عددنویسی عربی

اعداد عربی به ده رقم 0-1-2-3-4-5-6-7-8-9 گفته می‌شود که در عددنویسی هندی-عربی از آنها استفاده می‌شود. عددنویسی هندی-عربی توسط ریاضی‌دانان هندی به وجود آمد و توسط ریاضیدانان مسلمان مورد استفاده قرار گرفت و سپس به اروپا راه یافت و توسط آنان در همه جای دنیا گسترش یافت و جایگزین سیستم‌های عددنویسی پیشین گردید.

تکامل اعداد هندی به اعداد عربی و پذیرش آنها در اروپا

تاریخچه

ایده نوشتن اعداد بر اساس ارزش مکانی (موقعیت‌های یکان, دهگان , ... ) توسط ریاضیدانان هندوستان معرفی شد.

دلیل اینکه این ارقام در اروپا و قاره آمریکا بیشتر به عنوان "اعداد عربی" شناخته می شوند این است که در قرن دهم توسط عرب زبانان اسپانیا و شمال آفریقا که در آن زمان از لیبی تا مراکش از این اعداد استفاده می کردند، به اروپا معرفی شد. در قسمت شرقی شبه جزیره عربی، اعراب از اعداد عربی شرقی یا اعداد «مشریکی» استفاده می کردند: 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

در سال ۷۷۳ م یا ۱۵۶ هجری مردی از هندوستان (بنام کنکاه) از هندوستان به دربار خلیفه منصور آمد که به محاسبات کتاب سند هند وارد بود. خلیفه به گروهی به سرکردگی ابراهیم فزاری دستور داد کتاب را به عربی برگردانند. بعدها خوارزمی دوباره این اثر را تصحیح کرد.

خوارزمی کتاب حساب الهند را در ۸۲۵ میلادی نوشت و الکندی مستقلا کتاب فی استعمال اعداد الهندی را در ۸۳۰ میلادی نوشت. در قرن بعد کوشیار گیلانی کتاب فی اصول حساب الهندی را نوشت

این دستگاه اعداد پس از فتح اندلس توسط اروپاییان و دسترسی ایشان به کتاب‌های مسلمانان مانند علوم دیگر از جمله فیزیک نور به زبان‌های اروپایی مانند زبان لاتین ترجمه شد و به کشورهای اروپا منتقل می‌گردد.. این دستگاه اعداد و ارقام آن، به‌آهستگی توسط مردم اروپا، از طریق کتاب‌ها، روابط تجاری و فرهنگی، و مستعمره‌سازی در سرتاسر جهان منتشر گردید. این دستگاه امروزه دستگاه غالب عددی در جهان است به‌شمار می‌آید.

عددنویسه‌ها

عددنویسه‌های مورد استفاده در اعداد فارسی با عددنویسه‌های مورد استفاده در اعداد عربی تفاوت داشته و کد یونی‌کد متفاوتی دارند حتی اگر ظاهر یکسان یا شبیه به هم داشته باشند (برای مثال، رقم سه فارسی «۳» با کد یونی‌کد U+06F3 و رقم سه عربی «٣» با کد یونی‌کد U+0663 با یکدیگر متفاوتند). با این حال، عددنویسه‌هایی که در اردو، سِندی و دیگر زبان‌های آسیای جنوبی استفاده می‌شوند، دارای کد یونی‌کد یکسان با فارسی هستند.

عربیِ غربی	0	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
عربیِ شرقی	٠	١	٢	٣	٤	٥	٦	٧	٨	٩	١٠
فارسی	۰	۱	۲	۳	۴	۵	۶	۷	۸	۹	۱۰
اردو	۰	۱	۲	۳	۴	۵	۶	۷	۸	۹	۱۰
اعداد ابجد		ا	ب	ج	د	ه	و	ز	ح	ط	ي

یادداشت‌ها

↑ از U+0660 تا U+0669
↑ از U+06F0 تا U+06F9. ارقام ۴، ۵ و ۶ نسبت به عربیِ شرقی ظاهر متفاوتی دارند.
↑ نویسه‌های یونی‌کد آن با فارسی یکسان است ولی زبان، اردو تنظیم شده است در نتیجه، ارقام ۴، ۶ و ۷ نسبت به فارسی متفاوت نمایش داده می‌شوند. در برخی از دستگاه‌ها این ردیف ممکن است با فارسی یکسان نمایش داده شود.

جستارهای وابسته

منابع

↑ فرهنگ اسلام در اروپا اثر زیگرید هونکه ج۱ص۱۰۹و۱۱۰.
↑ Martin Levey and Marvin Petruck, Principles of Hindu Reckoning, translation of Kushyar ibn Labban Kitab fi usul hisab al-hind, p. 3, University of Wisconsin Press, 1965.
↑ http://www.iranicaonline.org/articles/arabic-i
↑ مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Arabic numerals». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۷ ژانویه ۲۰۱۱.
↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Eastern_Arabic_numerals#Numerals

[6] از U+0660 تا U+0669

[7] از U+06F0 تا U+06F9. ارقام ۴، ۵ و ۶ نسبت به عربیِ شرقی ظاهر متفاوتی دارند.

[8] نویسه‌های یونی‌کد آن با فارسی یکسان است ولی زبان، اردو تنظیم شده است در نتیجه، ارقام ۴، ۶ و ۷ نسبت به فارسی متفاوت نمایش داده می‌شوند. در برخی از دستگاه‌ها این ردیف ممکن است با فارسی یکسان نمایش داده شود.

[1] فرهنگ اسلام در اروپا اثر زیگرید هونکه ج۱ص۱۰۹و۱۱۰.

[2] Martin Levey and Marvin Petruck, Principles of Hindu Reckoning, translation of Kushyar ibn Labban Kitab fi usul hisab al-hind, p. 3, University of Wisconsin Press, 1965.

[3] ttp://www.iranicaonline.org/articles/arabic-i

[4] مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Arabic numerals». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۷ ژانویه ۲۰۱۱.

[5] ttps://en.wikipedia.org/wiki/Eastern_Arabic_numerals#Numerals