الفبای گرمکهی
الفبای گرمکهی (انگلیسی: Gurmukhī alphabet) نوعی آبوگیدا است که از حروف لاندا توسعه یافته و در قرن ۱۶م توسط گورو انگد، دومین گوروی سیک به صورت معیار درآمد.
الفبای گرمکهی | |
---|---|
نوع | آبوگیدا |
زبانها | زبان پنجابی به طور تاریخی: زبان دوگری، زبان فارسی، زبان هندوستانی، زبان سندی، زبان سانسکریت |
دورهٔ زمانی | c. 1539–تاکنون |
سامانهٔ مادر |
Brahmi
|
سامانهٔ خواهر | دیواناگری، Khojki، تاکری |
دامنه یونیکد | U+0A00–U+0A7F |
حروف بی صدا
نام | تلفظ (IPA) | نام | تلفظ (IPA) | نام | تلفظ (IPA) | نام | تلفظ (IPA) | نام | تلفظ (IPA) | |||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
ੳ | uɽɑ | – | ਅ | æɽɑ | ə by itself | ੲ | iɽi | – | ਸ | səs:ɑ | sə | ਹ | ɦɑɦɑ | ɦə |
ਕ | kək:ɑ | kə | ਖ | kʰəkʰ:ɑ | kʰə | ਗ | gəg:ɑ | ɡə | ਘ | kə̀g:ɑ | kə̀ | ਙ | ŋɑŋ:ɑ̃ | ŋə |
ਚ | t͡ʃət͡ʃ:ɑ | t͡ʃə | ਛ | t͡ʃʰət͡ʃʰ:ɑ | t͡ʃʰə | ਜ | d͡ʒəd͡ʒ:ɑ | d͡ʒə | ਝ | t͡ʃə̀d͡ʒ:ɑ | t͡ʃə̀ | ਞ | ɲəɲ:ɑ̃ | ɲə |
ਟ | ʈɛŋkɑ | ʈə | ਠ | ʈʰəʈʰ:ɑ | ʈʰə | ਡ | ɖəɖ:ɑ | ɖə | ਢ | ʈə̀ɖ:ɑ | ʈə̀ | ਣ | ɳɑɳɑ | ɳə |
ਤ | t̪ət̪:ɑ | t̪ə | ਥ | t̪ʰət̪ʰ:ɑ | t̪ʰə | ਦ | d̪əd̪:ɑ | d̪ə | ਧ | t̪ə̀d̪:ɑ | t̪ə̀ | ਨ | nən:ɑ | nə |
ਪ | pəp:ɑ | pə | ਫ | pʰəpʰ:ɑ | pʰə | ਬ | bəb:ɑ | bə | ਭ | pə̀b:ɑ | pə̀ | ਮ | məm:ɑ | mə |
ਯ | jəj:ɑ | jə | ਰ | ɾɑɾɑ | ɾə | ਲ | ləl:ɑ | lə | ਵ | ʋɑʋ:ɑ | ʋə | ੜ | ɽɑɽɑ | ɽə |
نام | تلفظ (IPA) | |
---|---|---|
ਸ਼ | səs:ɑ pɛɾ bɪnd̪i | ʃə |
ਖ਼ | kʰəkʰ:ɑ pɛɾ bɪnd̪i | xə |
ਗ਼ | gəg:ɑ pɛɾ bɪnd̪i | ɣə |
ਜ਼ | d͡ʒəd͡ʒ:ɑ pɛɾ bɪnd̪i | zə |
ਫ਼ | pʰəpʰ:ɑ pɛɾ bɪnd̪i | fə |
ਲ਼ | ləl:ɑ pɛɾ bɪnd̪i | ɭə |
حروف صدادار
حرف بیصدا | آوانویسی | IPA | نزدیکترین معادل انگلیسی | |||
---|---|---|---|---|---|---|
Ind. | Dep. | with /k/ | نام | کاربرد | ||
ਅ | (none) | ਕ | Muktā | a | [ə] | like a in about |
ਆ | ਾ | ਕਾ | Kannā | ā | [ɑ] , [ä] | like a in car |
ਇ | ਿ | ਕਿ | Sihārī | i | [ɪ] | like i in it |
ਈ | ੀ | ਕੀ | Bihārī | ī | [i] | like i in litre |
ਉ | ੁ | ਕੁ | Onkaṛ | u | [ʊ] | like u in put |
ਊ | ੂ | ਕੂ | Dulankaṛ | ū | [u] | like oo as in food |
ਏ | ੇ | ਕੇ | Lāvā̃ | ē | [e] | like e in Chile |
ਐ | ੈ | ਕੈ | Dulāvā̃ | e | [ɛ] | like e in sell |
ਓ | ੋ | ਕੋ | Hōṛā | ō | [o] | like o in Spanish amor |
ਔ | ੌ | ਕੌ | Kanōṛā | o | [ɔ] | like o in off |