مستعمره‌سازی
مستعمره‌سازی یا کُلُنی‌سازی (به انگلیسی: Colonization، و با تفاوت جزئی در تمام زبان‌های اروپایی)، فرایندی است که از طریق آن یک سیستم مرکزی قدرت بر زمین‌های اطراف و اجزای آن غالب می‌شود.
این اصطلاح از کلمه کلر (colere) لاتین بدست آمده که به معنای «ساکن‌شدن» است. همچنین مستعمره‌سازی به‌طور مستقیم به مهاجرت اشاره می‌کند مانند مستعمرات آمریکا و استرالیا.
مستعمره‌سازی با گسترش ده‌ها میلیون نفر از کشورهای اروپای غربی در سراسر جهان ارتباط داشت. در بسیاری از مستعمرات سکونت یافته، مهاجران اروپای غربی بیشترین جمعیت را تشکیل می‌دهند. مانند آمریکا، استرالیا و نیوزیلند. این مستعمرات گاهی «نئو اروپایی» نامیده می‌شوند.
هنگامی که پادشاهی بریتانیای کبیر در حال مستعمره‌سازی استرالیا و نیوزلند و چند جزیره کوچک دیگر بود اغلب به سرزمین‌های بلاصاحب توجه می‌کردند. سرزمین بلاصاحب (Terra nullius) به معنای زمین خالی در زبان لاتین است. به علت عدم وجود مهارت‌های کشاورزی اروپا، این زمین‌ها توسط انسان غیرقابل تغییر بود و به رغم حضور جمعیت بومی، به عنوان سرزمین غیرقانونی شناخته می‌شد. در قرن نوزدهم میلادی قوانین و ایده‌هایی مانند قانون عمومی مستعمره‌سازی مکزیک و بیانیه سرنوشت ایالات متحده آمریکا به تشویق بیشتر استعمار آمریکا در قرن پانزدهم میلادی آغاز شده بود منجر شد.
تاریخ مستعمره‌سازی
دوره باستانی
در دوران باستان تمدن‌های دریانشین مانند یونان و فنیقی‌ها اغلب مستعمراتی در مزرعه را بنا می‌کردند که به اعتقاد آنها سرزمین‌های غیرقانونی و فاقد سکونت است. زمین‌های مناسب برای کشاورزی اغلب توسط قبایل بربرها اشغال شده بودند که توسط شکار و کشاورزی زندگی می‌کردند. برای یونانی‌های باستان و فنیقی‌ها این اراضی به سادگی خالی بود. با این حال، این به این معنی نبود که تعارض میان استعمارگران و مردم محلی یا بومی وجود نداشت. یونانیان و فنیقی‌ها همچنین مستعمرات خود را با هدف تنظیم و گسترش تجارت در سراسر مدیترانه و خاورمیانه بنا کردند.
دوره دیگر مستعمره‌سازی در باستان به زمان حیات امپراتوری روم بازمی‌گردد. امپراتوری روم بخش‌های زیادی از اروپای غربی، آفریقای شمالی و آسیای غربی را تسخیر کردند. در شمال آفریقا و غرب آسیا، رومی‌ها اغلب آنچه را که مردم به عنوان «متمدن» می‌دانند فتح کردند. اما همان‌طور که آنها به سوی شمال اروپا پیش می‌رفتند، اغلب مردم روستایی یا قبیله‌ای را در مسیر شهرها می‌دیدند. در این مناطق، موج‌های استعمار رومی اغلب به صورت فتح سرزمین‌ها دنبال می‌شد. بسیاری از شهرهای کنونی اروپا توسط مستعمره‌سازی امپراتوری روم به وجود آمده‌اند. مانند آلمان که به نام کولینا کلودیا آرا شناخته می‌شد و در بریتانیا پایتخت فعلی انگلیس لندن که به لوندینیوم نامیده می‌شد.
قرون وسطی
در غرب آسیا در دوران شاهنشاهی ساسانی برخی مستعمرات در یمن و عمان ایجاد شد. همچنین مردم عرب مستعمراتی در آفریقای شمالی، میان‌رودان و شام (سرزمین) ایجاد کردند.
وایکینگ‌های اسکاندیناوی مستعمره‌سازی در مقیاسی بزرگ انجام دادند. وایکینگ‌ها از سرزمین اصلی خودشان در دانمارک، جنوب نروژ و جنوب سوئد به غارت خط ساحلی شمال اروپا پرداختند. در همین زمان وایکینگ‌ها تجارت را آغاز کردند و مستعمراتی را بنا نهادند. آنها پیش از رسیدن به گرینلند با کشف ایسلند در آن جا مستعمره‌ای ایجاد کردند. همچنین وایکینگ‌ها یک تلاش ناموفق برای استعمار منطقه‌ای به نام وینلند آغاز کردند.
عصر استعمارگرایی نوین
«استعمارگرایی» در این دوره به استعمارگرایی سرزمین‌های غربی اروپایی در سرتاسر آمریکا، آفریقا، آسیا و اقیانوسیه مربوط است. مهم‌ترین کشورهای اروپایی فعال در زمینه مستعمره‌سازی عبارت اند از: اسپانیا، پرتغال، فرانسه، پادشاهی انگلستان (و قبل تر پادشاهی بریتانیای کبیر)، هلند، پادشاهی پروس (آلمان کنونی) و در اوایل قرن هجدهم میلادی ایالات متحده آمریکا. بیشتر این کشورها دوره‌ای از قدرت تقریبی کامل در تجارت جهانی را در یک دوره زمانی از حدود ۱۵۰۰ تا ۱۹۰۰ داشتند. با آغاز قرن نوزدهم میلادی امپراتوری ژاپن مستعمراتی در هوکایدو و کره بنا نهاد.
جستارهای وابسته
- استعمار
- زیستگاه انسانی
- تماس با قاره آمریکا پیش از کریستف کلمب
- برده‌داری
- مستعمره‌سازی فضا
منابع
- روکمن، مرکی (۲۰۰۳). استعمار مناطق ناشناخته. شابک ۰-۴۱۵-۲۵۶۰۶-۲.
- هوو، استفان (۲۰۰۲). امپراطوری: مقدمه بسیار کوتاه. آمریکا: انتشارات دانشگاه آکسفورد.
- «گسترش اسلام». مطالعات اسلامی آکسفورد آنلاین. دریافت‌شده در ۶ اوت ۲۰۱۸.
- «پادشاهان قرون وسطی». هیستوری فایلز. دریافت‌شده در ۶ اوت ۲۰۱۸.