جیرنده

نام بومی این شهر در تاتی، جیرین دیه می باشد؛ و ده زیرین معنی می شود: جیرین = زیرین + دیه = ده

این منطقه دارای آب و هوای معتدل کوهستانی است. در ارتفاع بیش از ۱٬۳۷۷ متری از سطح آب‌های آزاد واقع است. از شمال به جنگل‌های راش و از غرب به جنگل‌های کاج (به تاتی: اروس) و از جنوب به باغستان‌ها مشرف می‌شود.

مردم جیرنده به گویش رودباری سخن می گویند. مردم جیرنده به زبان تاتی گپ می‌زنند.

آمیزش قومی این شهر از سه تبار است:

• خانان : ایشان خان‌های کُردکُرمانج منطقه عمارلو و فرزند ولی خان عمارلو می‌باشند. با سکونت ولی خان و فرزندانش، جیرین دیه مرکز اداری کردهای کرمانج ایل عمارلو و منطقه عمارلو شناخته شد.
• جلالیان
• شیخان: افراد معتمد و مومنی بودند که امور آموزشی و دبیری عمارلو بر عهده ایشان بود.

جمعیت جیرنده براساس سرشماری اولیه ۱۳۹۰، ۲٬۵۸۴ نفر اعلام شده‌است.

محله‌های قدیمی جیرنده عبارت‌اند از:

• خیاطیه محله
• نوروزخانیه محله
• محمدخانیه محله
• حیدرخانیه محله
• رضاکیه محله
• غلامعلیه محله
• میانه کوشک
• میشینان
• تَکیَّه
• سیاه چاله
• داماشیه محله
• گر محله

بعد از زلزله رودبار، جیرنده به سه فاز تقسیم شد.

• کوله سر ها: تا مدت‌ها پس از ورود اسلام به ایران به دلیل کوهستانی بودن همچونان کیش باستانی خود، مهرپرستی را پاس می‌داشتند. آتش نزد ایشان از احترام ویژه‌ای برخوردار بوده‌است و برای پاسداری از آتش جایگاه‌های آتشی با نام کوله سر در چند نقطه شهر برپا بوده‌است که امروزه آثاری از آن برپاست. کوله سرها تا پیش از برپایی سلسله پهلوی کاربری پخش آتش برای منطقه عمارلو بر عهده داشته‌است.
• حمام قدیمی جیرنده

• حمام قدیمی جیرنده؛ ساخته شده در زمان شاه عباس صفوی

• حمام ساخته شده در زمان شاه عباس صفوی

• باغهای جیرنده در نوروز

• جیرنده از بالای کوه دوبرارکان

• نمای باغی در جیرنده