اوژن فلاندن

اوژن فلاندن در سال ۱۸۴۰ میلادی (۱۲۱۹ خورشیدی) در زمان محمدشاه قاجار با همراهی معماری به نام پاسکال کوست به ایران می‌آید. این سفر به سفارش فرهنگستان هنرهای فرانسه و برای تهیه گزارش‌ها و تصویرهایی از آثار باستانی ایران انجام شده بود. آنان بخاطر «هماهنگی‌ها و سفارش‌های لازمه» در همه جا از حمایت دربار و حاکمان محلی برخوردار بوده‌اند. سفر فلاندن و کوست بیش از دو سال طول می‌کشد و محصول آن علاوه بر «گزارشی» دربارهٔ آثار باستانی ایران، کتابی چند جلدی به نام «سفر به ایران» است که در سال ۱۸۵۱ در پاریس منتشر می‌شود. فلاندن پیش از سفر به ایران به مأموریت الجزایر رفته بود تا از «افتخارات ارتش فرانسه» در آنجا تصویرهایی تهیه کند و پس از سفر به ایران نیز به شهر تازه کشف شده نینوا در بین‌النهرین می‌رود که حاصل آن انتشار کتابی دربارهٔ آثار تاریخی نینوا در پاریس بود.

آنها تقریباً تمامی آثار تاریخی و باستانی سراسر ایران (به جز خراسان و حاشیه دریای خزر) را مورد بازدید قرار دادند و از تمام بناهای ارزشمند طراحی و نقاشی خلق نمودند، از جمله: بوشهر، زنجان، قزوین، اصفهان، شیراز، تهران، آذربایجان، کرمانشاه، همدان و بروجرد و نیز ویرانه‌های تخت جمشید، بیشاپور، بیستون، کنگاور، نهاوند و فیروزآباد.

اگر چه نقاشی‌های او ارزش هنری نیز دارد، اما شهرت او بیشتر به خاطر نقاشی‌هایی است که از آثار معماری گذشته ایران و خاورمیانه کشیده‌است. او در سفر به ایران همراه پاسکال کوست بود. سفر آنها به ایران در زمان محمدشاه قاجار در سال ۱۲۲۰ خورشیدی انجام شد.

سفرنامهٔ اوژن فلاندن و پاسکال کوست به زبان فارسی ترجمه شده و به همراه نقاشی‌ها و گراورهای آن‌ها با مشخصات زیر به چاپ رسیده‌است:

• ایران در سفرنامه‌ها، مجموعه تابلو از سفرنامهٔ اوژن فلاندن و پاسکال کست: آثار معماری ایران پیش از اسلام، پس از اسلام و …، اوژن فلاندن، پاسکال کست، تهران: فرهنگسرا یساولی، ۱۳۷۴.
• ایران قاجار: از دیدگاه دو هنرمند فرانسوی اوژن فلاندن و پاسکال کست ۴۱–۱۸۳۹ م‍ی‍لادی، ۵۷–۱۲۵۵ ه‍ج‍ری ق‍م‍ری‌، نگارش فارسی و انگلیسی کریم امامی، تهران: ن‍گ‍ار، ۱۳۷۷، زرین و سیمین‏‫، ۱۳۹۳، مؤسسهٔ نگارش الکترونیک کتاب‏‫، ۱۳۹۴.
• م‍ع‍م‍اری ای‍ران‍ی از ن‍گ‍اه ت‍ص‍وی‍ر، پ‍ژوه‍ش م‍ح‍م‍د ع‍ل‍ی‍دوس‍ت، ب‍راس‍اس طرح‌ه‍ای اوژن ف‍لان‍دن و پ‍اس‍ک‍ال ک‍س‍ت، ت‍ه‍ران: وزارت ف‍ره‍ن‍گ و ارش‍اد اس‍لام‍ی، س‍ازم‍ان چ‍اپ و ان‍ت‍ش‍ارات‏‫، ۱۳۷۵، سازمان اوقاف و امور خیریه، سازمان چاپ و انتشارات، ‏‫۱۳۹۲.
• سفرنامهٔ اوژن فلاندن بایران در سال‌های ۱۸۴۰–۱۸۴۱، اوژن فلاندن، ترجمهٔ حسین نورصادقی، [بی‌جا: بی‌نا]، نقش جهان: ۱۳۲۴، اشراقی‏‫، ۱۳۵۶.
• سفر به ایران (تصویری از ایران دوران قاجار)‬، اوژن فلاندن [و پاسکال کست]، شرح تصاویر از پاتریک و اولین گروژان، برگردان به فارسی عباس آگاهی، ویرایش و توضیحات حشمت‌الله انتخابی، اصفهان: نقش مانا‏‫، ۱۳۹۳.

نمونه‌هایی از نقاشی‌ها و طراحی‌های اوژن فلاندن از بناهای تاریخی ایران:

• فهرست نقشه‌ها و نقاشی‌های پاسکال کوست و اوژن فلاندن