ابوالفرج اصفهانی

ابو الفرجی که در اغانی و کتابهای دیگر آن روزگار باز شناخته می‌شود، به هیچ روی به آن جوان جدی مؤمن مبارزی که مقاتل الطالبین را می‌نگاشت، شباهت ندارد. او مردی ژنده پوش است؛ کفشش را هرگز نو نمی‌کند؛ جامه‌اش را نمی‌شوید و به خوراک آزمند است.

برخی او و خاندانش را متمایل به مذهب شیعه معرفی کرده‌اند. او در آثار و اشعار خویش اظهار تشیع نموده‌است؛ ولی علامه حلی و بعضی علمای امامیه او را شیعه زیدی مذهب دانسته‌اند و نیز گفته‌اند که آثارش مورد اعتماد نیست چراکه دشمن اهل البیت بوده و داستان‌هایی اشتباه برای اختلال در تاریخ شیعه نقل کرده‌است.

ابو الفرج بی‌گمان شاگردان بسیار داشته، اما گویی کار تدریس پیشه او نبوده‌است با اینهمه گاه کسانی را می‌بینیم که در محضر او کتاب معینی را خوانده‌اند نظیر شیخی اندلسی به نام ابو زکریا یحیی یا ابو الحسین ابن دینار و نیز علی بن ابراهیم دهکی.

یکی از شاگردان وی به نام ابن ابی الفوارس وفات وی را در ۱۴ ذیحجه سال ۳۵۶ ق ذکر کرده‌است. وی در سالهای آخر عمر دچار فلج و اختلال حواس بود و سرانجام در بغداد در کنار رود دجله بدرود زندگی گفت.

مجموعه آثار وی به ۲۸ کتاب بالغ می‌شود که از آنها تنها ۳ کتاب در دست است.

الاغانی، مقاتل الطالبیین و اخبارهم که در سال ۳۱۳ ق تألیف شده در شرح احوال ۲۱۶ تن از اولاد ابو طالب، و کتاب ادب الغرباء یا آداب الغرباء یا أدباء الغرباء.

• ABU’L-FARAJ EṢFAHĀNĪ — دانشنامهٔ ایرانیکا