آناهید (اساطیر ارمنی)
آناهید (اساطیر ارمنی) ایزد بانوی باروری، رونق بخش میوه‌ها و همچنین زایمان بوده و هشیارترین مادر و سمبول بهترین ارزش‌ها و از ارجمندترین الهه‌ها بشمار می‌رفته، دارای لقب هائی چون حیات‌بخش و افتخار ملت ارمنی حامی و پشتیبان الهه عشق و آب و باروری نیز بوده‌است. معبد اصلی او در یرزنکا و معبد دیگر آن در شهر آرتاشات قرار داشت. پرستش آناهید تحت تأثیر فرهنگ ایرانی وارد ارمنستان شد. معنای لغوی آناهید (پاک و بی نقص) است.
| آناهید (اساطیر ارمنی) | |
|---|---|
زایمان، باروری | |
سر برنز (قرن اول قبل از میلاد) | |
| والدین | آرامازد |
| همتای یونانی | آفرودیته یا آرتمیس |
| همتای رومی | دیانا |
تاریخ
شاه «یرواند» پادشاه دودمان اروندی مجسمه آناهید را به معبدی که در رود آخوریان در نزدیکی باگاران قرار داشت منتقل کرد، و نیز آرتاشس اول آن مجسمه را از آنجا به پایتخت خود یعنی آرتاشات برد.
اطراف معابد رمه‌هایی از گوساله‌های ماده سه ساله که به آناهید اهداء شده بود می‌چریدند و بر پیشانی آن‌ها علامتی به شکل مشعل، داغ کرده بودند که به نشانه قربانی مقدس بوده‌است. صدها مرد و زن به عنوان خادمان معبد به معبدها هدیه می‌شدند که «اهداییان مقدس» یا «مقدس پرستان» نامیده می‌شده‌اند.
در گاه‌شماری باستانی ارمنی نوزدهمین روز هر ماه آناهید نامیده می‌شد.
جشن‌های مربوط به آناهید در سال دو بار انجام می‌شد، یکی در اوایل ماه آوریل و دیگری در پایان تابستان یا اوایل پاییز، مطابق با تاریخ قدیم ارمنی یعنی پانزدهم «ناواسارد» و این جشن چند روزی ادامه داشت. در این جشن‌ها زائران تاج‌های بافته شده از شاخه‌های تازه را به معبد تقدیم می‌کردند. تمام این مراسم نشانگر آن است که ایزد بانو آناهید ایزد ثمره بخش، محصولات و باروری نسل‌های انسانی و حامی آنان بوده که این خصایص مخصوص تمام ایزد بانوان مادر است. پرستش‌های مربوط به آناهید برگرفته از پرستش‌های ایزد بانوان مشرق زمین بود که با خصایص آناهید ایرانی، یکی شده و در سرزمین ارمنستان قدرت و اهمیت فوق‌العاده یافته بود و به واسطه و اهمیت پرستش از سرحدات ارمنستان نیز فراتر رفته و در کشورهای گوناگون آسیای صغیر جای خود را پیدا کرده بود.
جستارهای وابسته
منابع
- نوری‌زاده، احمد (۱۳۷۶). تاریخ و فرهنگ ارمنستان. تهران: نشر چشمه. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۳۶۲-۲۲۰-۷.
- نوری‌زاده، احمد. صد سال شعر ارمنی: از اواخر قرن نوزدهم تا اواخر قرن بیستم. تهران: نشر چشمه. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۳۶۲-۲۱۶-۹.
- باغداساریان، ادیک (۱۳۸۰). تاریخ کلیسای ارمنی. تهران. شابک ۹۶۴-۰۶-۰۷۴۵-۲.
- ملکی، آنوشیک (زمستان ۱۳۹۲). «بررسی ریشه شناختی واژه‌های آرامازد، اهورامزدا و ماشتوتس». فصلنامه فرهنگی پیمان. سال هفدهم (۶۶).
- آیوازیان، ماریا (اردیبهشت ۱۳۹۱). اشتراکات اساطیری و باورها در منابع ایرانی و ارمنی. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۴۲۶-۵۶۰-۰.
- شیراوند، دکتر مهران (زمستان ۱۳۹۰). «تعاملات تاریخی و فرهنگی ایران و ارمنستان از عصر کهن تاکنون». فصلنامه فرهنگی پیمان. سال پانزدهم (۵۸).
- فتایی، گارگین (پاییز ۱۳۸۴). «آیین مهر و تأثیر آن بر فرهنگ ایرانی، اسلامی، ارمنی، مسیحی و فرهنگ مشترک جهانی». فصلنامه فرهنگی پیمان. سال نهم (۳۳).
- «امشاسپندان و ایزدان در تاریخ اساطیری ایران». فصلنامه فرهنگی پیمان. سال هشتم (۲۸). تابستان ۱۳۸۳.
- آبقیان، مانوک. افسانه‌های ملی ارمنی در نگارش تاریخ ارمنیان مؤسس خورناتسی.
- یشت فرزانگی: جشن نامه. هرمس. بهمن ۱۳۸۴. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۲۱۸-۳۶۳-۰.
- باورها، دین، پرستش اسطوره‌های ارمنیان کهن. ایروان. ۲۰۰۱.
- "ԱՆԱՀԻՏ". ԵՊՀ Հայագիտական.