زیست‌شناسی تکوینی

فرایندهای اصلی درگیر در تکوین رویان حیوانات بدین قرارند: الگوسازی بافت (از طریق تمایز ناحیه ای و تمایز سلولی الگودار)؛ رشد بافت و ریخت‌زایی بافت.

• تمایز ناحیه ای اشاره به فرایندهایی دارد که در یک توپ یا صفحه از سلول‌ها (که در وهله اول مشابه همدیگر اند) الگوهای فضایی ایجاد می‌کنند. تمایز ناحیه ای اغلب شامل کنش تعیین گران سیتوپلاسمی هستند که در بخشی از تخم بارور شده قرار دارند. همچنین سیگنال‌های القایی که از مراکز سیگنال‌دهی درون رویانی منتشر می‌گردند نیز در تمایز ناحیه ای دخیل اد. مراحل اولیه تمایز ناحیه ای منجر به تولید سلول‌های تمایز یافته کارا نمی‌گردد، بلکه جمعیت‌های سلولی تشکیل می‌گردند که کار اصلیشان تکوین ناحیه ای خاص، یا بخشی از یک اندام است. این نوع تمایز توسط ترکیباتی از فاکتورهای رونویسی تعریف شده‌اند.
• تمایز سلولی به‌طور خاص به تشکیل انواع سلول‌های عملکردی چون عصبی، عضلانی، ترشحی مخاطی و … مربوط می‌شود. سلول‌های تمایز یافته شامل مقادیر زیادی از انواع پروتئین‌های تخصص یافته مربوط به عملکرد سلولی می‌باشند.
• ریخت‌زایی به فرایند ایجاد شکل سه بعدی اطلاق می‌گردد. این فرایند عمدتاً شامل حرکات هماهنگ صفحات سلولی و سلول‌های منفرد می‌باشد. ریخت‌زایی جهت تشکیل لایه‌های زایا در مراحل اولیه رویانی (اکتودرم، مزودرم و اندودرم) و ساخت سازه‌های پیچیده طی تکوین اندام‌ها، اهمیت دارد.
• رشد بافتی هم شامل افزایش در حجم کلی بافت شده، و هم رشد افتراقی بخش‌هایی (رشدسنجی) که به ریخت‌زایی کمک می‌کنند. رشد اغلب از طریق تکثیر یاخته ای صورت گرفته، اما ممکن است از طریق تغییر اندازه یاخته ای یا ته‌نشینی مواد بیرون یاخته‌ها نیز صورت پذیرد.

تکوین گیاهان شامل فرایندهای مشابه با تکوین حیوانی است. با این حال، یاخته‌های گیاهی اغلب سیار نیستند و بنابراین ریخت زایی در آنها ا طریق رشد افتراقی و بدون حرکت سلولی صورت می‌گیرد. همچنین، سیگنال‌های القایی و ژن‌های درگیر در گیاهان متفاوت از ژن‌های کنترل‌کننده تکوین حیوانیست.