۰۰۰۱ | ||
non-SI metric | kilolitre | kl | kL | US spelling: kiloliter one cubic metre | ۱ | |
kL | kl | |||||
لیتر | l | l | US spelling: liter one cubic decimetre Triple combinations are also possible. See the . | ۰٫۰۰۱ |
| |
L | L |
| ||||
centilitre | cl | cL | US spelling: centiliter | ۰٫۰۰۰۰۱ | ||
cL | cL | |||||
millilitre | ml | ml | US spelling: milliliter one cubic centimetre | ۰٫۰۰۰۰۰۱ |
| |
mL | mL |
| ||||
Imperial & US customary | cubic yard | cuyd | cu yd | ۰٫۷۶۴۵۵۴۸۵۷۹۸۴ | ||
فوت مکعب | cuft (cufoot) | cu ft | The cufoot code will produce cubic foot as the plural form. | ۰٫۰۲۸۳۱۶۸۴۶۵۹۲ | ||
cubic inch | cuin | cu in | ۰٫۰۰۰۰۱۶۳۸۷۰۶۴ | |||
Imperial | barrel | impbbl | imp bbl | 36 imp gal | ۰٫۱۶۳۶۵۹۲۴ | |
bushel | impbsh | imp bsh | 8 imp gal | ۰٫۰۳۶۳۶۸۷۲ | ||
impbu | imp bu | |||||
gallon | impgal | imp gal | 4.54609 litres by definition, also 4 imp qt or 8 imp pt or 160 imp fl oz Triple combinations are also possible. See the . | ۰٫۰۰۴۵۴۶۰۹ |
| |
quart | impqt | imp qt | 1/4 imp gal or 40 imp fl oz | ۰٫۰۰۱۱۳۶۵۲۲۵ | ||
pint | imppt | imp pt | 1/8 imp gal or 20 imp fl oz | ۰٫۰۰۰۵۶۸۲۶۱۲۵ | ||
fluid ounce | impoz(impfloz) | imp fl oz | 1/160 imp gal | ۰٫۰۰۰۰۲۸۴۱۳۰۶۲۵ |
| |
US customary liquid measure | barrel | USbbl | US bbl | 31½ US gal used for liquids except for oil and beer (see the ) | ۰٫۱۱۹۲۴۰۴۷۱۱۹۶ | |
U.S.bbl | U.S. bbl | |||||
[[بشکه نفت|بشکه نفت]] | oilbbl | بشکه نفت | 42 US gal | ۰٫۱۵۸۹۸۷۲۹۴۹۲۸ | ||
beer barrel | USbeerbbl (usbeerbbl) | US bbl | ۰٫۱۱۷۳۴۷۷۶۵۳۰۴ | |||
U.S.beerbbl (usbeerbbl) | U.S. bbl | |||||
گالون | USgal | US گالون | 231 cubic inches by definition, also 4 US qt or 8 US pt or 128 US fl oz Triple combinations are also possible. See the . | ۰٫۰۰۳۷۸۵۴۱۱۷۸۴ |
| |
U.S.gal | U.S. gal |
| ||||
quart | USqt | US qt | 1/4 US gal or 32 US fl oz | ۰٫۰۰۰۹۴۶۳۵۲۹۴۶ | ||
U.S.qt | U.S. qt | |||||
pint | USpt | US pt | 1/8 US gal or 16 US fl oz | ۰٫۰۰۰۴۷۳۱۷۶۴۷۳ | ||
U.S.pt | U.S. pt | |||||
fluid ounce | USoz (USfloz) | US fl oz | 1/128 US gal | ۰٫۰۰۰۰۲۹۵۷۳۵۲۹۵۶۲۵ |
| |
U.S.oz (U.S.floz) | U.S. fl oz |
| ||||
US customary dry measure | barrel | USdrybbl | US bbl | 105/32 US bsh | ۰٫۱۱۵۶۲۸۱۹۸۹۸۵۰۸ | |
U.S.drybbl | U.S. bbl | |||||
bushel | USbsh | US bsh | 2150.42 cubic inches by definition | ۰٫۰۳۵۲۳۹۰۷۰۱۶۶۸۸ | ||
USbu | U.S. bu | |||||
U.S.bsh | U.S. bsh | |||||
U.S.bu | U.S. bu | |||||
dry gallon | USdrygal | US dry gal | 1/8 US bsh Triple combinations are also possible. See the . | ۰٫۰۰۴۴۰۴۸۸۳۷۷۰۸۶ |
| |
U.S.drygal | U.S. dry gal |
| ||||
dry quart | USdryqt | US dry qt | 1/32 US bsh | ۰٫۰۰۱۱۰۱۲۲۰۹۴۲۷۱۵ | ||
U.S.dryqt | U.S. dry qt | |||||
dry pint | USdrypt | US dry pt | 1/32 US bsh | ۰٫۰۰۰۵۵۰۶۱۰۴۷۱۳۵۷۵ | ||
U.S.drypt | U.S. dry pt | |||||
سرعت () | ||||||
سیستم | یکای اندازهگیری | کلید واژه | اختصار | توضیحات | ضریب تبدیل بر اساس متر بر ثانیه | ترکیب |
SI | metre per second | m/s | m/s | US spelling: meter per second | ۱ |
|
non-SI metric | کیلومتر در ساعت | km/h | km/h | US spelling: kilometer per hour | (۵/۱۸) |
|
Imperial & US customary | mile per hour | mph | mph | ۰٫۴۴۷۰۴ |
| |
foot per second | ft/s (foot/s) | ft/s | The foot/s code will produce foot per second as the plural form. | ۰٫۳۰۴۸ |
| |
Maritime units | گره | kn (knot) | kn | (۴٫۶۳/۹) |
| |
نیرو () | ||||||
سیستم | یکای اندازهگیری | کلید واژه | اختصار | توضیحات | ضریب تبدیل بر اساس متر | ترکیب |
SI | گیگانیوتن | GN | GN | Triple combinations are also possible. See the . | ۱٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ |
|
meganewton | MN | MN | Triple combinations are also possible. See the . | ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ |
| |
kilonewton | kN | kN | Triple combinations are also possible. See the . | ۱٬۰۰۰ |
| |
newton | N | N | ۱ |
| ||
millinewton | mN | mN | ۰٫۰۰۱ |
| ||
micronewton | μN (uN) | µN | ۰٫۰۰۰۰۰۱ |
| ||
nanonewton | nN | nN | ۰٫۰۰۰۰۰۰۰۰۱ |
| ||
cgs | megadyne | Mdyn | Mdyn | ۱۰ | ||
kilodyne | kdyn | kdyn | ۰٫۰۱ | |||
dyne | dyn (dyne) | dyn | ۰٫۰۰۰۰۱ | |||
millidyne | mdyn | mdyn | ۰٫۰۰۰۰۰۰۰۱ | |||
Metric gravitational units | tonne-force | t-f | tf | ۹٬۸۰۶٫۶۵ | ||
tf | tf | |||||
kilogram-force | kg-f | kgf | ۹٫۸۰۶۶۵ | |||
kgf | kgf | |||||
gram-force | g-f | gf | ۰٫۰۰۹۸۰۶۶۵ | |||
gf | gf | |||||
milligram-force | mg-f | mgf | ۰٫۰۰۰۰۰۹۸۰۶۶۵ | |||
mgf | mgf | |||||
Avoirdupois-based units | poundal | pdl | pdl | ۰٫۱۳۸۲۵۴۹۵۴۳۷۶ | ||
long ton-force | LT-f | LTf | ۹٬۹۶۴٫۰۱۶۴۱۸۱۸۳۵۲ |
| ||
LTf | LTf |
| ||||
short ton-force | ST-f | STf | ۸٬۸۹۶٫۴۴۳۲۳۰۵۲۱ |
| ||
STf | STf |
| ||||
pound-force | lb-f | lbf | ۴٫۴۴۸۲۲۱۶۱۵۲۶۰۵ | |||
lbf | lbf | |||||
ounce-force | oz-f | ozf | ۰٫۲۷۸۰۱۳۸۲۰۳۰۹۵۳۷۸۰۰۰ | |||
ozf | ozf | |||||
grain-force | gr-f | grf | ۰٫۰۰۰۶۳۵۴۶۰۲۳۰۷۵۱۵ | |||
grf | grf | |||||
انرژی () | ||||||
سیستم | یکای اندازهگیری | کلید واژه | اختصار | توضیحات | ضریب تبدیل بر اساس ژول | ترکیب |
SI | gigajoule | GJ | GJ | ۱٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ | ||
[[ژول|مگاژول]] | MJ | MJ | ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ | |||
[[ژول|کیلوژول]] | kJ | kJ | ۱٬۰۰۰ | |||
hectojoule | hJ | hJ | ۱۰۰ | |||
decajoule | daJ | daJ | ۱۰ | |||
[[ژول|ژول]] | J | J | ۱ | |||
decijoule | dJ | dJ | ۰٫۱ | |||
centijoule | cJ | cJ | ۰٫۰۱ | |||
megajoule | mJ | MJ | ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ | |||
microjoule | μJ (uJ) | µJ | ۰٫۰۰۰۰۰۱ | |||
nanojoule | nJ | nJ | ۰٫۰۰۰۰۰۰۰۰۱ | |||
cgs
{{convert/list of units/rowtop|Merg|{{{2 | ||||||
kiloerg | kerg | kerg | ۰٫۰۰۰۱ | |||
erg | erg | erg | ۰٫۰۰۰۰۰۰۱ | |||
کیلووات ساعت multiples | terawatt-hour | TWh | TWh | ۳٫۶×۱۰ | ||
TW.h | TW·h | |||||
gigawatt-hour | GWh | GWh | ۳٫۶×۱۰ | |||
GW.h | GW·h | |||||
megawatt-hour | MWh | MWh | ۳٬۶۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ | |||
MW.h | MW·h | |||||
[[کیلووات ساعت|کیلووات ساعت]] | kWh | kW·h | ۳٬۶۰۰٬۰۰۰ | |||
kW.h | kW·h | |||||
[[واتساعت|واتساعت]] | Wh | Wh | ۳٬۶۰۰ | |||
W.h | W·h | |||||
الکترونولت multiples | ||||||
gigaelectronvolt | GeV | GeV | ۰٫۰۰۰۰۰۰۰۰۰۱۶۰۲۱۷۶۴۸۷ | |||
megaelectronvolt | MeV | MeV | ۱٫۶۰۲۱۷۶۴۸۷×۱۰ | |||
kiloelectronvolt | keV | keV | ۱٫۶۰۲۱۷۶۴۸۷×۱۰ | |||
electronvolt | eV | eV | ۱٫۶۰۲۱۷۶۴۸۷×۱۰ | |||
millielectronvolt | meV | meV | ۱٫۶۰۲۱۷۶۴۸۷×۱۰ | |||
کالری multiples | [[کالری|کالری]] | Cal | کالری | The thermochemical calorie is the default definition. For other definitions see the . | ۴٬۱۸۴ | |
megacalorie | Mcal | Mcal | ۴٬۱۸۴٬۰۰۰ | |||
کیلوکالری | kcal | kcal | ۴٬۱۸۴ | |||
Calorie | cal | Cal | ۴٬۱۸۴ | |||
millicalorie | mcal | mcal | ۰٫۰۰۴۱۸۴ | |||
پوند-نیرو-foot/ اینچ-ساعت (زمان)-دقیقه-ثانیه | foot-poundal | ftpdl | ft·pdl | ۰٫۰۴۲۱۴۰۱۱۰۰۹۳۸۰۴۸ | ||
foot-pound (energy) | ftlbf | ft·lbf | ۱٫۳۵۵۸۱۷۹۴۸۳۳۱۴۰۰۳ | |||
ftlb-f | ft·lbf | |||||
inch-pound force | inlbf | in·lbf | ۰٫۱۱۲۹۸۴۸۲۹۰۲۷۶۱۶۷ | |||
inlb-f | in·lbf | |||||
inch-ounce force | inozf | in·ozf | ۰٫۰۰۷۰۶۱۵۵۱۸۱۴۲۲۶۰۴۳۵۰ | |||
inoz-f | in·ozf | |||||
horsepower-hour | hph | hp·h | 2,684,519.537696172792 | |||
یکای بریتانیایی حرارت | Btu | Btu | Btu | The International Steam Table British thermal unit is the default definition. For other definitions see the . | ۱٬۰۵۵٫۰۵۵۸۵۲۶۲ | |
BTU | BTU | |||||
TNT-based units | gigatonne of TNT | GtTNT | ۴٫۱۸۴×۱۰ | |||
gigaton of TNT | GtonTNT | |||||
megatonne of TNT | MtTNT | ۴٫۱۸۴×۱۰ | ||||
megaton of TNT | MtonTNT | Mt | ||||
kilotonne of TNT | ktTNT | ۴٫۱۸۴×۱۰ | ||||
kiloton of TNT | ktonTNT | kt | ||||
tonne of TNT | tTNT | ۴٬۱۸۴٬۰۰۰٬۰۰۰ | ||||
ton of TNT | tonTNT | |||||
Other | ||||||
Hartree | Eh | Eh | ۴٫۳۵۹۷۴۴۱۷×۱۰ | |||
rydberg | Ry | Ry | ۲٫۱۷۹۸۷۴۱×۱۰ | |||
tonne of oil equivalent | toe | toe | ۴۱٬۸۶۸٬۰۰۰٬۰۰۰ | |||
barrel of oil equivalent | BOE | BOE | ۶٬۱۱۷٬۸۶۳٬۲۰۰ | |||
cubic foot of natural gas | cuftnaturalgas (cufootnaturalgas) | The cufootnaturalgas code will produce cubic foot of natural gas as the plural form. | ۱٬۰۵۵٬۰۵۵٫۸۵۲۶۲ | |||
litre-atmosphere | latm | l·atm | ۱۰۱٫۳۲۵ | |||
Latm | L·atm | |||||
gallon-atmosphere | impgalatm | imp gal·atm | ۴۶۰٫۶۳۲۵۶۹۲۵ | |||
gallon-atmosphere | USgalatm (usgalatm) | US gal·atm | ۳۸۳٫۵۵۶۸۴۹۰۱۳۸ | |||
U.S.galatm (usgalatm) | U.S. gal·atm | |||||
دما () | ||||||
سیستم | یکای اندازهگیری | کلید واژه | اختصار | توضیحات | ضریب تبدیل بر اساس کلوین | ترکیب |
SI | کلوین | K | K | Triple combinations are also possible. See the . | [K] |
|
[[سانتیگراد|degree سانتیگراد]] | °C (C) | سانتیگراد | ([°C]+273.15) |
| ||
Imperial & US customary | degree Rankine | °R (R) | °R | ([°R]/1.8) |
| |
[[فارنهایت|degree فارنهایت]] | °F (F) | فارنهایت | (([°F]+459.67)/1.8) |
| ||
Celsius change | C-change | مثال: {{تبدیل|5|C-change}} | ||||
Fahrenheit change | F-change | مثال: {{تبدیل|10|F-change}}
| ||||
جرم () | ||||||
سیستم | یکای اندازهگیری | کلید واژه | اختصار | توضیحات | ضریب تبدیل بر اساس متر | ترکیب |
SI | کیلوگرم | kg | کیلوگرم | Triple combinations are also possible. See the . | ۱ |
|
گرم | g | g | ۰٫۰۰۱ |
| ||
milligram | mg | mg | ۰٫۰۰۰۰۰۱ |
| ||
microgram | μg (ug) | µg | ۰٫۰۰۰۰۰۰۰۰۱ | |||
non-SI metric | تن | t | t | Triple combinations are also possible. See the . | ۱٬۰۰۰ |
|
تن متریک | MT | t |
| |||
اویردوپیز | تن بزرگ | LT | 2,240 lb used mostly in the British Commonwealth Triple combinations are also possible. See the . | ۱٬۰۱۶٫۰۴۶۹۰۸۸ |
| |
long ton | ||||||
short ton | ST | 2,000 lb used mostly in the US Triple combinations are also possible. See the . | ۹۰۷٫۱۸۴۷۴ |
| ||
short ton | ||||||
short ton | st | 14 lb used mostly in the British Commonwealth except Canada Triple combinations are also possible. See the . | ۹۰۷٫۱۸۴۷۴ |
| ||
پوند | lb | پوند | Triple combinations are also possible. See the . | ۰٫۴۵۳۵۹۲۳۷ |
| |
ounce | oz | oz | ۰٫۰۲۸۳۴۹۵۲۳ |
| ||
drachm | drachm | ۰٫۰۰۱۷۷۱۸۴۵۱۹۵ | ||||
drachm | dram | |||||
grain | gr | gr | equivalent to the troy grain | ۰٫۰۰۰۰۶۴۷۹۸۹۱ | ||
Troy | troy ounce | ozt | ozt | ۰٫۰۳۱۱۰۳۴۷۶۸ | ||
other | carat | carat | ۰٫۰۰۰۲ | |||
گشتاور () | ||||||
سیستم | یکای اندازهگیری | کلید واژه | اختصار | توضیحات | ضریب تبدیل بر اساس N·m | ترکیب |
صنعتی | ||||||
SI | نیوتون-متر | Nm | N·m | سه ترکیب ممکن است. را بنگرید. | 1 |
|
غیر SI | کیلوگرم-نیرو | kg-m | kg-m | 9.80665 |
| |
متعارف پادشاهی و ایالات متحده | پوند-فوت | ft-lb | ft-lb | 1.3558 |
| |
علمی | ||||||
SI | نیوتون-متر | N-m | N·m | سه ترکیب ممکن است. را بنگرید. | 1 |
|
غیر SI | کیلوگرم-نیرو | kgf-m | kgf·m | 9.80665 |
| |
پادشاهی و متعارف ایالات متحده | پوند-فوت | lbf-ft | lbf·ft | 1.3558 |
| |
فشار | ||||||
یکان | کد | واژه اختصاری | ضریب تبدیل بر اساس pa | |||
gigapascal | GPa | GPa | ۱٬۰۰۰٬۰۰۰٬۰۰۰ | | ||
megapascal | MPa | MPa | ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ | | ||
کیلوپاسکال | kPa | kPa | ۱٬۰۰۰ | | ||
hectopascal | hPa | hPa | ۱۰۰ | | ||
pascal | Pa | Pa | ۱ | | ||
millipascal | mPa | mPa | ۰٫۰۰۱ | | ||
millibar | mbar | mbar | ۱۰۰ | | ||
mb | mb | | ||||
decibar | dbar | dbar | ۱۰٬۰۰۰ | | ||
بار | bar | bar | ۱۰۰٬۰۰۰ | | ||
kilobarye | kBa | kBa | ۱۰۰ | | ||
barye | Ba | Ba | ۰٫۱ | | ||
standard atmosphere | atm | atm | ۱۰۱٬۳۲۵ | | ||
torr | Torr | Torr | (۲۰٬۲۶۵/۱۵۲) | | ||
millimetre of mercury | mmHg | mmHg | ۱۳۳٫۳۲۲۳۸۷۴۱۵ | | ||
inch of mercury | inHg | inHg | ۳٬۳۸۶٫۳۸۸۶۴۰۳۴۱ | | ||
پاوند بر اینچ مربع | psi | psi | (۴۴۴،۸۲۲،۱۶۱.۵۲۶۰۵ / ۶۴،۵۱۶) | |||
بازده سوخت | ||||||
یکان | واژه اختصاری | توضیحات | ترکیب | |||
کیلومتر درهر لیتر | km/l (km/L) | استفاده از km/L برای "km/L"
|
| |||
لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر | l/۱۰۰ km (L/۱۰۰ km) | استفاده از L/۱۰۰ km برای "L/۱۰۰ km"
|
| |||
لیتر بر کیلومتر | l/km (L/km) | استفاده از L/km برای "L/km"
|
| |||
مایل برهر گالون پادشاهی | mpgimp |
| ||||
مایل بر هر گالون ایالات متحده | mpgus (mpgUS، mpgU.S.) | استفاده از mpgUS برای "US"استفاده از |
| |||
گالون پادشاهی در هر مایل | impgal/mi |
| ||||
گالون ایالات متحده در هر مایل | usgal/mi (USgal/mi، U.S.gal/mi) | مانند بالا با us دربرابر US دربرابر U.S.
|
| |||
The mpgUS ، mpgU.S. ، USgal/mi دربرابر U.S.gal/mi ، km/L ، L/۱۰۰ km و L/km همچنین به صورت مرکب کار میکنند. (روی هم رفته ۳۶ ترکیب میسازند).
| ||||||
توان | ||||||
وات، کیلووات، میلیوات و غیره پشتیبانی میشوند، همچنین اسب بخار (در سیستم انگلیسی و متریک). از کدهای اختصاری استاندارد به عنوان ورودی استفاده کنید (مانند hp کد معرف اسب بخار (به انگلیسی: horsepower) در جدول زیر) | ||||||
تراکم جمعیت | ||||||
یکان | (واژه اختصاری) | توضیحات | ترکیب | |||
سکنه در هر کیلومتر مربع | PD/sqkm | PD مخفف تراکم جمعیت (به انگلیسی: population density)میباشد.
|
| |||
در هر کیلومتر مربع | /sqkm | زمانی که واژهٔ سکنه نامناسب باشد. |
| |||
سکنه در هر هکتار | PD/ha |
| ||||
در هر هکتار | /ha |
| ||||
سکنه در هر مایل مربع | PD/sqmi | PD مخفف تراکم جمعیت (به انگلیسی: population density)میباشد.
|
| |||
در هر مایل مربع | /sqmi | زمانی که واژهٔ سکنه نامناسب باشد. |
| |||
سکنه در هر جریب فرنگی | PD/acre |
| ||||
هر جریب فرنگی | /acre |
| ||||
جستارهای وابسته
- دستگاه واحدهای سانتیمتر-گرم-ثانیه
منابع
- ↑ دستگاه بینالمللی یکاها برابر مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی به جای Système international d’unités در فرانسه است. «فرهنگ واژههای مصوّب فرهنگستان: 1376 تا 1385، بخش لاتین». فرهنگستان زبان و ادب فارسی. ص. ۱۱۷. بایگانیشده از اصلی در ۱۲ مه ۲۰۱۲. دریافتشده در ۲۲ فوریه ۲۰۱۲.
- ↑ «مذاکرات جلسه ۵۲ دوره پنجم مجلس شورای ملی هشتم شهریور ۱۳۰۳». بایگانیشده از اصلی در ۲۳ ژانویه ۲۰۲۱. دریافتشده در ۶ مارس ۲۰۲۰.
- ↑ «مذاکرات جلسه ۱۱۳ دوره پنجم مجلس شورای ملی ۲۸ جدی ۱۳۰۳». بایگانیشده از اصلی در ۱۴ مه ۲۰۲۱. دریافتشده در ۶ مارس ۲۰۲۰.
- ↑ «مذاکرات جلسه ۱۳۴ دوره پنجم مجلس شورای ملی یازدهم حوت ۱۳۰۳». بایگانیشده از اصلی در ۲۹ اكتبر ۲۰۲۰. دریافتشده در ۶ مارس ۲۰۲۰.
- ↑ «مذاکرات جلسه ۱۷۱ دوره پنجم مجلس شورای ملی سوم خرداد ۱۳۰۴». بایگانیشده از اصلی در ۲۶ اكتبر ۲۰۲۱. دریافتشده در ۲۱ اكتبر ۲۰۲۲.
- ↑ «مذاکرات جلسه ۱۲۶ دوره هشتم مجلس شورای ملی هجدهم دی ۱۳۱۱». بایگانیشده از اصلی در ۲۵ اكتبر ۲۰۲۱. دریافتشده در ۲۱ اكتبر ۲۰۲۲.
- ↑ [سازمان انرژی اتمی ایران «امضای پیمان متر در ایران»]. وزارت امور خارجه سند امضای پیمان متر. ۱۹۷۵.
- The NIST Reference on Constants, Units and Uncertainty. «Essentials of the SI: Base & derived units». دریافتشده در ۲۱ دسامبر ۲۰۰۷.
- Russ Rowlett. "Base Units of the International System (SI)" بایگانیشده در ۲ آوریل ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine. How Many? A Dictionary of Units of Measurement. University of North Carolina at Chapel Hill. October 7, 2002.
- مبانی فیزیک جلد اول
- هالیدی - رابرت رزینگ