زبان‌های رتی-رومی
زبان رتی-رومانی یا رتی-رومی یک سلسله زبان بهم پیوسته رومی تبار هستند که در شمال ایتالیا و مناطقی از سوییس و فرانسه رواج دارد. نام این زبان از ریشه راتیا گرفته شده که نام استانی در امپراتوری روم بوده‌است.
گویش‌ها و زیرشاخه‌ها
زبان رتی-رومی که در دوره قرون وسطی در اروپا رایج بوده دارای گویش‌ها و زیرشاخه‌های متعددی می‌باشد.
- زبان فریولی که در ایتالیا رایج است.
- زبان لادین که در ایتالیا رایج است.
- زبان رومانش که در سوییس مقام زبان رسمی را دارد و لهجه‌های متعددی را بشرح زیر شامل می‌شود:
- لهجه پوتر
- لهجه سورمیران
- لهجه سورسیلوان
- لهجه والادر
- لهجه سوتسیلوان
- گونه ادبی رومی-گریشون
زبان‌های مرتبط با رتی رومانی
زبان‌های رتی رومی دارای شباهت‌ها و همبستگی‌ها زیادی با زبان‌های فرانسه، فرنک کومتو، اکسیتان، لومبارد، پیدمونتی، ایستریوت و زبان ونتی را نشان می‌دهند و ریشه لغات این زبان عمدتاً مشترک می‌باشد.
| فارسی | لهجه سورسلوان | لهجه سوتسلوان | لهجه سورمیران | لهجه پوتر | لهجه والادر | گونه رومی-گریشون | زبان فریولی | لادین | زبان لاتین | ایتالیایی |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| طلا | aur | or | or | or | or،aur،ar | aur | aur | or | aurum | oro |
| سخت | dir | dir | deir | dür | dür | dir | dûr | dur | durus | duro |
| چشم | egl | îl | îgl | ögl | ögl | egl | voli | ocel | oculus | occhio |
| سبک، آسان | lev | leav | lev | liger | leiv | lev | lizêr | lizer | levis | lieve |
| سه | treis | tres | treis | trais | trais | trais | trê | trei | tres | tre |
| برف | neiv | nev | neiv | naiv | naiv | naiv | nêf | neu | nix (acc.: nivem) | neve |
| چرخ | roda | roda | roda | rouda | rouda | roda | ruede | rueda | rota | ruota |
| خانه | casa | tgeasa | tgesa | chesa | chasa | chasa | cjase | ciasa | casa | casa |
| سگ | tgaun | tgàn | tgang | chaun | chan | chaun | cjan | ciagn | canis | cane |
| پایه | comba | tgomba | tgomma | chamma | chomma | chomma | gjambe | giamba | gamba | gamba |
| مرغ | gaglina | gagliegna | gagligna | gillina | giallina | giaglina | gjaline | gialina | gallina | gallina |
| گربه | gat | giat | giat | giat | giat | giat | gjat | giat | catus | gatto |
| همه | tut | tut | tot | tuot | tuot | tut | dut | tut | totus | tutto |
| من | jeu | jou | ja | eau | eu | jau | jo | mi | ego | io |