بابا محمود سهرفیروزانی

کلمه بابا در زبان فارسی اسم است و به معانی پدر، پیران کامل، رئیس و بزرگ، سرکرده، ریش سفید طایفه، قلندر و آن کس که در کاری بزرگ باشد و پدر بزرگ یا جدّ، بکار رفته‌است. باباها، پیرها و عموها از بزرگان عرفان به‌خصوص در قرون هفتم تا دهم هجری بوده‌اند و نقش مهمی در گسترش تفکرات علوی و شیعی داشته‌اند. به عنوان مثال می توان بابا پیر را نام برد که از بنیان گذاران مذهب شیعه جعفری در اوایل قرن هفتم در شهرهای اصفهان، بروجرود، لرستان، نهاوند و خوزستان بوده است و یا بابامحمود سهرفیروزانی که از شیعیان صاحب منسب دربار اولجایتو بوده و شیخ صفی الدین اردبیلی نیای سلسله صفوی از شاگردان و مریدان وی بوده است. باباها عموماً از شهرت دوری گزیده و اکثراً در گمنامی به شهرت رسیده‌اند. بنا بر قول مصلح الدین مهدوی در کتابهای مزارات اصفهان، اعلام اصفهان و دانشمندان و بزرگان اصفهان در این شهر بیش از ۵۴ بابا مدفون می‌باشند.

بابا محمود پلی بر زاینده رود بزرگ آن زمان که دومین پل تاریخی بر زاینده رود است و مسجدی به همین نام در سهرفیروزان احداث می‌کند.

اسامی باقی مانده در بین محلی‌ها و بومیان سهرفیروزان مانند قلعه بابا محمود، باغ بابا محمود، چنار بابا محمود، و خرابه‌ها و اراضی به این نام این چنین استناد می‌کند که از بابا محمود آثار مهم و به نامی به جا مانده است.

بابا محمود عالم و عارف شیعه است که طبق نقل‌های پیران محلی گفته می‌شود محمد بن بکران که در روستای بالان یا پیربکران امروزی مدفون است از شاگردان وی بوده و به دستور او در بنایی که در بالان وجود داشته و کاربرد مدرسه، محل تجمع علما و ... بوده‌است؛ متحصن می‌شود تا فوت می‌کند و همان ‌جا به دستور بابا محمود دفن می‌شود.

در بخش میانی سهرفیروزان و در دامنه کوه، قبرستان قدیمی قرار دارد که به دلیل وجود مقبره و مسجد بابا محمود سهرفیروزانی به نام قبرستان بابا محمود نام دارد. در قسمت بالایی قبرستان بابا محمود ساختمانی در ابعادی حدوداً ۷ در ۱۰ متر با دیوارهایی قطور (یک متری) به صورت طاق چشمه که دارای دو دهنه کوچک یک متری و یک دهنه دو متری در مرکز است و مجموعه آن با دالانی کوچک که ورودی آن را تشکیل می‌دهد و الگو گرفته از مسجد بابا محمود با تقریب کوچک تر است، آرامگاه بابا محمود نامیده می‌شود. ارتفاع بنا در نقطه مرکزی به ۵/۴ متر می‌رسد و در نقطه مرکزی بنا، مقبره او قرار دارد که روی قبر او با سنگ مرمر فرش شده و ضریحی چوبی نصب گردیده است.

در بخش میانی سهرفیروزان و در دامنه کوه در بالای قبرستان قدیمی بابامحمود، مسجدی کهن با دیوار های قطور و با پایه های سنگی و سقف ضربی و ساختمانی نسبتاً ساده و کوچک متاثر از معماری دوره ایلخانان مغول که بعد ها ایوانی نیز در آن تعبیه گردیده و معروف به مسجد بابا محمود است قرار دارد که قدمت بنا به اوایل قرن هفتم ه.ق می رسد.

این مسجد دارای گچبری و کاشی کاری زیبایی خصوصاً در اطراف محراب است و مقرنس به کار رفته در این بنا از سادگی در خوری برخوردار است، مسجد دارای 5 حجره یا اتاقک است که همگی حول محور شبستان قرار گرفته اند. ساختمان به صورت سه دهنه ای است که درب اصلی در قسمت میانی و در جانبین آن دو در فرعی دیگر قرار دارد، ظاهراً مسجد بیشر مورد استفاده مردان قرار می گرفته و جنبه خاص تری داشته کهبا توجه به قدمت و نوع معماری این بنا می توان دریافت حاکمان و امرا و مقامات لشگری در این مسجد با مردم دیدار داشته اند.

پل بابا محمود سهرفیروزان مربوط به قرن هفتم ه.ق، دوران ایلخانان به عهد سلطان الجایتو و دومین پل تاریخی بر زاینده رود است و در سهرفیروزان شهرستان فلاورجان واقع شده و این اثر در تاریخ 25 اسفند 1345 با شمارهٔ ثبت 634 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران در سهرفیروزان به ثبت رسیده‌است.

‌

پل تاریخی بابامحمود سهرفیروزان، ساخته شده توسط حاکم لنجانات و از مشاوران الجایتو یعنی بابامحمود سهرفیروزانی در سال 704 هجری قمری است که این بنای این پل را به بالغ بر 750 سال می رساند البته پل بابا محمود سهرفیروزان، در گذشته راه ارتباطی بین شهرتاریخی سهرفیروزان به مسیر خوزستان و فارس بوده‌است که این موضوع اهمیت این بنای تاریخی را افزون می‌کند

بابا محمود سهرفیروزانی همانگونه که اشاره شد علاقه‌مند به توسعه و آبادانی عمرانی سهرفیروزان بوده‌ است که آثار قابل توجهی نیز از او به یادگار مانده اگر چه برخی از این آثار متأسفانه به دلیل ناملایمات روزگار و جهل افراد غیر بومی اکنون وجود ندارد که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پل بابا محمود سهرفیروزان
• مسجد بابا محمود سهرفیروزان
• چنار بابا محمود سهرفیروزان
• باغ بابا محمود سهرفیروزان
• قلعه بابا محمود سهرفیروزان

• فهرست آثار ملی ایران
• سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری
• کتاب مصلح الدیم مهدوی، کتاب مزارات اصفهان
• کتاب سهرفیروزان در گذر تاریخ، نوشته علی علیان