گویش رودباری
گویش رودباری در شهرستان رودبار استان گیلان تکلم می شود. گویش رودباری در دستهبندی جدیدی با عنوان تاتی مانندها «tatoid» قرار گرفته ادست که گویشی از زبان تاتی میباشد. گویشهای تاتی گونه در اصل زبان تاتی بودند که به دلیل تأثیرات شدید زبانهای کاسپین و زبان فارسی تمام ویژگیهای زبان تاتی را از دست دادهاند. اتنولوگ گویش رودباری را گویشی از زبان تاتی بیان میکند اما در مدخل زبان گیلکی چند لهجه یا زیرگویش برای گیلکی تعیین میکند که رودباری یکی از آنها است. به اعتقاد دونالد استیلو گویش رودباری زیرمجموعه زبان تاتی باشد. در گلاتولوگ گویش رودباری زیر مجموعه زبانهای گیلکی-رودباری در نظر گرفته شده است. گیلکی با گویش رودباری در جنوب گیلان، در رستمآباد، رودبار، منجیل و لوشان و ... رایج است. دکتر ایوب رسایی، رودباری را همراه با رشتی و فومنی به عنوان زیر مجموعههای گویش غربی زبان گیلکی دستهبندی میکند. به اعتقاد دونالد استیلو گویش رودباری ممکن است زیرمجموعه زبان تاتی باشد که تحت تاثیر شدید زبان گیلکی قرار گرفته است. احسان یار شاطر گویش رودباری را گویشی از زبان تاتی می داند و از شاخه تاتی جنوبی و دستهٔ ششم (رودبار، الموت و کوپایه) می داند. لوکوک گویش آذری را که تاتی نامیده می شود به پنج دسته تقسیم نموده است که دسته پنجم را گویش جنوب شرقی نامیده است که دو گویش رودباری و الموتی را جز آن قرار داده است. مرتضی نصفت گویش رودباری را در دسته الموتی و زیر مجموعه گویش های کاسپین آورده است. طبق نظر دونالد استیلو گویشهای رودباری و طالقانی دسته بندی جدیدی را با عنوان تاتی مانندها «tatoid» تشکیل میدهند. گویشهای تاتی مانند در اصل زبان تاتی بودند که به دلیل تاثیرات شدید زبانهای کاسپین و زبان فارسی تمام ویژگی های زبان تاتی را از دست دادهاند.
رودباری | |
---|---|
زبان بومی در | ایران استان گیلان |
هندواروپایی
| |
الفبای فارسی | |
کدهای زبان | |
ایزو ۳–۶۳۹ | – |
محدوده جغرافیایی
گویش رودباری در شهرستان رودبار استان گیلان گویش می شود.
دستور زبان
ضمایر
در گویش رودباری ضمیر سه حالت دارد: فاعلی، مفعولی و ملکی.
ضمیر | ۱ مفرد | ۲ مفرد | ۳ مفرد | ۱ جمع | ۲ جمع | ۳ جمع |
---|---|---|---|---|---|---|
فاعلی، رودباری (انبوه) | man | to | u | amâ | šemâ | ošân/išân |
مفعولی، رودباری (انبوه) | man | ti | oni | amâ | šemâ | ošon |
ملکی، رودباری (انبوه) | mi/mini | ti | oni | ame | šeme | ošâni |
شناسه
در زبان فارسی دو دسته شناسه داریم: گذشته و حال. در گویش رودباری نیز دو دسته شناسه داریم: گذشته و حال. (نمونه زیر بر اساس گویش رودباری روستا انبوه تنظیم شدهاست)
شناسه | ۱ مفرد | ۲ مفرد | ۳ مفرد | ۱ جمع | ۲ جمع | ۳ جمع |
---|---|---|---|---|---|---|
شناسه ماضی (با ستاک مختوم به صامت) | om | i | â/∅ | im | in | end |
شناسه ماضی (با ستاک مختوم به مصوت) | âm | a | ∅ | am | an | and |
شناسه مضارع (با ستاک مختوم به صامت) | om | i | a/e/u | im | in | end |
شناسه مضارع (با ستاک مختوم به مصوت) | âm | a | a/â/u | im | in | and |
صرف فعل
در جدول زیر فعل گرفتن (gitan) بر اساس گویش رودباری در زمانهای مختلف صرف میشود.(نمونه زیر براساس گویش رودباری روستا انبوه می باشد)
زمان/شخص | ۱ مفرد | ۲ مفرد | ۳ مفرد | ۱ جمع | ۲ جمع | ۳ جمع |
---|---|---|---|---|---|---|
گذشته ساده | bagitom | bagiti | bagit | bagitim | bagitin | bagitand |
گذشته کامل | bagita biâm | bagita bia | bagita be | bagita biam | bagita bin | bagita bian |
گذشته التزامی | gitâ bom | gitâ bi | gitâ bo | gitâ bim | gitâ bin | gitâ bond |
گذشته نقلی | gitâm | gita | gitia | gitam | gitin | gitand |
گذشته استمراری | gitom | giti | git | gitim | gitin | gitand |
گذشته در حال انجام | dakâre gitom | dakâre giti | dakâre git | dakâre gitim | dakâre gitin | dakâre gitand |
حال ساده/آینده | girom | giri | gira | girim | girin | girand |
حال در حال انجام | dakâre girom | dakâre giri | dakâre gira | dakâre girim | dakâre girin | dakâre girand |
حال التزامی | bagirom | bagiri | bagira | bagirim | bagirin | bagirand |
آینده | xâhâm bagirom | xâhi bagiri | xâhâ bagira | xâhim bagirim | xâhin bagirin | xâhand bagirand |
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ https://www.ethnologue.com/language/rdb
- ↑ سبزعلیپور، جهاندوست (۱۳۸۹). زبان تاتی: توصیف گویش تاتی رودبار. فرهنگ ایلیا. ص. ۱۹.
- ↑ sabzalipour, jahandoost (2009). "Tāti Dialect of Roodbar". academia.edu (به انگلیسی): 90–109.
- ↑ یوسفی، سعیدرضا (۱۴۰۰). «نقد و بررسی فصل پنجم از کتاب جامع زبانها و زبانشناسی آسیای غربی: رویکردی منطقهای با عنوان «منطقهٔ کاسپین و جنوب آذربایجان: کاسپین و تاتی»» (PDF). پژوهشنامه انتقادی متون و برنامههای علوم انسانی. ۲۱ (۱): ۳۹۴.
- ↑ https://www.ethnologue.com/language/rdb
- ↑ https://www.ethnologue.com/language/glk
- ↑ https://glottolog.org/resource/languoid/id/rudb1238
- ↑ فرهنگ نگاری گویشی، جهاندوست سبزعلیپور، سیده فاطمه نیک گهر
- ↑ گویش گیلکی فومنات، دکتر ایوب رسایی
- ↑ https://iranicaonline.org/articles/gilan-x
- ↑ Donald Stilo (2001). Gilan Languages (به انگلیسی). Iranica. p. 661.
- ↑ رسایی، ایوب (۱۳۸۵). «گیلکی در ایرانیکا». زبان و زبان شناسی. ۲ (۴): ۱۳۹.
- ↑ Yarshater (1969). A Grammar of Southern Tati Dialects (به انگلیسی). The Hauge, Paris: Mouton. p. 17.
- ↑ sabzalipour, jahandoost (2009). "Tāti Dialect of Roodbar". academia.edu (به انگلیسی): 92.
- ↑ Lecoq. Les dialect caspiens et les dialects du nord-ouest de l'iran (به انگلیسی). in CLI. p. 296.
- ↑ نصفت، مرتضی (۱۳۴۸). «فراوانی زبان ها و لهجه های مردم ایران». دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران. ۱۷ (۱): ۱۱۶.
- ↑ یوسفی، سعیدرضا (۱۴۰۰). «نقد و بررسی فصل پنجم از کتاب جامع زبانها و زبانشناسی آسیای غربی: رویکردی منطقهای با عنوان «منطقۀ کاسپین و جنوب آذربایجان: کاسپین و تاتی»» (PDF). پژوهشنامه انتقادي متون و برنامه هاي علوم انساني. ۲۱ (۱): ۳۹۴.
- ↑ سبزعلیپور، جهاندوست (۱۳۸۹). زبان تاتی: توصیف گویش تاتی رودبار. فرهنگ ایلیا. ص. ۱۹.
- ↑ sabzalipour, jahandoost (2009). "Tāti Dialect of Roodbar". academia.edu (به انگلیسی): 96.
- ↑ sabzalipour, jahandoost (2009). "Tāti Dialect of Roodbar". academia.edu (به انگلیسی): 100.
- ↑ sabzalipour, jahandoost (2009). "Tāti Dialect of Roodbar". academia.edu (به انگلیسی): 101–109.