شاهی (سبزی)
شاهی یا تره تیزک یا تره تندک یک نوع سبزی خوردن است که به صورت خام و گاهی پخته مصرف میشود. به بذر آن سپندان گویند. در زبان مازندرانی به آن ترتیزک میگویند. شاهی گیاهی است علفی و یک ساله که در طب قدیم ایران به نام هی جرجیزبستانی و رشاد نیز معروف است. این نوع سبزی به داشتن مقادیر زیادی ویتامین ث معروف است و از دیرباز برای مداوای سرماخوردگی کاربرد داشتهاست.
شاهی | |
---|---|
گیاهان جوان | |
ردهبندی علمی | |
فرمانرو: | گیاه |
(طبقهبندینشده): | گیاهان گلدار |
(طبقهبندینشده): | دولپهایهای نو |
(طبقهبندینشده): | رزیدها |
راسته: | کلمسانان |
تیره: | شببویان |
سرده: | ازمک (سرده) |
گونه: | L. sativum |
نام دوبخشی | |
Lepidium sativum L.
|
برگهای آن سبزو روشن، گلهایش کوچک و به رنگ سفید یا قرمز ارغوانی و با عطر ملایم بهطور گروهی در انتهای شاخه ظاهر میشود. میوه آن بیضوی به طول تقریبی۵۰ میلیمتر و عرض چهار میلیمتر است.
تخم تره یا همان شاهی دارای آلکالوئیدی به نام اسید سناپینیک و کولین اتر choline ether و یک اسانس روغنی که خاصیت ساخت استروژن را در بدن دارد میباشد.
تخم تره یا شاهی را اگر در آب خیس کنید لیزاب و لعابی ایجاد میکند که میتوان به جای صمغ عربی و کتیرا از آن استفاده کرد.
تره یا شاهی گیاهی است یک ساله و خودرو که طول آن به ۲۰ تا ۳۰ سانتیمتر میرسد و به شکل نپخته، به عنوان طعم دهنده به غذا و دمکرده مورد استفاده قرار میگیرد. برگ، گل، میوه و دانه تره یا شاهی از مهمترین قسمتهای این گیاه بهاری هستند و به عنوان گیاه دارویی مورد استفاده قرار میگیرند.
بیماری
وجود لکههای سفید روی گیاه تره تیزک که نوعی قارچ است عامل بیماری این گیاه میباشد و توصیه میشود از خوردن این نوع تره تیزکها خودداری کنند.
غذا
تره یا شاهی به صورت خام به عنوان سبزی و به شکل سالاد یا غذاهای مختلف مصرف میشود.
برداشت
ماههای اردیبهشت و خرداد زمان برداشت این گیاه هستند که به صورت وحشی سبز میشود.
ارزش غذایی
ارزش غذایی به ازای هر ۱۰۰ گرم (۳٫۵ اونس) | |
---|---|
انرژی | ۱۳۴ کیلوژول (۳۲ کیلوکالری) |
5.5 g | |
قند | 4.4 g |
فیبر خوراکی | 1.1 g |
2.6 g | |
ویتامینها | درصد ارزش روزانه |
برابر ویتامین آ | ۴۳٪ ۳۴۶ میکروگرم۳۸٪ ۴۱۵۰ میکروگرم۱۲۵۰۰ میکروگرم |
ویتامین (B۱) | ۷٪ ۰٫۰۸ میلیگرم |
(B۲) | ۲۲٪ ۰٫۲۶ میلیگرم |
نیاسین (B۳) | ۷٪ ۱ میلیگرم |
پانتوتنیک اسید (B۵) | ۵٪ ۰٫۲۴۷ میلیگرم |
ویتامین ب۶ | ۱۹٪ ۰٫۲۴۷ میلیگرم |
فولیک (B۹) | ۲۰٪ ۸۰ میکروگرم |
ویتامین ث | ۸۳٪ ۶۹ میلیگرم |
ویتامین ئی | ۵٪ ۰٫۷ میلیگرم |
ویتامین کا | ۵۱۶٪ ۵۴۱٫۹ میکروگرم |
مواد معدنی | مقدار درصد ارزش روزانه |
کلسیم | ۸٪ ۸۱ میلیگرم |
آهن | ۱۰٪ ۱٫۳ میلیگرم |
منیزیم | ۱۱٪ ۳۸ میلیگرم |
منگنز | ۲۶٪ ۰٫۵۵۳ میلیگرم |
فسفر | ۱۱٪ ۷۶ میلیگرم |
پتاسیم | ۱۳٪ ۶۰۶ میلیگرم |
| |
درصدهای تقریبی ارائه شده برای افراد بزرگسال از روی مرجع مصرف رژیم غذایی هستند. منبع: مرکز داده غذای وزارت کشاورزی آمریکا |
منابع
- ↑ «لغتنامه دهخدا». بایگانیشده از اصلی در ۳ فوریه ۲۰۱۲. دریافتشده در ۸ سپتامبر ۲۰۱۱.
- ↑