جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران

در سال ۱۸۷۶ میلادی یا ۱۲۵۴ تا ۱۲۵۵ شمسی، دولت عثمانی، به جای نشان صلیب سرخ، از پرچم عثمانی و علامت هلال استفاده کرد. بعدها بسیاری از کشورهای اسلامی، هلال را به عنوان نشان جمعیت ملی امداد و نجات خود بکار بردند. دولت ایران در سال ۱۹۸۰ میلادی یا ۱۳۵۸ تا ۱۳۵۹ شمسی نیز این نشان را به جای نشان شیر و خورشید سرخ پذیرفت.

از انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ تا امروز

پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷، تغییرات وسیعی در ساختار، ماهیت و وظایف جمعیت به‌وجود آمد. نخستین تغییر اساسی ساختار جمعیت پس از انقلاب، تفکیک مراکز بهداشتی-درمانی از جمعیت بود. بر اساس مصوبه دولت موقت، در اسفند ۱۳۵۷، کلیه موسسات درمانی و بهداشتی شامل ۲۲۴ بیمارستان، ۱۷۳ درمانگاه مستقل و مرکز اورژانس، ۷۷ اندرزگاه، ۱۵ مرکز مستقل انتقال خون و ۳۰ مرکز آموزش پرستاری، مامایی، بهیاری و پزشکی به همراه چندین پرورشگاه و خانه کودک، از جمعیت منفک و با حفظ مالکیت جمعیت به وزارت بهداری و بهزیستی وقت انتقال یافت. این مصوبه باعث تغییر سیاست‌های کلی جمعیت و توقف تمامی فعالیت‌های درمانی و حمایتی آن شد. همچنین بر پایهٔ مصوبه‌های بعدی هیئت دولت، مراکز مختلف پژوهشی-حمایتی جمعیت به وزارت بهداری واگذار شدند و برخی از امکانات ترابری هوایی و دریایی از جمله هواپیماهای جمعیت به سایر نهادها واگذار شد. در سال‌های آغازین انقلاب، بسیاری از اموال و املاک جمعیت به بهانه تشابه ظاهری نشان جمعیت با آرم شاهنشاهی و با استدلال وابستگی جمعیت به رژیم پیشین، توسط نهادهای گوناگون تصرف شدند. پس از این تغییرات، نخستین اساسنامه جمعیت هلال احمر در سال ۱۳۵۹ به تصویب رسید. در اوایل سال ۱۳۵۹ دکتر علی بهزادنیا با به عهده گرفتن مسئولیت جمعیت، تا حد امکان به بازسازی دوباره ساختار آن پرداخت. در دی ۱۳۶۲ برابر ماده واحده مصوب مجلس شورای اسلامی، عنوان جمعیت به «جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران» تغییر یافت.

دولت ایران در سال ۱۳۰۱ جمعیت ملی خود را تأسیس کرد، ولی به جای استفاده از نشان صلیب سرخ یا هلال‌احمر علامت شیر و خورشید سرخ را به عنوان نشان جمعیت خود انتخاب کرد. علامت شیر و خورشید در کنفرانس ژنو در سال ۱۹۲۹ به عنوان نشان سوم مورد حمایت بین‌المللی، به تصویب رسید. از آن پس ۳ نشان صلیب سرخ، هلال‌احمر و شیر و خورشید سرخ به عنوان نشانه‌های رسمی و بین‌المللی شناخته شدند و نهایتاً در متن کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو مصوب ۱۹۴۹ به عنوان نشان‌های ۳ گانهٔ بین‌المللی که تحت حمایت حقوق بین‌الملل بشردوستانه قرار دارد به تصویب رسید.

پس از انقلاب ۱۳۵۷ و در سال ۱۳۵۹، دولت ایران با ارسال نامه‌ای به دولت سوئیس به عنوان امین و نگاهدارنده قراردادهای چهارگانه ژنو، اعلام کرد که استفاده از شیر و خورشید سرخ را به حالت تعلیق درآورده و به جای آن از نشان هلال‌احمر استفاده خواهد کرد.

جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران دارای چندین واحد زیرمجموعه می‌باشد:

شوراها

• شورای عالی جمعیت هلال احمر
• شورای مدیران

ستاد

• ستاد جمعیت هلال احمر
• حوزه نمایندگی ولی فقیه در جمعیت هلال احمر
• حوزه دبیرکل جمعیت هلال احمر
• شرکت سرمایه‌گذاری هلال
• روزنامه شهروند
• جمعیت‌های هلال احمر استانی

سازمان‌ها

• سازمان امداد و نجات
• سازمان داوطلبان
• سازمان جوانان
• سازمان تدارکات پزشکی

معاونت‌ها

• معاونت توسعه منابع انسانی و پشتیبانی
• معاونت حقوقی و امور مجلس
• معاونت امور بین‌الملل
• معاونت آموزش، پژوهش و فناوری
• معاونت بهداشت، درمان و توانبخشی

شرکت‌ها و مراکز

• مرکز پزشکی حج و زیارت
• مؤسسه آموزش عالی هلال ایران
• شرکت نساجی هلال ایران
• بیمارستان نورافشار
• مجتمع هلال ایران
• شرکت تجهیزات پزشکی هلال
• شرکت داروسازی سها

مدیرعامل‌ها، رؤسا و سرپرست‌های موقت جمعیت عبارتند از:

• حسن خطیبی (۱۳۲۷–۱۳۵۷)
• کاظم سامی (۱۳۵۷–۱۳۵۹)
• علی بهزادنیا (۱۳۵۹–۱۳۶۰)
• سید حسن فیروزآبادی (۱۳۶۰–۱۳۶۲)
• سیف‌الله وحید دستجردی (۱۳۶۲–۱۳۷۸)
• احمدعلی نوربالا (۱۳۷۸–۱۳۸۴)
• سید مسعود خاتمی (۱۳۸۴–۱۳۸۹)
• ابوالحسن فقیه (۱۳۸۹–۱۳۹۲)
• محمد فرهادی (شهریور ۱۳۹۲- دی ۱۳۹۳)
• امیرمحسن ضیایی استرآبادی (دی ۱۳۹۳ - مهر ۱۳۹۶)
• علی‌اصغر پیوندی (مهر ۱۳۹۶ - آذر ۱۳۹۸)
• کریم همتی (اسفند ۱۳۹۸ - آبان ۱۴۰۰)
• پیرحسین کولیوند (آبان ۱۴۰۰ تاکنون)

داخلی

• حوادث طبیعی مانند: سیل، زلزله، توفان، گردباد، و…
• حوادث انسان ساخت مانند: جنگ، اغتشاشات شهری، آوارگی، شکست سدها، حوادث جاده ای، ریلی و هوایی و دریایی

بین‌المللی

• سیل ۲۰۱۰ پاکستان
• سونامی ژاپن (۲۰۱۱)
• قحطی ۲۰۱۱ شاخ آفریقا
• جنگ سوریه۱۳۹۶

• سازمان مدیریت بحران کشور
• سازمان بهزیستی ایران
• بخش دولتی

• حاتمی و همکاران، حسین (۱۳۸۳)، کتاب جامع بهداشت عمومی (جلد اول)، تهران: انتشارات ارجمند، شابک ۹۶۴۵۸۵۵۸۲۹-امیرطاهاصبا

• وبگاه رسمی
• کانون هلال احمر