اسب ترکمن

از گورهای سکایی یافت شده در پازیریک واقع در کوه‌های آلتای، آثاری از اسب ترکمن مربوط به ۴۰۰ سال قبل از میلاد به دست آمده‌است. حالت قرار گرفتن گردن، شکل و استخوان بندی صورت و سایر اندام‌های این اسب‌ها خود دلیل بر صحت این مطلب است.

سکاها، هخامنشیان و بیش از همه اشکانیان از اسب‌های ترکمن در سواره نظام خود سود بردند. شاهان سلجوقی و صفویان نیز سوار بر اسب‌های ترکمن مملکت تحت سیطره خود را گسترش دادند و امنیت بخشیدند و نادرشاه افشار با ترکیب ترکمن و سایر اسب‌های ایران تا هند پیش رفت.

از گذشته‌های دور از سلسلهٔ هان در چین گرفته تا خلفای عباسی و سلاطین عثمانی از اسب ترکمن در بخش‌های مختلف سپاه خود استفاده می‌کردند. بوسفالوس اسکندر و جهان پیمای ناپلئون، نمونه‌هایی از اسب‌های ترکمنی هستند که پای به فتوحات زیادی گذاشتند.

نقاشی‌های صفوی و قاجار هنوز هم نقش و نگار اسب‌های ترکمن را در جنگ و شکار شاهان و شاهزاده‌ها نشان می‌دهد.

قد: اغلب ۱۵۰_۱۶۰ سانتیمتر

وزن: اغلب ۳۵۰_۴۵۰ کیلوگرم

سر: صورت کشیده، خشک، استخوانی و ظریف، چشم‌ها براق و حدقه برجسته، گوش‌ها بلند و نازک و خوش فرم و کاکل کم پشت.

گردن: در آخال تکه بلند، باریک، اتصال به سر ظریف و با زاویه عمودی نسبت به بدن ولی در یموت کوتاه‌تر، عضلانی و قویتر، زاویه عمودی کمتر.

اندام‌های حرکتی: پاها بلند، خشک و نازک با تاندون‌ها و مفاصل قوی و متناسب. قلم‌ها بلند، گام‌ها نرم و سبک و حرکات باشکوه، سم در یموت قوی ولی در اسب آخال تکه غیر مستحکم، عدم وجود موهای پشت بخلق.

بدن: اسکلت قوی، اندام‌ها بلند و کشیده و لاغر اما بسیار نیرومند، جدوگاه برجسته، شانه بلند، شیب کمر به طرف جلو و فاقد برجستگی، شکم تازی و در قسمت نزدیک به کپل جمع شده، کپل در طول بدن کشیده.

پوست و مو: پوست فوق‌العاده نازک ولی سفت، موهای سطح بدن کوتاه، نازک، ابریشمی با درخشندگی خاص، یال بسیار کم پشت و کوتاه، اتصال دم اندکی بالاتر از سایر نژادها، دم در حین حرکت آزاد و پایین.

رنگ: بیشتر رنگ‌ها در این نژاد دیده می‌شود که با درخشندگی خاصی همراه است.

• تمبر جمهوری آذربایجان سال ۱۹۹۳

• تمبر جمهوری آذربایجان سال ۱۹۹۷

• تمبر قزاقستان سال ۲۰۰۲

• تمبر اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی سال ۱۹۶۸

• تمبر ترکمنستان سال ۱۹۹۲

• تصویری از اسب ترکمن، ترکمنستان سال ۲۰۰۱

• تصویری از اسب ترکمن، ترکمنستان سال ۲۰۰۱

• تصویری از اسب ترکمن بر روی منات ترکمنستان

• اسب آخال تکه
• اسب یموت
• اسب چابک
• ترکمن‌ها

• معرفی اسب ترکمن در ایران، علی گلشن، تهران، پژواک کیوان، ۱۳۸۴
• اسب، دکتر ابراهیم پور و دکتر رضایی نژاد، اصفهان، مرکز نشر دانشگاه صنعتی، ۱۳۸۴

آخال تکه - اسب و سوارکاری ایران