زبان‌های آفروآسیایی
زبان‌های آفروآسیایی (به انگلیسی: Afroasiatic languages) یا آفریقایی-آسیایی که در گذشته به حامی-سامی (به انگلیسی: Hamito-Semitic) معروف بود، یک خانوادهٔ زبانی بزرگ با حدود ۳۰۰ زبان و گویش مرتبط می‌باشد. طبق برآورد اتنولوگ که در سال ۲۰۰۹ میلادی انجام شد آفروآسیایی شامل حدود ۳۰۰ (و یا بیشتر) زبان و گویش زنده می‌باشد. آفروآسیایی عمدتاً شامل زبان‌هایی می‌شود که در خاورمیانه، شمال آفریقا، شاخ آفریقا و بخش‌هایی از منطقهٔ ساحل صحرا به آن زبان‌ها صحبت می‌کنند.
| آفروآسیایی | |
|---|---|
| پراکنش: | مالت، شاخ آفریقا، شمال آفریقا، ساحل صحرا، آسیای غربی |
| تبار: | یکی از خانواده‌های زبانی جهان |
| نیا: | نیاآفروآسیایی |
| زیرگروه‌ها: | |
| ایزو ۲–۶۳۹ / ۵ | afa |
| گلاتولوگ | afro1255 |
پراکندگی زبان‌های آفروآسیایی | |
زبان‌های آفروآسیایی زبان مادری بیش از ۵۰۰ میلیون نفر است که بعد از خانواده‌های هندواروپایی، چینی-تبتی و نیجر-کنگو چهارمین خانوادهٔ بزرگ زبانی دنیا است. این خانواده دارای شش شاخه زبان‌های بربری، چادی، کوشی، مصری، اوموتی و سامی است. در حال حاضر گسترده‌ترین زبان آفروآسیایی و در عین حال گسترده‌ترین زبان شاخهٔ سامی این خانوادهٔ زبانی، زبان عربی است که شامل زبان عربی معیار و سایر گویش‌های آن می‌شود. زبان عربی در حال حاضر حدود ۳۱۳ میلیون گویشور دارد که منطقهٔ جغرافیایی پراکنش آن‌ها غرب آسیا، شمال آفریقا، شاخ آفریقا و مالت می‌باشد.
خانواده آفروآسیایی علاوه بر زبان‌های امروزی، شامل چندین زبان باستانی بااهمیت همچون مصری (که خود یک شاخه مجزا از این زبان را می‌سازد)، اکدی، عبری توراتی و آرامی باستان است که همه از شاخه سامی هستند. هنوز توسط زبان‌شناسان تاریخی در مورد وطن زبانی آفروآسیایی و زمان پدیداری نیازبان نیاآفروآسیایی به توافق نرسیده‌اند. مکان‌های پیشنهادی شامل شاخ آفریقا، شمال آفریقا، شرق صحرای بزرگ و شام هستند.
پراکندگی و شاخه‌ها
دانشمندان به‌طور کلی خانواده زبان‌های آفروآسیایی را شامل پنج شاخه زیر می‌دانند، در مورد شاخه اوموتی اختلاف وجود دارد:
شاخه زبان‌های اوموتی بحث‌برانگیزترین عضو خانواده آفروآسیایی است، زیرا شکل‌های دستوری که زبان‌شناسان بیشترین وزن را در دسته‌بندی زبان‌ها در خانواده به آن‌ها اختصاص می‌دهند در این شاخه یا وجود نداند یا به‌طور واضح ناپایدار هستند. گروهی از زبان‌شناسان آن‌ها را شاخه‌ای مستقل از آفروآسیایی، گروهی به عنوان زیرگروه کوشی و گروه دیگری به عنوان خانواده‌ای مستقل از آفروآسیایی در نظر می‌گیرند.
مردم‌شناسی
زبان‌های آفروآسیایی که به‌طور گسترده صحبت می‌شوند به ترتیب جمعیت عبارتند از:
- عربی (سامی)، پرگویشورترین زبان آفروآسیایی با بیش از ۳۰۰ میلیون گویشور بومی.
- هوسه (چادی)، زبان رایج در شمال نیجریه و جنوب نیجر، با بیش از ۴۰ میلیون گویشور بومی و ۲۰ میلیون گویشور زبان دوم در غرب آفریقا و ساحل صحرا.
- اورومو (کوشی)، رایج در اتیوپی و کنیا با ۳۴ میلیون گویشور
- امهری (سامی)، رایج در اتیوپی با ۲۵ میلیون گویشور در کنار میلیون‌ها گویشور زبان دوم.
- سومالیایی (کوشی)، زبان ۱۶ میلیون نفر در سومالی، جیبوتی، شرق اتیوپی و شمال شرق کنیا.
- عفار (کوشی)، زبان ۷٫۵ میلیون نفر در اتیپوتی، جیبوتی و اریتره.
- تشلیحت (بربری)، زبان ۷ میلیون نفر در مراکش.
- تیگرینیا (سامی)، زبان ۶٫۹ میلیون نفر در اتیوپی و اریتره
- قبایلی (بربری)، زبان ۵٫۶ میلیون نفر در الجزایر.
- عبری (سامی)، زبان ۹ میلیون نفر (۵ میلیون بومی ۴ میلیون زبان دوم) در اسرائیل و در میان جوامع یهودی؛ زبان مقدس یهودیت و سامری‌ها.
- آمازیغ اطلس میانی (بربری)، زبان ۴٫۶ میلیون نفر در مراکش.
- تریفیت (بربری)، زبان ۴٫۲ میلیون نفر در مراکش.
- زبان‌های گوارگی (سامی)، گروهی از زبان‌ها با ۲ میلیون سخنگو در اتیوپی.
- مالتی (سامی)، زبان نیم میلیون نفر در مالت، نواده عربی کلاسیک و زبانی مستقل از عربی، تاثیرپذیری بسیار از زبان‌های رومی و نوشته شده به خط لاتین حداقل از قرن ۱۴ میلادی.
- آرامی نو آشوری (سامی)، گونه‌ای از زبان‌های آرامی نو، زبان ۵۰۰٬۰۰۰ نفر در جوامع آشوری.
مقایسه واژگان
جدول زیر نمونه‌ای از اشتراکات زبان‌های آفروآسیایی است.
| نیاآفروآسیایی | معنی | بربری | چادی | کوشی | مصری | اوموتی | سامی |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| *ʔab | پدر | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ||
| (ʔa-)bVr | گاو نر | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ||
| (ʔa-)dVm | قرمز، خون | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | |
| *(ʔa-)dVm | زمین، مزرعه، خاک | ✔ | ✔ | ||||
| ʔa-pay- | دهان | ✔ | ✔ | ✔ | |||
| ʔigar/ *ḳʷar- | خانه، محوطه | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | |
| *ʔil- | چشم | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ||
| (ʔi-)sim- | نام | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ||
| *ʕayn- | چشم | ✔ | ✔ | ||||
| *baʔ- | رفتن | ✔ | ✔ | ✔ | |||
| *bar- | پسر | ✔ | ✔ | ✔ | |||
| *gamm- | یال، ریش | ✔ | ✔ | ✔ | |||
| *gVn | گونه، چانه | ✔ | ✔ | ||||
| *gʷarʕ- | گلو | ✔ | ✔ | ✔ | |||
| *gʷinaʕ- | دست | ✔ | ✔ | ||||
| *kVn- | همسر | ✔ | ✔ | ✔ | |||
| *kʷaly | کلیه | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ||
| *ḳa(wa)l-/ *qʷar- | گفتن، خواندن | ✔ | ✔ | ||||
| *ḳas- | استخوان | ✔ | ✔ | ✔ | |||
| *libb | قلب | ✔ | ✔ | ✔ | |||
| *lis- | زبان | ✔ | ✔ | ✔ | |||
| *maʔ- | آب | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ||
| *mawVt- | مردن | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ||
| *sin- | دندان | ✔ | ✔ | ✔ | |||
| *siwan- | دانستن | ✔ | ✔ | ✔ | |||
| *inn- | من، ما | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ||
| *-k- | تو | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ||
| *zwr | دانه | ✔ | ✔ | ||||
| *ŝVr | ریشه | ✔ | ✔ | ||||
| *šun | خواب | ✔ | ✔ |
جستارهای وابسته
- زبان‌های هندواروپایی
- زبان‌های آفریقا
- زبان‌های آسیا
- زبان‌های اروپا
- زبان‌های نوستراتیک
منابع
- ↑ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). "Afro-Asiatic". Glottolog 2.2. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
- ↑ Katzner, Kenneth (2002). The Languages of the World. Routledge. p. 27. ISBN 978-1-134-53288-9. Retrieved 20 December 2017.
- ↑ "Browse by Language Family". ethnologue.com. Retrieved 14 April 2018.
- ↑ "Summary by language family". ethnologue.com. اتنولوگ. Retrieved 14 April 2018.
- ↑ "Arabic". ethnologue.com. اتنولوگ. Retrieved 14 April 2018.
- ↑ Sands, Bonny (2009). "Africa's Linguistic Diversity". Language and Linguistics Compass. 3 (2): 559–580. doi:10.1111/j.1749-818x.2008.00124.x.
- ↑ "Hausa". ethnologue.com. Retrieved 14 April 2018.
- ↑ "Amharic". Ethnologue (به انگلیسی). Retrieved 16 August 2018.
- ↑ "Somali". Ethnologue (به انگلیسی). Retrieved 16 August 2018.
- ↑ "Afar". Ethnologue (به انگلیسی). Retrieved 16 August 2018.
- ↑ "Tachelhit". Ethnologue (به انگلیسی). Retrieved 16 August 2018.
- ↑ "Tigrigna". Ethnologue (به انگلیسی). Retrieved 16 August 2018.
- ↑ "Kabyle". Ethnologue (به انگلیسی). Retrieved 16 August 2018.
- ↑ Dekel, Nurit (2014). Colloquial Israeli Hebrew: A Corpus-based Survey. De Gruyter. ISBN 978-3-11-037725-5.
- ↑ "Tamazight, Central Atlas". Ethnologue. Retrieved 18 October 2017.
- ↑ "Tarifit". Ethnologue (به انگلیسی). Retrieved 16 August 2018.
- ↑ "one Gurage language". Ethnologue (به انگلیسی). Retrieved 28 September 2018.
- ↑ Lıngwa u lıngwıstıka. Borg, Karl. Valletta, Malta: Klabb Kotba Maltin. 1998. ISBN 99909-75-42-6. OCLC 82586980.
- ↑ "Assyrian Neo-Aramaic". Ethnologue (به انگلیسی). Retrieved 19 June 2019.
Wikipedia contributors, "Afro-Asiatic languages," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Afro-Asiatic_languages&oldid=196510364 (accessed March 7, 2008).
پیوند به بیرون
- Afro-Asiatic at the Linguist List MultiTree Project
- Afro-Asiatic and Semitic genealogical treesshort annotations of the talks given there
- The prehistory of a dispersal: the Proto-Afrasian (Afroasiatic) farming lexicon
- Once More About Glottochronology And The Comparative Method: The Omotic-Afrasian case
- Root Extension And Root Formation In Semitic And Afrasian
- Akkadian-Egyptian lexical matches
- A comparison of Orel-Stolbova's and Ehret's Afro-Asiatic reconstructions
- "Is Omotic Afro-Asiatic?"
- NACAL
- Afro-Asiatic webpage