دروازه‌شیراز اصفهان

دروازه شیراز (نام امروزی میدان آزادی)، جنوبی‌ترین نقطه شهر اصفهان در قدیم بوده، که در انتهای چهار باغ بالا قرار گرفته بوده‌است. این محل در حقیقت محل پایان شهر و آغاز راه عبوری به جنوب کشور و شیراز بوده‌است که به همین دلیل دروازه شیراز خوانده شده‌است. در برابر آن دروازه تهران که آغاز راه شمال و تهران بوده‌است و دروازه دولت که محل تلاقی شهر با سامانه حکومتی بوده قرار دارند. امروزه به جای آن میدانی که «میدان آزادی» نامیده شده‌است، قرار دارد. دروازه‌شیراز در شمالِ غربِ هزارجریب، شمالِ شرقِ دانشگاه اصفهان و جنوبِ چهارباغ بالا است.

دروازه شیراز در محل تقاطع خیابان‌های چهارباغ و هزارجریب قرار گرفته و از سمت غرب و شرق به خیابان‌های دانشگاه و سعادت‌آباد مرتبط می‌شود.

مهم‌ترین همسایگی‌های آن دانشگاه علوم پزشکی در جنوب غربی و ورزشگاه انقلاب در شمال غربی است. در سمت شرق، بدنه‌های تجاری به سمت چهارباغ بالا و سعادت‌آباد کشیده شده‌است. در جنوب شرقی میدان، ساختمان تجاری-اداری سپهر با نمای شیشه‌ای بیش از سایر بناها شاخص است.

فضای میانی دروازه شیراز، از نظر هندسی، به شکل یک بیضی خفته با طول قطرهای ۱۲۰ متر در ۱۰۰ متر است. مساحت کل فضای میانی حدود ۹٬۲۵۰ متر مربع است. شیب عمومی زمین از شمال به سمت جنوب و اختلاف تراز آن حدود ۳ متر و ۶۰ سانتی‌متر است.

تندیس‌های شاه عباس، کاوه آهنگر و نماد ذوب آهن روزگاری در این میدان نصب بود که هر یک به دلیلی جابجا شدند. در سال ۱۳۹۷َ، تندیس کاوه آهنگر دیگربار در میدان آزادی (دروازه شیراز) شهر اصفهان قرار گرفت.

از سال ۱۳۸۴ ساخت ایستگاه متروی دروازه شیراز (آزادی) توسط سازمان قطار شهری اصفهان و طراحی مهندسین مشاور آمود انجام شد و سطح میدان برای ساخت مترو مدتی طولانی تبدیل به کارگاه ساختمانی بود که در نهایت با راه‌اندازی ایستگاه مترو در زیر میدان، فضای سبز و مجسمه کاوه مجدداً در سال 1397 به شهر بازگردانده شد. ایستگاه مترو دروازه شیراز، یک ایستگاه تقاطعی است که در محل تلاقی خطوط یک و سه متروی اصفهان قرار می‌گیرد. باغ هزار جریب نقطه انتهایی باغ‌های صفوی بوده که مرکز آن میدان فعلی دروازه شیراز می‌شده. همان محلی که مجسمه شاه عباس قرار داشته و بعدتر مجسمه کاوه آهنگر. به تبع فضاهای شهری تاریخی، راسته حرکتی از چهارسمت میدان به صورت ارگانیک به چهار چهارسوی روباز می‌رسد که مفصل حرکتی به سوی بلیط‌فروشی است. خود بلیط‌فروشی که با محور خط ۳ به دو نیم‌کره شمالی و جنوبی تقسیم شده، محل اصلی تلاقی حرکت‌هاست. از پیاده‌هایی که از چهارسمت آمده‌اند و به پایین حرکت می‌کنند تا به مقصدشان در چهار سمت شرق و غرب و شمال و جنوب ایستگاه بروند. کل ایستگاه یک مفهوم فضای شهری‌ست که باید محل باکیفیتی برای شهروندان باشد. چهار ورودی در هر سمت میدان با چهار حیاط مربع شکل ۱۰x۱۰ در هرسمت در مسیر دسترسی، به نشانه چهاربخش باغ تاریخی، آسمان را به داخل ایستگاه آورده و با تغییر رنگ کاشی کتیبه، چهار فصل را در چهار سمت میدان نمایش می‌دهد تا به شناخت حس مکان هریک کمک کند. در طراحی ایستگاه توجه به مفهوم معماری ایرانی و سیر حرکتی از فضای باز بیرون به فضاهای نیمه بازی و فضاهای مکث مدنظر قرار گرفته و با استفاده از ۴ فضای روباز در مسیر حرکت در محل ارتباط به بلیط فروشی، همچون چارسوهای بازار جهت حرکت مسافران تعریف شده‌است.