تاریخ اسرائیل و یهودای باستان
پادشاهی اسرائیل و پادشاهی یهودیه پادشاهی‌های مرتبطی، مربوط به دوره عصر آهن، در شام باستان بودند. پادشاهی اسرائیل به عنوان قدرت محلی مهمی شکل گرفت، تا سده ۱۰ پیش از میلاد، قبل از این که به دست امپراتوری آشوری نو بیفتد همسایه جنوبی اسرائیل، یعنی پادشاهی یهودیه، در سده ۸ یا ۹ میلادی شکل گرفت.
قوم بنی‌اسرائیل (که خود به ۱۲ قوم تقسیم می‌شود) بازماندگان قبایلی هستند که ابتدا در حدود ۴۰۰۰ سال پیش در جنوب میان رودان(بین‌النهرین) ساکن بوده‌اند، بعد به سرزمین کنعانیان(فنیقی‌ها) و سپس به مصر مهاجرت کرده‌اند. در مصر مورد ظلم و ستم قرار گرفته‌اند و با ظهور موسی در حدود ۳۳۵۰ سال پیش، به دین موسی گرویدند و طی مهاجرتی معروف توسط وی دوباره به سرزمین کنعان انتقال داده شدند. این قوم در حدود ۳۰۰۰ سال پیش اولین دولت خود را در همان سرزمین بنیان نهادند. بعدها در اثر هجوم بیگانگان و جنگ‌های داخلی ۱۱ قوم دیگر از بین می‌روند یا به عنوان برده در قوم یهودا ادغام می‌شوند. افرادی را که امروزه به بنی‌اسرائیل منسوب می‌کنند، در واقع بازماندگان قوم یهودا هستند.
خاستگاه
اجداد قوم بنی‌اسرائیل در ابتدا از شاخه‌های آرامی زبان قوم سامی بودند و یک واحد مستقل قومی یا زبانی به‌شمار نمی‌رفتند، موطن اولیه آرامیها نواحی شمال شرقی شبه جزیره عربستان است. سرزمینی که در هزاره سوم پیش از میلاد دولت‌های «سومر» و «اکد» در آن پا گرفتند. همچنین شهر «اور»(۳۵۰ کیلومتری جنوب‌شرقی بغداد) که زادگاه ابراهیم می‌باشد، در این منطقه قرار داشت. در آغاز «عبرانی» نامیده می‌شدند و سپس «بنی‌اسرائیل» و بعد از تبعید گروهی از بزرگان‌شان در بابل(۵۹۸–۵۳۹ ق‌م) به «یهودی» شهرت یافتند، زیرا تبعیدیان از قبیله «یهودا» (یکی از ۱۲ قبیله تشکیل دهنده بنی‌اسرائیل) بودند.
شجره قوم بنی‌اسرائیل
- ابراهیم
- اسحاق (برادر کوچک‌تر و ناتنی اسماعیل) نام مادر وی ساره (همسر اول ابراهیم) بود.
- یعقوب> بنی‌اسرائیل(اسباط دوازده‌گانه اسرائیل) شامل:
- رئوبن (روبن)،
- شمعون (سیمئون)
- لاوی (لوی)
- یهودا (جودا)
- یساکار (یشحر، یساخر)
- زبولون (زبلون، زیالون)
- دان (دون)
- نفتالی (نفتائیل)
- جاد
- اشیر (اشر، اسر)
- بنیامین (ابن‌یامین، بنجامین)
- یوسف (از وی دو قبیله بوجود آمد) شامل:
- منسه (منسی)
- افرایم (افرائیم)
شش پسر نخست از لیه، دو پسر بعد از بیلها، دو پسر بعد از زیلپا و دو پسر یازدهم و دوازدهم از راحیل (راشل) زاده شده‌اند.
- قوم یهود به یهودا، چهارمین پسر یعقوب، منتسب است و تنها بازمانده اقوام بنی‌اسرائیل می‌باشد.
تاریخچه نام بنی‌اسرائیل
قدیمی‌ترین سند تاریخی‌ای که در آن نام «اسرائیل» برده شده‌است مربوط به دوران حکومت یکی از فرعونهای مصر به نام «مرنپتح»(۱۲۲۴–۱۲۱۴ ق‌م) می‌باشد که روایت‌کننده لشکرکشی وی به سرزمین کنعان می‌باشد.
متن کتیبه مصری که در سال ۱۸۹۶ میلادی به‌دست آمده و در موزه قاهره نگهداری می‌شود، چنین می‌باشد:
«شاهان مغلوب شدند و گفتند سلام…، تحنو ویران شد، سرزمین هتی‌ها آرام گرفت، کنعان به یغما رفت، و شر بر سر آن فرو ریخت…، اسرائیل غمگین شد…، فلسطین بیوه‌زنی برای مصر شد، همه سرزمین‌ها متحد شدند و آرامش بر همه حکم‌فرما شد، هر که آشوبگر بود در بند مرنپتح شاه درآمد.»
طبق روایت تورات
اولین اشاره به کلمهٔ اسرائیل در تورات به شرح زیر است: «از این پس نام تو دیگر یعقوب نخواهد بود بلکه اسرائیل (خواهد بود) زیرا نزد خدا و مردم مقاوم بوده و پیروز شده‌ای».
بنابر روایت تورات یعقوب پس از کشتی گرفتن با هماوردی اسرار آمیز (که می‌فهمد فرشته بوده‌است) به اسرائیل تغییر نام می‌دهد و قوم تشکیل شده از فرزندان یعقوب از آن پس «فرزندان اسرائیل» نامیده شدند.
طبق روایت قرآن و متون اسلامی
در قرآن، «بنی‌اسرائیل» به قوم پیامبرانی چون موسی اطلاق می‌شود و از سرگذشت‌شان نیز داستان‌هایی نقل شده‌است.
قابل ذکر است در قرآن از واژه «یهود» نیز، با معنا و مفهومی متفاوت از «بنی‌اسرائیل» استفاده شده‌است. این تفاوت در دو واژه فوق را، در متون اسلامی نیز می‌توان مشاهده کرد.
دولت‌های بنی‌اسرائیل
سلطنت شائول (طالوت) از قبیله بنیامین
برای مشاهده مقاله اصلی، رجوع شود به: سلطنت شائول
شائول که از قبیله بنیامین بود، پس از پایان سلطه مصر در سال ۱۱۵۰ ق‌م، اولین دولت عبری را در سرزمین کنعان در حوالی سال ۱۰۲۹ ق‌م پایه‌ریزی کرد. وی به مدت ۲۴ سال (تا سال ۱۰۰۴ ق‌م) بر تمامی ۱۲ قبیله بنی‌اسرائیل حکومت کرد. قابل ذکر است در آغاز سلطنت شائول جمعیت بنی‌اسرائیل ۳۰۰هزار نفر بوده‌است.
سلطنت داوود از قبیله یهودا
برای مشاهده مقاله اصلی، رجوع شود به: سلطنت داوود
داوود که از قبیله یهودا بود، (البته احادیث اسلامی داوود را از قبیله لاوی می‌دانند) دومین شاه بنی‌اسرائیل به‌شمار می‌رود. اطلاعات علمی زیادی از وی در دست نیست.
طبق اساطیر یهودی، داوود در ابتدا در جنگ با فلسطینیها به‌خاطر جنگ‌آوری و اقتدارش مورد توجه شائول قرار می‌گیرد و به دربار وی راه پیدا می‌کند و پس از مدتی داماد وی می‌شود، اما بعدها، شائول به خاطر ترس از اقتدار وی، تصمیم به قتل او می‌گیرد ولی موفق نمی‌شود و داوود نزد شاه فلسطینیان پناهنده می‌شود. پس از آن‌که اقوام بنی‌اسرائیلی از فلسطینیها شکست می‌خورند و شائول به قتل می‌رسد، داوود به حبرون(Hebron) می‌رود و برای مدت ۷ سال شاه قبیله خودش(یهودا) می‌شود. سپس با پسران شائول به جنگ می‌پردازد و با شکست آن‌ها و تصرف اورشلیم در ۳۰ سالگی پادشاه کل بنی‌اسرائیل می‌شود و ۳۳ سال در این سمت می‌ماند.
در زمان سلطنت وی شورشی مردمی به رهبری پسرش، ابشالوم(Absalom) علیه وی صورت می‌گیرد که شورشیان شکست می‌خورند و ۲۰هزار نفر از آنان به همرا ابشالوم کشته می‌شوند.
زمان وفات داوود را حوالی سال ۹۵۶ قبل از میلاد می‌دانند.
قابل ذکر است که برخی معتقدند که یهودیان داوود (و سلیمان) را به عنوان شاهان قوم بنی‌اسرائیل می‌شناسند و نه پیامبر و توصیفاتی که از وی می‌کنند با پیامبری که مسلمانان به نام داوود می‌شناسند، متفاوت است.
سلطنت سلیمان
برای مشاهده مقاله اصلی، رجوع شود به: سلطنت سلیمان
در مورد سلیمان نیز اطلاعات علمی باستان‌شناسی محدود می‌باشد و روایات اساطیری کتب مقدس یهودی مهم‌ترین روایت کنندگان داستان زندگی وی هستند
داوود زنان بسیاری داشت اما شیفته بت‌شبع همسر یکی از سرداران خود می‌شود و برای ازدواج با وی سردار خود را به قتل می‌رساند. سلیمان حاصل ازدواج داوود و بت‌شبع است.
سلیمان(۹۶۵ ق‌م - ۹۲۸ ق‌م) نیز همسران بسیاری داشت اما تأثیرگذارترین آن‌ها دختر فرعون مصر می‌باشد که در زمان پیری سلیمان، باعث روی‌گردانی وی از «خدا» و بعل(بت گوساله طلایی) پرستی وی می‌شود. پس از آن سلیمان معبد معروف خویش (اکنون تخریب شده و به جای آن مسجدالاقصی ساخته شده) را می‌سازد که این کار وی باعث شورش‌هایی علیه وی می‌شود.
قابل ذکر است که یهودیان سلیمان (و داوود) را به عنوان شاهان قوم بنی‌اسرائیل می‌شناسند و نه پیامبر و توصیفاتی که از وی می‌کنند با پیامبری که مسلمانان به نام سلیمان می‌شناسند، متفاوت است.
سلطنت یربعام بن نبط و سلطنت رحبعام
برای مشاهده مقاله اصلی، رجوع شود به: سلطنت یربعام بن نبط برای مشاهده مقاله اصلی، رجوع شود به: سلطنت رحبعام
بعد از درگذشت سلیمان و به سلطنت رسیدن پسرش، رحبعام(۹۲۸ ق‌م ۹۱۱ ق‌م)، در سال ۹۲۸ قبل از میلاد، ۱۰ قبیلهٔ شمالی بنی‌اسرائیل به رهبری یربعام بن نبط(۹۲۸ ق‌م - ۹۰۷ ق‌م) از قبیله افرائیم، علیه حکومت پسر سلیمان شورش می‌کنند و دولت مستقل خود را در سرزمین‌های شمالی برپا می‌کنند. از آن پس در سرزمین‌های در اختیار بنی‌اسرائیل دو دولت حکومت می‌کنند، یکی دولت افرائیم (که بر ۱۰ قبیله بنی‌اسرائیل حکومت می‌کرد) و پایتخت آن احتمالاً نابلس بود و دیگری دولت یهود (که بر قبیله یهودا و بنیامین حکومت می‌کرد) و پایتخت آن اورشلیم بود. این دو دولت در تمام مدت ۱۷ سال سلطنت رحبعام با یکدیگر در حال جنگ بودند بدون این‌که هیچ‌کدام موفقیت چندانی بدست آورند.
جستارهای وابسته
- کنعان (منطقه)#تاریخ
- گاه‌شمار کتاب مقدس
- اردوکشی‌های اولیه اسرائیلی‌ها
- تاریخ اسرائیل
- تاریخ فلسطین
- تاریخ یهودیان در ایران
- تاریخ شام باستان
- بنی‌اسرائیل
- یهودیان
- عهد قدیم
- تنخ
- پادشاهی اسرائیل (پادشاهی متحده)
پانویس
- ↑ شامل اسرائیل و فلسطین فعلی
- ↑ دربارهٔ زمان مهاجرت بنی‌اسرائیل از مصر به کنعان و دشواری‌های یافتن یک زمان دقیق برای آن بنگرید به: H. H. Ben-Sasson (ed.) (۱۹۷۶)، «A History of the Jewish People»، Harvard University Press، ص. صص ۴۰–۴۳
- ↑ شهبازی، عبدالله. «آغاز و پایان بنی‌اسرائیل(۱) - خاستگاه آرامی». بایگانی‌شده از اصلی در ۴ فوریه ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۱۳۸۶/۰۲/۲۹.
- ↑ شهبازی، عبدالله. «آغاز و پایان بنی‌اسرائیل(۶) - یهودیان و انهدام بنی‌اسرائیل». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ فوریه ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۱۳۸۶/۰۲/۲۹.
- ↑ Rabbi Alan W. Miller (۱۹۸۵)، «۱۴»، "Hebrews", Encyclopedia Americana، آمریکا: Grolier Incorporated، ص. ۴۰
- ↑ Raphael Patai (۱۹۸۵)، «۱۶»، "Jews", Encyclopedia Americana، آمریکا: Grolier Incorporated، ص. ۷۲
- ↑ Reuben
- ↑ Simeon
- ↑ Levi
- ↑ Yehuda, (Judah)
- ↑ Issachar
- ↑ Zebulun
- ↑ Dan
- ↑ Naphtali
- ↑ Gad
- ↑ Asher
- ↑ Benjamin
- ↑ Joseph
- ↑ Manasseh
- ↑ Ephraim
- ↑ دورانت، ویل (۱۳۶۵)، تاریخ تمدن، جلد ۱، ترجمهٔ آرام، احمد - پاشایی، ع - آریان‌پور، امیرحسین، تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، ص. ۳۵۲
- ↑ تورات، سفر پیدایش ۳۲:۲۸
- ↑ تورات، سفر پیدایش، ۳۲:۳۰
- ↑ قرآن، بقره، ۴۰–۹۶، ۱۴۰–۱۴۱، ۱۷۴–۱۷۵
قرآن، آل‌عمران، ۱۸۷
قرآن، نساء، ۱۵۵، ۱۶۱
قرآن، مائده، ۶۴، ۸۲
قرآن، مجادله، 19 - ↑ به عنوان مثال میبدی (قرن ۶ هجری) میان «جهودان»(یهودیان) با «بنی‌اسرائیل» تفاوت قائل است. ابوالفضل رشیدالدین المیبدی (۱۳۶۱)، کشف‌الاسرار و عدةالابرار، جلد۱، تهران: امیر کبیر، ص. ۱۶۶
- ↑ شهبازی، عبدالله. «آغاز و پایان بنی‌اسرائیل(۲) - مهاجرت ابراهیم و ظهور بنی‌اسرائیل». دریافت‌شده در ۱۳۸۶/۰۲/۲۹.
- ↑ شهبازی، عبدالله. «آغاز و پایان بنی‌اسرائیل(۳) - پیشینه کنعانی و ظهور دولت یهود». دریافت‌شده در ۱۳۸۶/۰۲/۲۹.
- ↑ کتاب دوم سموئیل، 5/ 4-5
کتاب اول پادشاهان، 2/ 11 - ↑ کتاب دوم سموئیل، ۱۵/۱۳
- ↑ کتاب دوم سموئیل، ۱۸/۷
کتاب دوم سموئیل، ۱۹/۵ - ↑ تاریخ‌های فوق همه قراردادی است و بر مبنای داده‌های عهد عتیق به دست آمده‌است. برای نمونه، جودائیکا دوران سلطنت چهل ساله داوود را سال‌های 1010-970 پیش از میلاد می‌داند. «۵»، Judaica، ص. ۱۳۱۸
- ↑ کتاب اول پادشاهان، ۱۱/ ۳–۴
- ↑ بعل واژه کهن سامی به معنای خداوند است که بت گوساله طلایی یکی از نمادهای آن بود. «۷»، Judaica، ص. ۷۱۱
در روایات اسلامی این گوساله با نام «گوساله سامری» مشهور است. شهبازی، عبدالله. «آغاز و پایان بنی‌اسرائیل(۳) - پیشینه کنعانی و ظهور دولت یهود». دریافت‌شده در ۱۳۸۶/۰۲/۲۹. - ↑ Golden Calf
- ↑ Rehoboam
- ↑ Jeroboam ibn Nebat
- ↑ شهبازی، عبدالله. «آغاز و پایان بنی‌اسرائیل(۴) - اشرافیت یهود و دولت افرائیم». دریافت‌شده در ۱۳۸۶/۰۲/۲۹.
منابع
- شهبازی، عبدالله. «آغاز و پایان بنی‌اسرائیل». دریافت‌شده در ۱۳۸۶/۰۲/۲۹.