گلابی
گُلابی (فارسی شرقی: ناکو کان و کاین که در گذشته به آن اَمرودو ارمود و کرپول، اَرمود، نیز گفته می‌شد) درختی است گلدار از رده دولپه‌ای‌ها، از خانواده گلسرخیان و از زیر خانواده مالیده(Maloideae) می‌باشد.
| گلابی | |
|---|---|
| گلابی اروپایی | |
| رده‌بندی علمی | |
| فرمانرو: | گیاهان |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | گیاهان گلدار |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | دولپه‌ای‌های نو |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | رزیدها |
| راسته: | گل‌سرخ‌سانان |
| تیره: | گلسرخیان |
| زیرخانواده: | آمیگدالوئیده |
| تبار: | Maleae |
| زیرتبار: | Malinae |
| سرده: | Pyrus L. |
در این جنس حدود۸۰۰ گونه وجود دارد که بعضی از گونه‌های معروف شامل communis, persica, pyrifolia, syriaca و ussuriensis وجود دارد. گلابی معمولی یا گلابی عماد از گونه communis می‌باشد که میوه‌های آبدار با دانه‌های سنگی دارد و اغلب شکل کشیده دارد.
اما انواع دیگری از گلابی وجود دارند که به گلابی آسیایی معروف است که شکل آن‌ها شبیه سیب است. در منابع آلمانی منشأ گلابی را درکوه‌های البرز ذکر کرده‌اند. انواع مختلف گونه وحشی آن در جنگل‌های گیلان و مازندارن وجود دارد که در زبان گیلکی و تالشی به خوج_ خج و سنگ خوج و در زبان مازندرانی به (تلکا) سِتِکا معروف‌اند.
گلابی درختی برگ‌ریز می‌باشد که در شرایط آب وهوایی مناطق سرد جهان، جایی که زمستان‌های سرد باعث برطرف شدن نیاز سرمایی زمستان آن می‌شود قابل پرورش و کشت است. میوهٔ این گیاه از لحاظ گیاه‌شناسی پوم است و جزء میوه‌های کاذب به‌شمار می‌آید. میوه گلابی معمولی عمر انباری کوتاهی دارد به همین دلیل باید قبل از رسیدن کامل برداشت شود تا بتوان به راحتی به بازار رساند.
گلابی اروپایی که در شمال ایران می‌روید، میوه‌ای است سخت با طعم متمایل به ترشی و شیرینی است.
هسته گلابی
گلابی میوه‌ای زنگوله‌ای شکل است که در محدوده رنگ‌های سبز، زرد، قهوه‌ای، قرمز یا ترکیبی از این رنگ‌ها وجود دارد. این میوهٔ زشت سرشار از پتاسیم، ویتامین‌ها و مواد معدنی می‌باشد. از ۳۰۰۰ گونه گلابی در جهان وجود دارد و به صورت پخته، کمپوت شده یا خام مصرف می‌شود که اصطلاحاً به آن شیرگلاب یا گلاب خام گفته می‌شود. دانه گلابی برای انسان و بز خطرناک است ولی برای دیگر جانداران مفید است. دانه موز نیز مانند دانه گلابی در همین دسته قرار می‌گیرد و میوه موز بهتر است به صورت پخته مصرف شود وگرنه برای بز خطرناک است.
بزرگترین کشورهای تولیدکننده
| کشور | تولید به تن
سال ۲۰۱۸ | |
|---|---|---|
| ۱ |  چین
| ۱۶٬۸۰۰٬۰۰۰ |
| ۲ |  ایالات متحده آمریکا
| ۷۳۰٬۰۰۰ |
| ۳ |  ایتالیا
| ۷۱۶٬۰۰۰ |
| ۴ |  آرژانتین
| ۵۶۵٬۰۰۰ |
| ۵ |  ترکیه
| ۵۱۹٬۰۰۰ |
| ۶ |  هلند
| ۴۰۲٬۰۰۰ |
| ۷ |  آفریقای جنوبی
| ۳۹۷٬۰۰۰ |
| ۸ |  بلژیک
| ۳۶۹٬۰۰۰ |
| ۹ |  اسپانیا
| ۳۳۲٬۰۰۰ |
| ۱۰ |  هند
| ۳۱۸٬۰۰۰ |
| ۱۱ |  شیلی
| ۲۸۰٬۰۰۰ |
| ۱۲ |  ژاپن
| ۲۵۸٬۰۰۰ |
| ۱۳ |  بحرین
| ۲۰۳٬۰۰۰ |
| ۱۴ |  الجزایر
| ۲۰۰٬۰۰۰ |
| ۱۵ |  اوکراین
| ۱۸۳٬۰۰۰ |
ارزش خوراکی
| ارزش غذایی به ازای هر ۱۰۰ گرم (۳٫۵ اونس) | |
|---|---|
| انرژی | ۲۴۲ کیلوژول (۵۸ کیلوکالری) |
15.46 g | |
| قند | 9.80 g |
| فیبر خوراکی | 3.1 g |
0 g | |
0.38 g | |
| ویتامین‌ها | درصد ارزش روزانه |
| ویتامین (B۱) | ۱٪ 0.012 میلی‌گرم |
| (B۲) | ۲٪ 0.025 میلی‌گرم |
| نیاسین (B۳) | ۱٪ 0.157 میلی‌گرم |
| پانتوتنیک اسید (B۵) | ۱٪ 0.048 میلی‌گرم |
| ویتامین ب۶ | ۲٪ 0.028 میلی‌گرم |
| فولیک (B۹) | ۲٪ 7 میکروگرم |
| ویتامین ث | ۵٪ 4.3 میلی‌گرم |
| مواد معدنی | مقدار درصد ارزش روزانه |
| کلسیم | ۱٪ 9 میلی‌گرم |
| آهن | ۱٪ 0.17 میلی‌گرم |
| منیزیم | ۲٪ 7 میلی‌گرم |
| فسفر | ۲٪ 11 میلی‌گرم |
| پتاسیم | ۲٪ 116 میلی‌گرم |
| روی | ۱٪ 0.10 میلی‌گرم |
| |
| درصدهای تقریبی ارائه شده برای افراد بزرگسال از روی مرجع مصرف رژیم غذایی هستند. منبع: مرکز داده غذای وزارت کشاورزی آمریکا | |
منابع
سیستماتیک گیاهی جلد ۲
- ↑ Potter, D. et al. ; Eriksson, T.; Evans, R. C.; Oh, S.; Smedmark, J. E. E.; Morgan, D. R.; Kerr, M.; Robertson, K. R.; Arsenault, M. (2007). "Phylogeny and classification of Rosaceae". Plant Systematics and Evolution. 266 (1–2): 5–43. doi:10.1007/s00606-007-0539-9. [Referring to the subfamily by the name "Spiraeoideae"]
- ↑ «لغتنامه دهخدا، امرود». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۳ سپتامبر ۲۰۱۲.
- ↑ «لغتنامه دهخدا، ارمود». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۳ سپتامبر ۲۰۱۲.
- ↑ «خوج یا گلابی جنگلی». www.gilikala.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۹-۱۱.
- ↑ «FAOSTAT». www.fao.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۱-۲۱.
پیوند به بیرون
- «خواص گلابی». وبگاه آفتاب. دریافت‌شده در ۷ آذر ۱۳۸۶.