آریزونا
آریزونا (به انگلیسی: Arizona) یکی از ایالت‌های آمریکا است که در منطقه جنوب غرب آمریکا قرار دارد. این ایالت بخشی از منطقه غرب آمریکا و منطقه کوهستانی آمریکا نیز محسوب می‌شود. آریزونا ششمین ایالت بزرگ و شانزدهمین ایالت پرجمعیت آمریکاست. شهر فینیکس پایتخت و پرجمعیت‌ترین شهر آریزونا است.
| ایالت آریزونا | |||||
| |||||
| لقب (ها): ایالت گرند کنیون (کنونی) ایالت مس | |||||
| شعار (ها): خداوند نعمت می‌دهد (لاتین:Ditat Deus) | |||||
| زبان(های) رسمی | انگلیسی ۷۲/۵۸٪ اسپانیایی ۲۱/۵۷٪ زبان ناواهویی ۱/۵۴٪ | ||||
| پایتخت | فینیکس | ||||
| بزرگترین شهر | {{{بزرگترین شهر}}} | ||||
| مساحت | ۶اُمین ایالت بزرگ آمریکا | ||||
| - مجموع | ۲۹۵٬۲۳۴ | ||||
| - عرض | ۵۰۰ کیلومتر | ||||
| - طول | ۶۴۵ کیلومتر | ||||
| - % آب‌ها | ۰/۳۵٪ | ||||
| - عرض جغرافیایی | ۳۱° ۲۰′ شمالی تا ۳۷° شمالی | ||||
| - طول جغرافیایی | ۱۰۹° ۰۳′ غربی تا ۱۱۴° ۴۹′ غربی | ||||
| جمعیت | ۱۶اُمین ایالت پر جمعیت آمریکا | ||||
| - مجموع | ۶٬۵۵۳٬۲۵۵ (برآورد ۲۰۱۲) | ||||
| - تراکم جمعیت | ۲۲ نفر در هر کیلومتر مربع {{{رده تراکم جمعیت}}} ایالت آمریکا از نظر تراکم جمعیت | ||||
| پستی و بلندی‌ها | |||||
| - بلندترین نقطه | قله هامفریز ۳۸۵۲ متر | ||||
| - میانگین ارتفاع | ۱۲۵۰ متر | ||||
| - پست‌ترین نقطه | رودخانه کلرادو در مرز سونورا ۲۲> متر | ||||
| پیوستن به ایالات متحده | ۱۴ فوریه ۱۹۱۲ (۲۴ بهمن ۱۲۹۰) {{{رده پیوستن}}} | ||||
| فرماندار | جان بریور (جمهوری‌خواه) | ||||
| معاون فرماندار | کن بنت (جمهوری‌خواه) | ||||
| دستگاه قانون‌گذاری | دستگاه قانون‌گذاری ایالت آریزونا | ||||
| - مجلس علیا | مجلس سنای آریزونا | ||||
| - مجلس سفلا | مجلس نمایندگان آریزونا | ||||
| سناتورها | کیرستن سینما (دموکرات) مایک کلی (دموکرات) | ||||
| نمایندگان | ۴ جمهوری‌خواه و ۵ دموکرات | ||||
| منطقه زمانی | |||||
| - بیشتر مناطق ایالت | کوهستان: ساعت هماهنگ جهانی ۷:۰۰- (تغییر ساعت تابستانی ندارد) | ||||
| - ناواهو | کوهستان: ساعت هماهنگ جهانی ۷:۰۰- (استاندارد)/۶:۰۰- (تابستانی) | ||||
آریزونا چهل و هشتمین ایالت و آخرین بخش از سرزمین اصلی آمریکا است که به ایالات متحده پیوسته. آب و هوای بیابانی نیمهٔ جنوبی آریزونا با تابستان‌های گرم و زمستان‌های معتدل برای آمریکایی‌ها شناخته شده‌است. نیمهٔ شمالی آریزونا که بخشی از فلات مرتفع و بزرگ کلرادو را تشکیل می‌دهد، پوشیده از جنگل‌های کاج، صنوبر و صنوبر داگلاس است. از دیگر ویژگی جغرافیایی این منطقه از آریزونا وجود بزرگ‌دره‌های ژرف است. بخشی از «کوه‌های آتش‌فشانی سان‌فرانسیسکو» نیز در شمال آریزونا واقع شده‌است. این منطقه از آریزونا دارای آب و هوایی معتدل در سه فصل از سال و برف‌های سنگین در زمستان است.
ایالت آریزونا با ایالت‌های نیومکزیکو، یوتا، نوادا، کالیفرنیا هم‌مرز است. این ایالت همچنین دارای ۶۲۶ کیلومتر مرز بین‌المللی با دو ایالت مکزیکی باخا کالیفرنیا و سونورا است.
با فرض این که دریاچه‌های بزرگ وجود ندارند، آریزونا پرجمعیت‌ترین ایالت محصور در خشکی آمریکا محسوب می‌شود. پارک ملی گرند کنیون از مشهورترین زیست‌بومهای جهان در این ایالت قرار دارد. آریزونا همچنین چندین جنگل و پارک ملی را در خود جای داده‌است. حدود یک چهارم وسعت آریزونا را زمین‌های دولتی تشکیل داده‌است که سرزمین برخی از قبایل سرخپوست مانند قبیلهٔ ناواهو، هوپی، توهونو اودهام، یوم، آپاچی، یاواپای و هوالاپای محسوب می‌شود.
نام
باور عمومی بر این است که ریشهٔ نام آریزونا به واژهٔ قدیمی اسپانیایی آریزوناک بر می‌گردد و «آریزوناک» تلفظی از واژهٔ آلی سوناک (واژه‌ای به زبان اودهامی) به معنای «بهار کوچک» است که در گذشته به منطقه‌ای در نزدیکی یک معدن نقره در مکزیک اطلاق می‌شده‌است. برخی از پژوهشگران بر این باورند که "آریزوناً ریشه در عبارت اسپانیایی árida zona به معنای "منطقه خشک" دارد و برخی دیگر عبارت باسکی aritz ona را برای ریشهٔ آریزونا پیشنهاد می‌کنند. (به معنای یک بلوط خوب)
جغرافیا
- همچنین فهرست شهرستان‌ها، جزیره‌ها، رودخانه‌ها، دریاچه‌ها، پارک‌های ایالتی، پارک‌های ملی، و جنگل‌های ملی آریزونا را ببینید.
آریزونا در جنوب غرب آمریکا قرار دارد و ششمین ایالت بزرگ آمریکاست. پانزده درصد از مساحت ۲۹۵۰۰۰ کیلومترمربعی این ایالت را اراضی شخصی تشکیل می‌دهد. آریزونا به خاطر داشتن چشم‌اندازهای بیابانی و انواع گیاهان خشک‌زی مانند کاکتوس شناخته شده‌است. آب و هوای آریزونا نیز از نکات قابل توجه این ایالت است. تابستان‌های داغ و زمستان‌های معتدل آب و هوای معمول آریزوناست.
همانند دیگر ایالت‌های جنوب غرب آمریکا آریزونا افزون برداشتن آب و هوای بیابانی دارای پستی و بلندی‌های فراوانی است. کوه‌ها و فلات در بیش از نیمی از ایالت یافت می‌شود. با اینکه آریزونا ایالتی خشک است اما جنگل‌ها ۲۷ درصد از مساحت ایالت را پوشانده‌اند که تقریباً برابر با آلمان و فرانسه است. بزرگترین مجموعه از جنگل‌های درخت «کاج پوندروسا» در آریزونا قرار دارد.
هوای آریزونا به دلیل قرار داشتن در مجاورت با صحرای موهاوی دارای آب و هوایی گرم و خشک است و دما در فصل تابستان به ۵۰ درجه سانتیگراد می‌رسد. در شمال این ایالت قبایل زیادی از سرخ‌پوستان آمریکایی سکونت دارند، از جمله قبیله ناواهو که در مجاورت گرند کنیون قرار دارند.
تاریخ
پیشگامانی که به این سرزمین آمدند به دشواری‌های بسیاری برخوردند. بخش بزرگی از این ایالت کوهستانی و فلاتی بلند است. پستی‌ها و بلندی‌ها و هوای سرد این منطقه مانع از کشاورزی بود. در دشت‌های گسترده جنوب غرب آن نیز به جهت هوای گرم و خشکی زمین، کشت‌وکار بی‌فایده بود. از این گذشته قبیله‌های سرخپوست آپاچی به سختی علیه تازه‌واردان می‌جنگید. در سال ۱۸۵۴ در آریزونا معدن مس کشف شد. از آن پس گروه‌گروه از مهاجران رهسپار آریزونا شدند. سرانجام در پایان سال ۱۸۸۶ قبیله آپاچی از جنگیدن با تازه‌آمدگان دست برداشت.
شهرستان‌ها
اقتصاد
در سال ۲۰۱۲، این ایالت تولید ناخالص داخلی برابر با ۲۹۰٬۰۹۸ میلیارد دلار داشت، که بیش از تولید ناخالص داخلی کشور سنگاپور (۲۷۶٬۵۲۰ میلیارد دلار) بود.
شرکت هواپیمایی یو اس ایرویز، شرکت لوازم موسیقی فندر، فریپورت-مکموران، گوددی، سینماهای هارکینز و آن سمیکانداکتر در این ایالت مستقر است.
دانشگاه‌ها و پژوهش
آریزونا محل استقرار دانشگاه ایالتی آریزونا است که یکی از بزرگترین دانشگاه‌های آمریکا از نظر تعداد دانشجو است. دانشگاه ایالتی آریزونا در شهر تمپی (یکی از مناطق مجاور فینیکس) واقع شده و بیش از پنجاه هزار دانشجو دارد.
سه رصدخانه فرد لارنس ویپل، رصدخانه بین‌المللی کوه گراهام (که دارای بزرگترین و قوی‌ترین تلسکوپ ساخته شده در جهان است)، و رصدخانه ملی کیت پیک در ایالت آریزونا قرار دارند.
دانشگاه‌های بزرگ ایالت عبارتند از:
- دانشگاه آریزونا
- دانشگاه ایالتی آریزونا
- دانشگاه آریزونای شمالی
پارک‌های مشهور
- پارک ملی جنگل سنگی
- پارک ملی گرند کنیون
- مانیومنت ولی
- آنتلوپ کنیون
- پارک ملی ساگوارو
- یادبود ملی پرتگاه‌های ورمیلیون
- یادبود ملی ناواهو
- یادبود ملی ووپاتکی
- یادبود ملی والنات کنیون
- یادبود ملی کاکتوس لوله ارگی
- یادبود ملی صحرای سونورا
- یادبود ملی دهانه آتشفشان سانست
- یادبود ملی کنیون د شلی
- یادبود ملی چیریکاهوا
- جنگل ملی کوکونینو
- جنگل ملی تانتو
مشاهیر
از افراد مشهور این سرزمین می‌توان دُن خوان، کوچیز، جرانیمو، استیو روچ، و سناتور جان مک‌کین را نام برد.
نگارخانه
بیوسفر ۲ در نزدیکی توسان
پارک ملی ساگوارو و کاکتوسهای مشهور آن
منظره‌ای از بیابان سونورا
پل گلن کنیون
تلسکوپ ام ام تی متعلق به رصدخانه فرد لارنس ویپل
دریاچه گلدواتر در آریزونا
زیبایی منحصر به‌فرد گرند کنیون
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ 2005 American Community Survey. Retrieved from the data of the MLA, 2010-07-13
- ↑ "Elevations and Distances in the United States", U.S Geological Survey (به انگلیسی), 29 April 2005, archived from the original on 1 June 2008, retrieved 11 June 2007 Retrieved on November 3, 2006.
- ↑ All about Arizona. sheppardsoftware.com. Retrieved 2010-09-21.
- ↑ Bright, William (2004). Native American Place Names of the United States. Norman: University of Oklahoma Press, pg. 47
- ↑ Kitt, Edith O.; Pearce, T. M. (1952). "Arizona Place Name Records". Western Folklore. 11 (4): 284. doi:10.2307/1496233. ISSN 0043-373X.
- ↑ Harper, Douglas. "Arizona". Online Etymology Dictionaryaccessdate=2011-12-28.
- ↑ McClintock, James (1916). Arizona, Prehistoric, Aboriginal, Pioneer, Modern: The Nation’s Youngest Commonwealth within a Land of Ancient Culture. Chicago: The S.J. Clarke Publishing Co.
- ↑ Thompson, Clay (2007-02-25). "A sorry state of affairs when views change". Arizona Republic. Archived from the original on 1 August 2007. Retrieved 2007-03-03.
- ↑ Jim Turner. "How Arizona did NOT Get its Name". Arizona Historical Society. Archived from the original on 2 August 2007. Retrieved 2007-03-03.
- ↑ Donald Garate, 2005, "Arizonac, a twentieth-century myth", Journal of Arizona History 46(2), pp. 161–184
- ↑ مدخل آریزونا در: پارکر، برتا موریس: فرهنگنامه پارکر. آب تا آیووا. ترجمه و تنظیم و نگارش زیر نظر: رضا اقصی. شرکت سهامی کتاب‌های جیبی. با همکاری مؤسسه انتشارات فرانکلین. چاپ اول. ۱۳۴۶ خورشیدی.
- ↑ بر طبق آمار ۲۰۰۷ صندوق بین‌المللی پول که در جداول قیاس زیر ارائه گردیده‌اند:
Wikipedia contributors, "Comparison between U.S. states and countries nominal GDP," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/wiki/Comparison_between_U.S._states_and_countries_nominal_GDP (accessed September 5, 2008).
- ↑ به مقاله این دانشگاه در ویکی‌پدیای انگلیسی مراجعه شود