آرای زیبا
آرای زیبا به عقیده نویسنده «آلکساندر ماتیکیان» آرا ایزد جنگ ارمنستان باستان است و ریشه‌ای هند و اروپایی دارد که ایزد میرا و برخیزنده است. به عقیده پروفسور گریگور قاپانتسیان، آرا در حدود ۱۵۰۰ قبل از میلاد مورد پرستش و ستایش اقوام آسیای صغیر بوده است. آرا ایزد فصل بهار و گیاهان است.
تاریخ
نام همسر آرا، «نِوْارت» یعنی گل سرخ نو، شکوفه نو است. بعضی از اسامی خاص مکان‌های جغرافیایی در ارمنی از واژه آرا هستند مانند:آرارات یا آراگاتس و غیره. برخی از پیکره‌های سنگی و تصاویر حکاکی شده از لک لک که اولین قاصد بهار است. سمبل آرا محسوب می‌شوند. از آنجایی که آرا با شروع فصل بهار مربوط بوده، نمونه کاملی از قدرت فوق‌العاده بوده است. ششمین ماه در گاه‌شماری ارمنی به نام او «آراتس» نامیده می‌شود.
- افسانه آرای زیبا و شامیرام-سمیرامیس
این افسانه ملی ارمنی به وسیله موسس خورناتسی برگرفته از مورخان دیگر و بنابر روایات قدیمی نگاشته شده است. بنابر گفته موسس خورناتسی ملکه آشور، سمیرامیس مفتون زیبایی آرا، پادشاه ارمنستان شده بود و در پی به دست آوردن او به هر وسیله‌ای متوسل می‌شد. دادن هدایا و قولها به جایی نرسید و سمیرامیس تصمیم گرفت تا به زور اسلحه به خواسته خود برسد. آرای زیبا در این جنگ کشته می‌شود. سمیرامیس جسد او را به امید زنده شدن در بالاخانه قصر قرار می‌دهد «من به خدایان خود فرمان دادم تا زخم‌های او را بلیسند و او زنده خواهد شد.» در عین حال ملکه امید داشت به سحر و جادو و افسونگری آرای زیبا را زنده کند. اما چون جسد فاسد شد، دستور داد که آن را در گودالی انداخته بپوشانند و یکی از محبوبین خود را مخفیانه به لباس فاخر ملبس کرده شایعه‌ای دربارهٔ آرای زیبا اشاعه داد که «خدایان با لیسیدن و زنده کردن آرای زیبا نیت و آرمان ما را برآوردند.»
جستارهای وابسته
- اساطیر ارمنستان
- میهر (اساطیر ارمنی)
- نانه
- تیر (اساطیر ارمنی)
- آناهید (اساطیر ارمنی)
- آرا (اساطیر ارمنی)
- واهاگن
- اسپاندارامت
- دورک آنگق
- آرامازد
منابع
- نوری‌زاده، احمد (۱۳۷۶). تاریخ و فرهنگ ارمنستان. تهران: نشر چشمه. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۳۶۲-۲۲۰-۷.
- نوری‌زاده، احمد. صد سال شعر ارمنی: از اواخر قرن نوزدهم تا اواخر قرن بیستم. تهران: نشر چشمه. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۳۶۲-۲۱۶-۹.
- باغداساریان، ادیک (۱۳۸۰). تاریخ کلیسای ارمنی. تهران. شابک ۹۶۴-۰۶-۰۷۴۵-۲.
- ملکی، آنوشیک (زمستان ۱۳۹۲). «بررسی ریشه شناختی واژه‌های آرامازد، اهورامزدا و ماشتوتس». فصلنامه فرهنگی پیمان. سال هفدهم (۶۶).
- آیوازیان، ماریا (اردیبهشت ۱۳۹۱). اشتراکات اساطیری و باورها در منابع ایرانی و ارمنی. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۴۲۶-۵۶۰-۰.
- شیراوند، دکتر مهران (زمستان ۱۳۹۰). «تعاملات تاریخی و فرهنگی ایران و ارمنستان از عصر کهن تاکنون». فصلنامه فرهنگی پیمان. سال پانزدهم (۵۸).
- فتایی، گارگین (پاییز ۱۳۸۴). «آیین مهر و تأثیر آن بر فرهنگ ایرانی، اسلامی، ارمنی، مسیحی و فرهنگ مشترک جهانی». فصلنامه فرهنگی پیمان. سال نهم (۳۳).
- «امشاسپندان و ایزدان در تاریخ اساطیری ایران». فصلنامه فرهنگی پیمان. سال هشتم (۲۸). تابستان ۱۳۸۳.
- آبقیان، مانوک. افسانه‌های ملی ارمنی در نگارش تاریخ ارمنیان مؤسس خورناتسی.
- یشت فرزانگی: جشن نامه. هرمس. بهمن ۱۳۸۴. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۲۱۸-۳۶۳-۰.
- باورها، دین، پرستش اسطوره‌های ارمنیان کهن. ایروان. ۲۰۰۱.
- «ARA THE BEAUTIFUL – Encyclopaedia Iranica». دریافت‌شده در ۲۱ نوامبر ۲۰۱۷.