رضاقلی‌میرزا ظلی
رضاقُلی‌میرزا ظِلّی (زاده ۱۲۸۵ خورشیدی تهران - درگذشته ۲۳ بهمن ۱۳۲۴) خواننده و استاد موسیقی سنتی ایرانی بود. ظلی در آواز از شاگردان اقبال‌آذر و عارف قزوینی بود. برخی از آثار وی در سال ۱۳۱۱ و ۱۳۱۲ شمسی به کوشش آقای دکتر ساسان سپنتا به شیوه‌ی آنالوگ بر نوار ریل مغناطیسی ضبط شده است.
| رضاقُلی‌میرزا ظِلّی | |
|---|---|
رضاقلی‌میرزا ظِلّی | |
| اطلاعات پس‌زمینه | |
| زاده | ۱۲۸۵ خورشیدیتهران |
| درگذشته | ۲۳ بهمن ۱۳۲۴ (۳۹ سال)تهرانبیماری سل |
| ژانر | موسیقی سنتی |
| استاد(ها) | علی‌قلی‌میرزا اقبال‌آذر عارف قزوینی |
زندگینامه
رضاقُلی‌میرزا ظِلّی در سال ۱۲۸۵ خورشیدی به‌دنیا آمد. پدرش احمد میرزا ظلی از نوادگان علی میرزا ظل‌السلطان پسر فتحعلی شاه بود که هنگام کودکی وی درگذشت. رضاقلی زیر نظر برادر بزرگترش علی‌قلی‌میرزا پرورش یافت. هنگام تحصیل در دوره دوم متوسطه در اداره تلفن(مخابرات) استخدام شد و سپس به آموزگاری پرداخت. مدتی هم در مدرسه زرتشتیان تدریس کرد و سرانجام در بانک ملی استخدام شد. او از جوانی صدایی خوش داشت و برحسب اتفاق در رشت با عارف قزوینی آشنا شد. این آشنایی سبب شد تا ضمن بهره‌مندی از صدای عارف با دستگاه‌های موسیقی ایرانی آشنا شود. ظلی مدتی هم نزد اقبال آذر تعلیم آواز دید. شهرت ظلی در سال‌های پیرامون ۱۳۱۰ شمسی بود و به‌خاطر صدای خوش با چند تن از نوازندگان مشهور آن زمان آشنایی و همکاری هنری پیدا کرد.
آثار
او صفحهٔ گرامافونی با ارسلان درگاهی و احمد عبادی (سه‌تار) و ابوالحسن صبا (ویولن) و مشیر همایون شهردار (پیانو) ضبط کرده‌است.
از جمله آوازهای او آواز اصفهانش است که محمدرضا لطفی در بروشور آلبوم بازسازی‌اش از این آواز دربارهٔ آن نوشته‌است: «این آواز در دورهٔ خودش یکی از آوازهای مورد توجه عام و خاص بود و تا به امروز، بیشتر خوانندگان مانند بنان و شجریان متاثر از آن بوده و هستند.»
به عقیده بسیاری از صاحب‌نظران رضاقلی‌میرزا ظلی یکی از خوانندگانی است که در آوازهایش بهترین تحریرها را ارائه داده‌است.
به‌رغم عمر کوتاهی که داشت آثارش در حد خوانندگان درجه‌اولی چون طاهرزاده، قمرالملوک، اقبال‌آذر و ادیب خوانساری است.
درگذشت
ظلی در حدود سال ۱۳۱۶ خورشیدی به بیماری سل ریوی دچار شد و پزشکان او را از خوانندگی منع کردند و بنا به تجویز آنان مدتی به شیراز و همدان رفت. ظلی توصیه پزشکان را گاه نشنیده می‌گرفت و ناگزیر می‌خواند. در این مدت کنسرتی نیز همراه با تار علی‌اکبر شهنازی در تهران برگزار کرد. در دوره جنگ جهانی دوم بر اثر پیش‌روی بیماری سل جسم او بیش از پیش ضعیف شد و در زمستان ۱۳۲۴ بر اثر سرماخوردگی شدید در بیمارستان بانک ملی در تهران بستری شد و سرانجام در ۲۳ بهمن ۱۳۲۴ در ۳۹ سالگی درگذشت. پیکر این هنرمند بزرگ در امامزاده عبدالله ری مدفون است.
منابع
- ↑ «زندگینامه: رضا قلی میرزا ظلی (۱۲۸۵–۱۳۲۴)». بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۶ مارس ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۶ مارس ۲۰۱۹.
- ↑ «زندگینامه: رضا قلی میرزا ظلی (۱۲۸۵–۱۳۲۴)». همشهری آنلاین. ۲۰۱۲-۱۱-۰۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۲-۲۳.
- ↑ خالقی, روح‌الله. سرگذشت موسیقی ایران، جلد سوم. انتشارات ماهور.
- آواز اصیل ایرانی - رضاقلی‌میرزا ظلی بایگانی‌شده در ۱۰ ژوئیه ۲۰۱۵ توسط Wayback Machine
- ظلی رضاقلی میرزا - TakMezrab بایگانی‌شده در ۲۲ ژوئن ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine
پیوند به بیرون
- Asil Music - رضاقلی میرزا ظلی،احمد عبادی- شور - YouTube
- Asil Music - رضاقلی میرزا ظلی، پیانو مشیر همایون- چهارگاه - YouTube
- Asil Music - رضاقلی میرزا ظلی، پیانو مشیر همایون- همایون - YouTube