جویباره
محله تاریخی جوباره با ویژگیهای منحصربه فرد خود، یکی از مهمترین هستههای فرهنگی و گردشگری شهر اصفهان محسوب میشود.جوباره اصلیترین هسته اولیه شهر اصفهان است که منشاء آن به حکومت هخامنشی باز میگردد. محله جوباره محله اصلی یهودیان اصفهان است، در دوره های گذشته محله ای یهودی نشین بود اما امروزه اکثر یهودیان این محله مهاجرت کرده اند.
محله جوباره در شمال شرقی اصفهان قرار دارد که از شمال به میدان قدس، از جنوب به عبدالرزاق، از غرب به خیابان هاتف و میدان عتیق و از شرق به خیابان سروش محدود میشود. محور جوباره از میدان عتیق اصفهان (میدان کهنه) و بازار غاز شروع و با عبور از محله جویباره به مجموعه کنیسهها، مقبره کمال الدین، دو منار دارالضیافه و نهایتاً به خیابان کمال رسیده و از طریق پارک کمال الدین اسماعیل به منار ساربان و بازارچه میرزا باقر و از آنجا به منار چهل دختران منتهی میشود که محورهای دسترسی مرکز شهر سلجوقی به دروازه اصفهان قدیم بوده و از لحاظ قدمت از قدیمیترین محورهای موجود است.
تاریخچه
زمانی که کوروش بزرگ بابِل را گرفت و یهودیان با ریشهٔ عربی عراق امروز را از اسارتِ نبوکدنصر شاه بابل نجات داد، شماری از یهودیان به فلسطین بازگشتند و شماری دیگر از آنها به اصفهان آمدند و در این منطقه که به دارالیهود و یایهودیه'نامگذاری شد، اسکان یافتند. این منطقه در کنار منطقهٔ جی یاگیبود که بعدها این دو منطقه به یکدیگر متصل شد و شهر اصفهان را ایجاد کرد. ابن فقیه همدانی تاریخدان ایرانی قرن دهم میلادی مینویسد:
وقتی یهودیان از بیت المقدس کوچانده شدند و از دست نبوکدنصر (شاه بابل) فرار کردند، به همراه خود نمونهای از خاک و آب شهر مقدس را داشتند. آنها هیچ محلی را برای سکونت انتخاب نکردند بدون اینکه قبل از آن خاک و آب آن را بررسی کنند. آنها اینکار را ادامه دادند تا به شهر اصفهان رسیدند. در آنجا استراحت کرده و خاک و آب آن را بررسی کردند و یافتند که آب و خاک آن مشابه بیت المقدس است. پس از آن، آنجا ساکن شدند، شروع به کاشت در زمین کردند، و همانجا فرزندان و نوادگان خود را بزرگ کردند و امروزه نام این منطقه یهودیه است.
این روایت توسط تاریخدانان دیگری نظیر موسس خورناتسی، الاصطخری، ابن حوقل، المقدسی، یاقوت حموی، ابوالفدا و ابن خلدون نیز عیناً تکرار شدهاست.
بناهای تاریخی
از جمله بناهای تاریخی این محله به میدان عتیق، مسجد جامع اصفهان، سرای نور، مقبره کمال الدین اسماعیل، خانههای قدیمی متعلق به یهودیان و کنیسهها میتوان اشاره کرد. همچنین منارههایی مانند منار ساربان، دو مناره دارالضیافه، منار چهل دختران و منار مسجد علی در این محله قرار دارند که قدمت برخی از منارهها به دوره سلجوقی میرسد.
منابع
- جزینی، مهسا (۸۶/۶/۱۸). «جویباره، قدیمی ترین محله اصفهان». روزنامه ایران. ص. ۲۰.